Шуртан конида бажарилган геология-қидирув ишларининг ҳолати

2.2. ТЕКТОНИКА.

Лойиҳа майдони Бухоро-Хива нефт-газ минтақасида жойлашган бўлиб, Турон платформасининг Амударё депрессиясининг бир қисмидир. Амударё депрессияси Турон пластинкасининг енг катта салбий тузилмаларидан биридир.

Ғарбда Марказий Қорақум ариқлари, Қизилқум проексиялари тизими, Шарқда Ҳисор ва Зерафшон тизмалари тизмалари оралиғида жойлашган бўлиб, шимоли-ғарбий йўналишда 800 км, кенглиги 400 км га чўзилган. Депрессия ичида қуйидаги таркибий елементлар ажралиб туради: шимолда Бухоро тектоник босқичи, унинг жанубида Чарджоу босқичи, Шарқда биринчиси Қашқадарё депрессияси, иккинчиси Бешкент ёйи билан чегараланган.
Ғарбда бир қатор бурилишлар ажралиб туради, тектоник босқичлар қопқоқнинг устки қатламлари билан текисланган палеозой подвалининг конлари билан ифодаланади. Улар бир-биридан егилувчан-узлуксиз зоналар билан ажратилган (А. G. Бабаевга кўра параград ёриқлари).
Тектоник схемага кўра, лойиҳанинг иш майдони Бешкент тоғининг шимоли-Шарқий қисмида жойлашган.
Бешкент тоғораси Шарджоу босқичининг жануби-Шарқий учи ва Ҳисорнинг жануби-ғарбий қисми ўртасида жойлашган. Ушбу бурилиш Шимолий-Шарқий йўналишда 120 км га чўзилган, кенглиги 80 км бўлган салбий тузилишдир. Шимолий ва жануби-Шарқда Бешкент ёйи Учбош-қарши флексурал-узилиш зонаси ва Ҳисор тизмасининг жануби-ғарбий тизмасининг ороген минтақасига туташган бўлиб, у Бешкент ёйи билан Қораёл-Лянгар флексурал-узилиш зонаси билан бирлаштирилган. Жануби-ғарбий томондан кўриб чиқилаётган бурилиш Амударё егилувчан-узлуксиз зонаси томонидан бошқарилади.
Замонавий маънода, Бешкент дефлекцияси егилувчан-узлуксиз зоналарнинг дисжунктивлари бўйлаб туширилган платформа тузилмасидир. Чарджоу босқичининг қўшни ҳудудларидан фарқли ўлароқ, бурилишнинг таркибий режаси Пермо-Триас ва пастки Ўрта юра ёшидаги конларнинг қалинлигининг ғайритабиий ўсиши билан тавсифланади.
Сейсмик маълумотларга кўра, бу конларнинг умумий қалинлиги тахминан 3,5 км. Бу Б. B. Талвирский ва В. V. Рубога бурилиш вақтини Пермо-Триас деб ҳисоблаш имконини берди.
Юра томига, яъни туз устидаги структуравий режага кўра, Бешкент труба ичида бирлаштирилган ва бошқариладиган бир қатор кенгайтирилган ижобий таркибий елементлар ажралиб туради маҳаллий тузилмаларнинг тақсимланиши бўйича: Аляудинский кўтарилиши, Нишон ва Ҳисор валлари, Аизавацкий, Жамбулакский, Жилинский, Гузарский, Бузахурский гемиваллари.
Бешкент чуқурчаси юқори юра кимёген шаклланишида туз "қоплари" нинг ривожланиши ва субсалт конларида юқори аномалия коеффициентлари билан АВПД нинг намоён бўлиши билан тавсифланади. Бу шуни англатадики, нафақат карбонат, балки бу соҳадаги терриген субсалт юра комплекслари ҳам катта чуқурликда яхши сув омбори хусусиятларини сақлаб қолади. Бешкент нови, шубҳасиз, Ўзбекистоннинг Жануби-Ғарбий қисмидаги енг истиқболли минтақавий иншоотдир.
Сейсмик маълумотларга кўра, Шўртан тузилмаси (тер. Жура) акс еттирувчи уфқ Т7 (Ж1+2) жуда чуқур ёпиқ исоҳйпсе "-2750м" бўйлаб 9.0 х 5.5 км, баландлиги 75М, майдони 44.0 бор бирга, узлуксиз тартибсизликлар билан чекланган сублатитудинал еълон бир антиклинал баробар, деб sq.km.