«Шуртаннефтгаз» ушк тарихи


Download 1.26 Mb.
Pdf ko'rish
bet13/16
Sana14.05.2023
Hajmi1.26 Mb.
#1460419
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16
Bog'liq
«Шуртаннефтгаз» УШК тарихи

АГ-3> = АГ-95>АГ-3-и
Хозирги вактда республикамизнинг газни кайта ишлаш корхоноларида, табиий газни 
водород 
сульфид 
бирикмаларидан 
тозалаш 
жараёнида 
хосил 
булган 
купикни 
зарарсизлантиришда асосан, чет элдан валюта хисобига келтирилаётган | активланган 
кумир ишлатилади. Шунга кура олинаётган кумир импорт урнини боса оладиган купик 
сундирувчи контактларни яратиш максадга мувофикдир. Янги яратилган купик 
сундирувчи контакт лаборатория микёсида кенг урганилди. Купик сундир)
(АБ-1) куйидаги таркибга эга.
Поли метилсилоксан 
-52,3
Хлорид кислотаси 
-18,6
Сув 
-10,3
эанулаланган
тахлил олиб
вчи контакт
25


Цеолит 
-9,5
Моноэтаноламин 
-8,3
Нитрат натрий 
-1,0
У куйидаги сифат курсаткичларига эга: Ташки куриниши бир хил оч-сарик 
эмульсия:
Зичлиги, г/см3 - 1,035 -1,039 
Котиш харорати °С - 6 
Баркарорлиги кам эмас - 24соат.
Купик учириш хусусияти кам эмас - 0,1 см/с
Кдлинган тажрибалар шуни курсатадики, бу эмульцияни 5 ва 10% 
эритмасини ишлатиш мумкин экан. Купик учириш хусусияти эса -1 0 дай +40иС гача 
фойдали эканлиги аникланди. АБ-1 контакта иштирокида олинган натйжалар шуни 
курсатадики, бу контактни активлиги ва стабиллиги шу шароитда АГ-3 куми 
натижаларга жуда якин. Демак, янги яратилган купик учиргич контактни саноатга татбик 
этиши мумкин.
лик сувдаги 
0/
ВОДОРОД СУЛЬФИДИН (H2S) ЗАРАРСИЗЛАНТИРИШ УСУЛЛАРИ
зирги вактда 
юкликлардан
Атроф-мухитни H2S билан ифлосланиши ва бу билан курашиш хо 
жахон хамжамияти олдида турган катта муаммодир. H2S ни газ ва с\ 
ажратиш усуллари асосан куйидап'лардир.
Физик усуллар. Буларга аэрация ва термик усуллар киради.
Кимёвий усуллар. Уларга абсорбция, адсорбция ва каталитик усуллар киради.
Физик-химик усул.
Электрохимик усул.
Тажрибада сувни водород сульфиддан тозалаш асосан аэрация усули 
оширилган. Аэрация - бу сувни ичидан хавони угказиб «кайнатиш». Бу усул сувни 
таркибидаги H2S ни 50-55% гача тозалайди. Аэрация усули билан тозаланганда ахоли 
яшаш жойидан узок булган катта майдонлар талаб килинади. Бундан таш 
таркибида хосил булган каллоид олтингугурт сувнинг куншмча тозалаш 
курсатади.
Абсорбция 
жараёнлари 
саноатда 
энг 
куп 
кулланилади. 
Бу 
диэтаноламинларни сувли эритмалари билан абсорбция кдлиш жараёнидир
билан амалга
кари сувнинг 
кераклигини
моно 
ва
Абсорбция жараёни хона хароратида 20-25 С ва юкори босимда 70 атм гача олиб
борилади. Ютилган H2S ва СОг газлари 1атм босимида 115-122°С да десорбланади. 
Нордон газлар аппаратурани тез коррозияга учратади. Шунинг учун аминларни 
концентрацияси 0,5моль хисобида ушлаб турилади. Газлардаги H2S нинг микдори 20мг/м3 
гача тозаланади. 1930-32 йилларда кокс газини (генератор газини) табиий |газларни H2S 
дан тозалашни мишьяк-сода усули яратилди. Бу усул билан газ таркибидаги H2S 90-93% 
гача тозаланади. Мишьяк бирикмаларининг захдрлилиги, эритмани регенерация килиш 
кераклилиги - бу усулнинг камчилиги хисобланади. Саноатда газларни H2S дан 
тозалашни янги усулларидан бири бу Стретфорд усулидир. Бунда H2S сакдовчи газлар 
антрохинонни сувли эритмаси билан тозаланади. Газни инщорли эритма билан pH = 8-9,5 
да ювилади. Кейин эритма кетма-кет уланган 2та реактор оркали утказилади. Бунда 
эритмада эриган H2S ни антрохинон сульфокислотаси хосил булади. Эритма реактордан 
оксидловчи башняга берилади ва хаводаги О2 билан оксидланиб гидрохинонлар 
хинонгача оксидланади. Вакуум фильтрда жуда тоза олтингугурт ажратиб олинади. 
Бундан ташкари сувдаги H2S тозалаш никель ёки кобальтнинг метал комплексларидан 
фойдаланилади. 1 куб.м катализатор 10 миллион кубометр сувни тозалайди
Саноатда юкори босимли газларни H2S дан тозалаш учун гликоламин усули 
кулланилади. Бунинг учун моно, ди, три этиленгликолни моноэтаноламин 
сувли эритмаси кулланилади. Бу жараён этаноламин усулига нисбатан 2та acj:
Бу жараёнда бир вактнинг узида газлар зарарсизлантирилади ва
билан 5% ли 
залликка эга. 
жараён учун
26


сарфланадиган парларни микдори камаяди. Бу жараённи H2S нинг газдаги микдори 2% 
дан юкори булганда куллаш максадга мувофикдир. Бу жараённинг камчилиги амин 
парланиши натижасида куп сарфланади. Чет элларда таркибида бир кубометрда 15г H2S 
булган газларни тозалашда аммиак кулланилади (NH3). Бу жараёнда аммиакни 12-15% ли 
сувли эритмаси кулланилади. H2SO4 - 98% ли, НС1 - 35,5%, NH3 - 25% ли булади. Жараён 
оддий хароратда олиб борилади, 20°С да H2S дан тозалаш даражаси 75-85% ни ташкил 
этади. Н28дан газларни абсорбция усули билан тозалаш катта саноат корхоналарида 
кулланилади. H2S 1% дан куп булса абсорбция усулида тозаланилади, 1% [дан кам булса 
адсорбция усули кулланилади.
Абсорбция усулида кимматбахо абсорбентлар кулланилади. Буларни активлигини 
тиклаш яьни регенерация килиш мураккаб технологик жараён булиб, бунинг учун оддий 
металлдан ясалган ускуналар ярамайди. Чунки жараён катта босим остида ва агрессив 
мухитда олиб борилади (кислотали мухит). Шунинг учун коррозияга |учрамайдиган 
металлар танланади. Бундан ташкари регенерация килинмайдиган чикиндилар косил 
булади. Саноат микёсида кенг кулланиладиган адсорбция усулларидан бири бу 
активланган кумирда оксидлаш усулидир. Жараён H2S ни активланган кумир иштирокида 
хаво кислороди билан амалга оширилади.
2H2S + 0 2 = 2S + 2Н20
Бу жараёнда реакцияни тезлигини ошириш учун оддий хароратда тозаланадиган 
газга 0,2гр/м3 аммиак кушилади. Бу уз навбатида кумирнинг инщорийлигини керакли 
даражада ушлаб туради. Оксидланиш натижасида косил булган олтингугурт активланган 
кумир устида ушлаб колинади. Газдаги H2S нинг микдори 2-4гр/м3 булганда кумирнинг 
олтингугуртни ушлаб колиш кобилияти 15% га етади, газнинг тозаланиш даражаси 98% 
гачадир. Оз микдорда хосил булган H2S ва олтингугурт ангидриди (SO2) кумирни актив
келади. Газни 
шимдирилган
марказларини беркитиб куйиб, аммоний сульфидни косил булишига олиб 
НгЗдан тозалаш усулларидан яна бири марганец (2) оксиди - МпОг билан 
кипикдан фойдаланиш. Лекин бу жараённинг камчилиги харорат 100°С ошганда кипик уз 
узидан ёниб кетади. Саноатда H2S
hh
зарарсизлантириш усулларидан бири бу цинк 
оксиди дан фойдаланишдир.
Булар куйидагича белгиланади (маркаланади) 481 - Zn-Cu; ГИАП 
10; Д - 49; 
сорбентлар каталитик жараёнлар олдидан фойдаланилади.

Download 1.26 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling