Shvetsiyada taʼlim

Zoʻravonlik boʻyicha koʻrsatmalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
2014-yilda Milliy taʼlim agentligi xodimlarga qurolli zoʻravonlik holatlarida qanday harakat qilish kerakligi boʻyicha koʻrsatmalarni eʼlon qiladi^[42][43]. Shvetsiya Mehnat muhiti boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, 2012-2017 yillarda maktablarda jismoniy zoʻravonlik haqidagi xabarlar soni 129 foizga, tahdidlar haqidagi xabarlar esa xuddi shu davrda 46 foizga oshgan^[44]. Oxirgi hisobotlar nafaqat qurolli zoʻravonlik, balki barcha xabar qilingan jismoniy zoʻravonlik va tahdidlarni oʻz ichiga oladi.
Fikrlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Mustaqil maktab tizimi Shvetsiyada jamoatchilik fikrini, ayniqsa diniy maktablar va notijorat maktablari haqida ikkiga boʻldi. 2018-yilgi saylovlar davomida bir qancha partiyalar, jumladan, Moʻtadil partiya^[45] va Sotsial-demokratik partiya^[46] qandaydir foyda chegarasini taklif qilishadi, Liberallar^[47] va Markaz partiya^[48] esa bunday cheklovga qarshi chiqadi. Diniy mustaqil maktablarni taqiqlash, shuningdek, Soʻllar partiyasi va Sotsial-demokratik partiyalar koʻmagida taklif qilingan, Moʻtadillar, Yashillar partiyasi, Xristian-demokratlar va Markaz partiyalari sinfda diniy elementlarni taqiqlovchi, ammo ularga maktab davrida ruxsat beruvchi mavjud tizimdan mamnunligi taʼkidlashadi^[49].
Shvetsiya modeli Buyuk Britaniya va Qoʻshma Shtatlarda ham shunga oʻxshash yechimlar uchun mumkin boʻlgan model sifatida ilgari surilgan. Bu yerda 2009-yilda Stokgolm okrugi gubernatori va sobiq konservativ taʼlim vaziri Per Unckel afzalliklarni umumlashtirgan. Libertarian Tinch okeani tadqiqot instituti tomonidan ishlab chiqilgan fikr-mulohazasida Shvetsiya tizimi haqida: „Taʼlim shunchalik muhimki, uni faqat bitta ishlab chiqaruvchiga topshirib boʻlmaydi. Chunki biz monopoliya tizimidan bilamizki, ular barcha istaklarni bajarmaydi“ deya fikr bildiradi.
2013-yil fevral oyida The Guardian nashri Shvetsiya Taʼlim vazirligining sobiq siyosiy maslahatchisi Karin Svanborg-Sjövallning mustaqil maktab tizimi haqidagi maqolasini chop etadi. Shvetsiya Bandlik vazirligi qoshidagi IFAU tadqiqot instituti tomonidan ishlab chiqarilgan oʻrtacha taʼlim koʻrsatkichlari toʻgʻrisidagi hujjatga tayanib, „mustaqil taʼlim muassasalari ulushi ortib bormoqda“, degan xulasaga kelinadi. Maktab oʻquvchilari majburiy maktabni yakunlashda oʻrtacha koʻrsatkichlarni, shuningdek, uzoq muddatli taʼlim natijalarini yaxshilaydi. Biroq, 2015-yil iyun oyida The Guardian taʼlim muxbirining boshqa maqolasida oʻsha paytdagi taʼlim vaziri Gustav Fridolin tizim „siyosiy muvaffaqiyatsizlik“ ekanligini va taʼlim standartlari yillar davomida keskin pasayib ketganini taʼkidlagan „inqiroz“ holati nomli maqolasini nashr etadi^[50].
PISA va PIRLS natijalari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Shvetsiya Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar jamgʻarmasining 2008-yildagi erta yoshdagi taʼlim reytingida birinchi oʻrinni egallaydi^[51].
2015-yilda Xalqaro talabalarni baholash dasturi (PISA) boʻyicha Shvetsiya natijalari OECD oʻrtachasiga yaqin edi. 2006-yildan 2012-yilgacha Shvetsiya ballari pasayib ketadi, bu koʻplab siyosiy partiyalar, jumladan Ittifoq va Sotsial-demokratik partiyalar uchun muhim muhokama nuqtasi sifatida qabul qilinadi^{[52][53][54][55]}.
2015-yilgi PISA hisobotida Shvetsiya baholash dasturi 2006-yilda boshlanganidan beri birinchi marta oshadi. Moʻtadil partiya ham, Sotsial-demokratik partiya ham taʼlimni yaxshilash va kelajakda PISA ballarini oshirish boʻyicha harakatlarni taklif qilishadi^[56][57][58].
Shvetsiyaning xalqaro toʻrtinchi sinf oʻqishni baholashdagi (Progress in International Reading Literacy Study, PIRLS) koʻrsatkichlari 2001-yil (561)dan 2011yil (542) gacha 19 punktga kamayadi va 2016-yil (555)da 13 ballga tiklanadi^[59].
Shvetsiya maktablariga immigrantlar oqimi, taʼlim milliy agentligi hisobotiga koʻra, Shvetsiyaning reytingdagi oʻrniga boshqa Yevropa mamlakatlariga qaraganda koʻproq tushib ketganiga asosiy hissa qoʻshgan^[60][61].
Biroq, bu natijalarning pasayishini toʻliq hisobga olmaydi. 2021-yil bahorida „Expressen“ umummilliy gazetasi Taʼlim boʻyicha Milliy agentlik tomonidan oʻtkazilgan test sinovlaridagi asosiy kamchiliklarni tavsiflovchi qator maqolalarni chop etadi^[62]. Nisbatan koʻp sonli talabalar diapazoni testlar maqsadini buzgan holda test sinovlaridan ozod qiladi va ijobiy tendentsiyani koʻrsatuvchi natijani yaratadi. Taʼlim vazirligining bir nechta mansabdor shaxslari test usullariga oid savollarni koʻtarganiga qaramay, bu qanday sodir boʻlishi mumkinligi haqida tergov olib borilmoqda. Baʼzi deputatlar Taʼlim vazirini isteʼfoga chiqarishga chaqirishadi^[63], u oʻz navbatida test uchun javobgarlikni maktab maʼmuriyatiga topshiradi^[64].