Shib yozish, chiziqcha bilan yozish, ajratib yozish, bosh harflar imlosi va ko‘chirish qoidalari reja


Download 47.02 Kb.
bet1/8
Sana05.01.2022
Hajmi47.02 Kb.
#203455
  1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
ruza


3-MAVZU: IMLO QOIDALARI. QOSHIB YOZISH, CHIZIQCHA BILAN YOZISH, AJRATIB YOZISH, BOSH HARFLAR IMLOSI VA KOCHIRISH QOIDALARI

Reja:

1. Qo‘shib yozish imlo qoidalari.

2. Chiziqcha bilan yozish imlo qoidalari.

3. Ajratib yozish imlo qoidalari.

4. Bosh harflar imlosi.

5. Ko‘chirish qoidalari.



Xulosa

Tayanch so‘z va tushunchalar: imlo qoidalari, qo‘shib yozish, ajratib yozish, chiziqcha bilan yozish, bosh harflar imlosi, ko‘chirish qoidalari, atoqli ot, turdosh ot, qisqartmalar.

Qoshib yozish imlo qoidalari

  1. Xona, noma, poya, bop, xush, ham, baxsh, kam, umum, rang, mijoz, sifat, talab kabi so‘zlar yordamida yasalgan qo‘shma ot va qo‘shma sifatlar qo‘shib yoziladi: qabulxona, oshxona, taklifnoma, tabriknoma, bedapoya, hammabop, ommabop, xushbichim, hamsuhbat, hamshahar, orombaxsh, kamquvvat, umumdavlat, bugdoyrang, qoymijoz, devsifat, suvtalab va h.k.

  2. (a)r, ( inkorimas) qo‘shimchasi bilan tugaydigan qo‘shma ot va qo‘shma sifatlar qo‘shib yoziladi: orinbosar, otboqar, cholquvar, ertapishar, ishyoqmas, qushqonmas kabi.

  3. Takror taqlid so‘zlarga qo‘shimcha qo‘shish bilan yasalgan ot va fe’llar qo‘shib yoziladi: pirpirak (pir-pir-ak), hayhayla (hay-hay-la), gijgijla (gij-gij-la) kabi.

  4. Narsani boshqa biror narsaga nisbatlash (qiyoslash), o‘xshatish yo‘li orqali hosil qilingan qo‘shma ot va qo‘shma sifatlar qo‘shib yoziladi: karnaygul, qoziqorin, otquloq, oybolta, devqomat, sheryurak, bodomqovoq, qirgiykoz, toshbaqa kabi.

  5. Narsani uning rangi, mazasi, o‘zidagi biror narsasi va shu kabi belgilari asosida bildiruvchi qo‘shma otlar qo‘shib yoziladi: olaqarga, qizilishton, achchiqtosh, mingoyoq, koksulton kabi.

  6. Narsaning biror maqsad, ish uchun mo‘ljallanganligini bildiruvchi qo‘shma otlar qo‘shib yoziladi: kirsovun, qiymataxta, tokqaychi, oshrayhon, molqora, nosqovoq, kozoynak kabi.

  7. Narsani joyga nisbat berish asosida bildiruvchi qo‘shma otlar qo‘shib yoziladi: togolcha, cholyalpiz, suvilon, qashqargul kabi.

  8. Marosim, afsona kabilarni bildiruvchi qo‘shma otlar qo‘shib yoziladi: kiryuvdi, kelintushdi, qoryogdi, Urtoqmoq, Ochildasturxon kabi.

  9. Qaratuvchili birikmaning bir so‘zga aylanishi bilan yuzaga kelgan qo‘shma otlar qo‘shib yoziladi: mingboshi, sozboshi, olmaqoqi kabi.

  10. Ikkinchi qismi turdosh ot bilan yoki obod so‘zi bilan ifodalangan joy nomlari qo‘shib yoziladi: Yangiyo‘l, To‘rtko‘l, Mirzaobod kabi. Lekin ikkinchi qismi atoqli ot bo‘lgan joy nomlari ajratib yoziladi: Orta Osiyo, Kohna Urganch, Garbiy Yevropa kabi joy nomlari ajratib yoziladi.

  11. Rus tilidan aynan o‘zlashtirilgan yoki so‘zma-so‘z tarjima qilish yo‘li bilan hosil qilingan qo‘shma so‘zlar qoshib yoziladi: kinoteatr, radiostansiya, fotoapparat, radiotolqin, telekorsatuv kabi.

  12. Qisqartmalarning barcha turlari va ularga qo‘shiladigan qo‘shimchalar qo‘shib yoziladi: SamDU, ToshDU, OzMUning kabi. Lekin yonma-yon kelgan ikki qisqartma ajratib yoziladi: O‘zXDP MK (O‘zbekiston Xalq demokratik partiyasi markaziy kengashi) kabi.


Download 47.02 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling