Shifokorlarning fikriga ko'ra, quyosh nuri asab tizimini tonlaydi va qo'zg'atadi

Insolatsiyani hisoblash usullari
Insolyatsiyani hisoblashning geometrik (makon-vaqt) va 
energiya usullari farqlanadi
.
Geometrik usullar savollarga javob beradi: qaerda, qaysi 
yo'nalishda va qaysi
tasavvurlar maydonida, kun va yilning qaysi vaqtida
va quyosh nurlari oqimi qancha vaqt davomida keladi (yoki 
kelmaydi).
Energiya usullari oqim zichligini, u tomonidan yaratilgan 
nurlanishni va
nurli yoki samarali (yorug'lik, eritema, bakteritsid va 
boshqalar)
o'lchov birliklarida ta'sir qilishni aniqlaydi.
Matematika va fizikaning klassik sohalaridan tashqariga 
chiqmaydigan usullarni
ishlab chiqish asosan XX asrning 70-yillarida yakunlandi. 

---

Hozirgi vaqtda
insolatsiyaning har qanday xususiyatlarini va
u keltirib chiqaradigan fotokimyoviy va biologik ta'sirlarni 
hisoblash uchun algoritmlar va kompyuter dasturlari 
yaratilgan.
Nhar bir hudud uchun kun davomida izolyatsiyaning
davomiyligi quyoshning osmon bo'ylab ko'rinadigan harakati
vaqti bilan belgilanadi (rasm. 1).
Quyoshning osmondagi holati va quyosh nurlarining 
yo'nalishi koordinatalar bilan belgilanadi:
quyoshning balandligi ho va azimut Ao, bu hududning 
geografik kengligiga, yilning vaqtiga va kunning soatiga 
bog'liq
.
Shakl:1 yilning xarakterli kunlari davomida quyoshning 
traektoriyasi
va quyoshning holatini aniqlash usuli va kunlarning peshin 
kunlari-
bu va ma'lum bir geografik
kenglikda qishki kun to'xtashi.
Quyoshning balandligi-bu
quyosh nuri va ufq tomonidan hosil bo'lgan vertikal 
tekislikdagi burchak. Azimut-
quyosh nurlarining gorizontal proektsiyasi va meridian 
yo'nalishi bilan hosil bo'lgan gorizontal tekislikdagi 
burchak.
Azimutlar quyidagicha hisoblanadi: 1) meridianning 

---

Janubiy qismidan ikki yo'nalishda 0 dan
180 darajagacha va Sharqiy (janubi-Sharqiy) va g'arbiy 
(janubi-
g'arbiy) bilan belgilanadi, quyoshning birinchi va ikkinchi 
kunidagi holatiga ko'ra,
g'arbiy azimutlar ijobiy, Sharqiy azimutlar esa salbiy 
hisoblanadi; 2) meridianning
Shimoliy qismidan soat yo'nalishi bo'yicha (sharqqa va 
undan keyin) 0 dan 360 darajagacha
(rasm. 2).