Shımbay Qaraqalpaqstan Respublikası Shımbay rayonındaǵı qala

Shımbay — Qaraqalpaqstan Respublikası Shımbay rayonındaǵı qala (1974-jıldan), rayon orayı. Amudarya deltasında, Kegeyli kanalınıń hár eki jaǵasında, Nókis temir jol stansiyasınan 56 km. Xalqı 46, 2 mıń kisi (2004).
Shımbay 17-asirde balıqshılar hám sharbadarlar qorǵanı retinde payda bolǵan. 1976—77 jıllarda qala aymaǵında qaraqalpaq arxeologlari tárepinen ótkerilgen qazılma jumısları nátiyjesinde bul jerden 7—8-ásirlerge tiyisli buyımlar tabılǵan. Tarıyxıy dereklerde Shımbay daslep Shaxtemir dep júrgizilgen. 1643-jılda bul qorǵan Xiwa xanlıǵınıń Aral teńizi jaǵasındaǵı aymaqlarınıń orayı bolǵan. 1740 -jılda Xiwaǵa keliwde poruchik Gladishev Shaxtemirden ótken. 1741-jıl geodezist Muravin dúzgen kartada da Shaxtemir kórsetilgen.
1890 -jılda Shımbayda rustuzem mektep hám medicinalıq punkt ashılǵan. 20-ásirdiń 1 shereginde bul jerde 80 dáne sawda dúkanı bolǵan. Shımbaylıq sawdagerler Orenburgdan shúberekler hám basqa buyımlardı alıp kelgen. 1907-08 -jıllarda jońıshqa urıwı hám basqa túrli ónimler Rossiya, AQSH, Germaniyaǵa kirip kelingen. Sol dáwirde Shımbayda paxta tazalaw, may, konteri zavodları qurılǵan; 1913-jılda jońıshqa urıǵın tazalaw zavodı iske túsirilgen. 1916-jılda Shımbay xalqı orıs patsha húkimetiniń jergilikli xalıqtı márdikarlıqqa alıwǵa qarsı kóterilis kótergen. 1919-jılda Shımbayda jańa mektepler ashılǵan. 1920-jılda Amudarya wálayatı dúzilip, ol eki uyezdǵa (Saraxan hám Shımbay) bólingen. Sol jılı Shımbayda balalar internatı iskerlik kórsete baslaǵan. Shımbayǵa 1927-jılda qalasha mártebesi berilgen. 1980-jıl temir jol ótkerildi.
Shımbayda paxta tazalaw, may, keramika, asfaltbeton zavodları, jergilikli sanaat kárxanaları, sawda, materiallıq hám xojalıq xizmet kórsetiw shaqapshaları bar. Qaraqalpaqstan awıl xojalıǵı ilimiy izertlew institutı, násilshilik styası, ulıwma tálim mektepleri, ped. kásiphunar kolledji, kitapxanalar, klub mákemeleri, mádeniyat úyleri, oqıwshılar mádeniyat sarayı bar. Emlewxana, tuwıw uyi hám basqa medicinalıq mákemeler xalıqqa xızmet kórsetedi.