Щзбекистон Республикаси Олий ва Щрта махсус таoлим вазирлиги

Munozarali savol. Diqqatning khlami nima?


Yodda tuting! Diqqatning xususiyatlari o’atoriga ayni bir vao’tning o’zida aniq - ravshan idrok etiladigan ob’ektlar soni bilan belgilanadigan khlami ‘am kiradi. Khplab sodda ob’ektlar (harflar, shakllar va xokazolar ) 0,07-0,1 sekund vao’t oraliida idrok etilgan tao’dirda katta yoshdagi kishida diqqatning khlami hrtacha 5-7 elementga teng bhlishi aniqlangan. Diqqatning khlami idrok etiladigan ob’ektlarning xususiyatlariga bog’liq bhladi. Jumladan, anglanilgan matn tao’dim etilganda 14 harfli so’zlar osongina ilab olinadi. Shu bilan birga idrok etuvchi sub’ekt ob’ektni umuman ilgab olar ekan shuning uchun ‘am undagi xatolarni paykamasligi mumkin. Kichik yoshdagi o’quvchilar diqqatining khlami juda ‘am cheklangshan bhladi yosh ulaygan sari u kengaya boradi. Idrok etilayotgan materialni mazmuniga khra guruxlarga ajrata bilish birlashtira olish, sistemaga sola bilish malakalarining shakllanishi diqqatning khlamini kengaytirishning asosiy sharti xisoblanadi.
Tez va muvofiklashtirilgan harakatlar qilishni tao’ozo etadigan me’nat faoliyatida diqqatni khchirilishi, tao’simlanishi va khlami bir butun, yaxlit bhladi. Khchish tao’simlanishga aylanib o’olishi, tao’simlash xodisasi tezdayoo’ khchish bilan thldirilishi va almashtirilishi mumkin.


Munozarali savol. Diqqatning buzilishi nimalarga olib keladi?
Eslab o’oling! Diqqatning salbiy jixatlaridan biri parishonxotirlikdir. Parishonxotirlik diqqatni uzoo’ vao’t davomida jadal bir narsaga o’aratishga layoo’atsizlikda, diqqatning osongina va tez-tez bhlinib turishida namoyon bhlishi mumkin. Parishonxotirlikning bu khrinishi khpincha ish o’obiliyatini susayib ketishini va xulo’-atvordagi uyushmaganlikning sabablaridan biri xisoblanadi.
Diqqatning parishonxotirlikdan tasho’ari bosho’a xildagi buzilishlari ‘am borligi e’tirof etiladi. Diqqatning xaddan ziyod harakatchanligi, bir ob’ektdan va faoliyat turidan bosho’alariga doimiy ravishda htib turish yoki aksincha, harakatsizligi, diqqatning sust harakat qilishi, uning tor doiradagi tasavvurlar va fikrlarga patalogik tarzda o’ayd etilishi shular jumlasiga kiradi. Diqqatning bu xildagi buzilishlari miyaning ba’zi bir organik kasalliklari, eng avvalo uning peshona o’ismidagi kasalliklari yuz bergan paytlarda kuzatiladi.