Shuvlarga sabab b o 'lgan

---

'ngil va jo zib ali kishiga ay lantiradi". A llom aning fikricha, sevgi in so n zim m asiga ju 
d a k atta axloqiy va huquqiy m as'uliyat yuklaydi. U inson baxtining n egizi, deganda
oshiqlik em as, balki o s h iq -m a 'shuqlikni tu sh u nadi. O sh iq -m a'shuqlik bilan tu rm u 
sh q u rish oila m u stah k amligining asosi sifatid a ta 'kidlanadi. 
T urm ush qurgan er-xotinlar m u n o sab ati borasida esa m utafakkir, "E rkak kishi oila
boshlig'idir, u o ilan in g b arch a e h tiyojlarini q o n d irm o g 'i lozim , ch u n k i b u u 
n in g birlam chi vazifasidir", - deb yozadi. Ayol esa erk ak n in g m unosib y o 'ldoshi,
u bola tarbiyasi borasida eng yaxshi v o ris va yord am ch id ir. U ning er-x o tin m 
unosabatlari xususidagi fikrlari ham o 'sh a davr uchun o kta ilg'o r va aham iyatli edi.
U o 'zining "O ila xo'jaligi" kitobida ayollar axloqan eng m a q b u l, yuqori sifatlarga ega
b o 'lm oqlari lozim , deb yozadi, Shu k ito b n in g "Afsofiy bex tarin zanxo" /A y o llam 
in g yaxshi fazilatlari haq id a/ boM im ida ularning quyidagi fazilatlari ta 'k id lan ad i:
"Ayol aqlan d o n o , uy atchan, iboli, iffatli b o lib , k o 'p g ap irm aslig i lozim : u eriga 
b o 'ysunm og'i, uni sevm og'i, farza n d iar tu g 'ib, d o im o halol, pok, to 'g 'ri so 'z, k a 
m ta r bo 'lishi kerak, in jiq b o 'lm asligi, o 'z iffati va o b ro 'sini to 'km asligi lozim ; u
h e c h q ac h o n eriga n is- b atan dim ogcdo rlik , viqor hissini k o krsatm aslig i, o 'z
ish larin i yaxshi, o kz v aq tid a bajarib, oilaning m o d d iy boyliklarini te - jam korlik
bilan ishlatm o g'i lozim ; o 'z x u lq -atv o ri bilan o 'z erining qalbida hadiksirash
hissiga o 'rin qoldirm asligi kerak" /Ib n Sino. "Tadbiri m anzil", 3 8 -b e t/ pgina shov-
shuvlarga sabab b o 'lgan. 
K aykovus U nsurulm aoni - 63 yoshida o 'g 'liga a ta b "Q O B U SN O M A " yozib, u n 
d a o 'zining bola tarbiyasi, oilaviy h ayot, shaxs kam oloti m a sa la la rin i bayon etdi. K 
ito b d ag i asosiy g 'oya - yoshlam i o ta -o n a n i h u rm at qitishga, e 'z o z la sh ga chaq 
irish d ir. U ning bu b o ra d ag i fikrlari p a n d n o m a n in g " O ta-ona haqqini bilm oq
zikrida" b o b id a bayon etilgan: " H a r b ir farzandki, oqil va dono b o 'lsa, o ta -o n a ,
m e h r-m u h a b b a tini ado etm akdin bosh tortm agay". U bu borada "N im a eksang, 
shuni o 'rasan" degan m aqolni ish latib , u oilada b ola ta rb iy a si- n ing q o 'yilish i an 
a shu m u h im m aq o l asosida q u rils a , m aqsadga m uvofiq b o 'ladi, deb hisoblaydi. 
M a'lum ki, "Q O B U SN O M A " tarbiya borasida sh u n ch alik n o d ir a sa rlard a n h 
iso b lan ad ik i, u n i m ash h u r h in d m a sa li "Kalila va D im na", N osir X isravning
"Saodatnom a", A h m ad Y ugnakiyning "X ibat ul x a q o n iq " , A lisher N a v o iy n ing
"M ahbub ul qulub", "Vaqfiya" kabi asarlar qatorida k o 'rad ilar.
U ndagi fikrlar va ko'rsatm alar o ta -o n a la r u ch u n , a y n iq sa
o 'sm ir va o 'spirinlik yoshidagi yig it-q izlarn i tarb iy a la n ish id a
m uhim dasturdir.