Щзбекистон Республикаси Олий ва Щрта махсус таoлим вазирлиги

Munozarali savol: Akkomodatsiya va konvergentsiya nima?
Diqqat qiling:
Akkomodatsiya - ko’z gavharining egriligini o’zgartirish yhli bilan unnng aksini sindirib o’aytarish o’obiliyati demakdir. Yao’inroo’da joylashgan narsalarga o’araganimizda mushaklarimizda o’iso’arish yuz beradi. Natijada ko’z gavhari taranglashish darajasi kamayadi va u yanada o’avario’ shaklga kiradi. Yosh ulaya borgan sari ko’z gavhari kam harakat qiladigan bhlib o’oladi, natijada uzoo’dagi narsalar yao’indagiga o’araganda yaxshiroo’ khrinadi.
Akkomodatsiya - konvergentsiya bilan yaoni khrish ho’larini o’ayd qilinadigan narsaga yhnaltirish bilan bog’liqdir. Konvergentsiya burchagi masofa indikatori, ya’ni masofa hlchagich ‘isoblanadi. Konvergentsiya burchagi kattalashsa, ob’ektning hlchami kattalishib, ungacha bhlgan masofa esa o’iso’aradi.
Fazoning faro’ini ajratishdagi mu’im ji’atlardan biri ob’ektning bosho’a ob’ektlarga yoki kuzatuvchiga nisbatan joylashgan yhnalishining idrok etilishidir. Ob’ektni khrib turgan yhnalish uning ko’z thrpardasidagi tasvirning hrni va gavdaning tevarak-atrofda turgan narsalarga nisbatan ‘olatiga khra belgilanadi.
Binokulyar khrishda khrinadigan narsaning yhnalishi bir-biriga aynan hxshash yhnalish o’onuni bilan aniqlanadi. Bu o’onunga binoan ko’z thrpardasining axborot etkazuvchi nuo’talariga thri keladigan o’o’zatuvchilar aynan bir xil yhnalishda khrinadi. Bu yhnalish har ikkala ko’zning khrish chizio’lari kesishgan joyni har ikkala ko’z oraliining hrtasiga mos keladigan nuo’ta bilan bolaydigan chizio’ni ‘osil qiladi.
Tovushning yhnalishi binoural eshitish oro’ali idrok qilinadi. Tovushning yhnalishini faro’lash negizini har ikkala o’uloo’dan bosh miya o’obiiga signallar etib kelishi vao’tidagi faro’ tashkil etadi.
Vao’t ‘am makon singari materiyaning asosiy ‘ayot kechirish shakllaridan biridir.
Munozarali savol: Vao’tning idrok qilinishi nima?
Diqqat qiling:
Vao’tning idrok qilinishi voo’elik ‘odisalarining ob’ektiv ravishda davomliligini, tezligini va zichligini aks ettirish demakdir. Vao’tni idrok etish kishiga o’zini o’urshab turgan mu’itda mhljal olish imkonini beradi. Odamda vao’tni chamalash miya o’obii bhlimlari yordamida rhy beradi. Vao’tni idrok etishning buzilishi o’obio’ning turli bhlimlari lat eganda kuzatiladi. Vao’tni idrok etish negizini o’o’zalish va tormozlanishning ritmik tarzda almashinuvi, markaziy nerv sistemasida, bosh miyaning kata yarim sharlarida o’o’zolish va tormozlanish jarayonlarining susayishi tashkil qiladi.
Vao’tni idrok qilishda turli analizatorlar ishtirok etadi, lekin vao’tning oralio’larini kinestezik va eshitish sezgilari aniq ajratib beradi. I.M.Sechenov kinestezik analizatorlarni makon va vao’tga oid munosabatlarni idrok etish organi deb atagan edi. Harakat sezgilari faoliyatning ‘odisalar tezligi va izchilligining etarli darajada aniq aks ettirilishini ta’minlaydi. Kinestezik analizator ritmni idrok etishda alo’ida rol hynaydi.