Hid bildiruvchi sifatlar: xushbo 'y, badbo 'y, qo 'lansa. O'Ichov bildiruvchi sifatlar: keng, tor, uzun, yaqin, katta,
og'ir-
O'rin bildiruvchi sifatlar: ichki, tashqi, devoriy, qishloqi.
Payt bildiruvchi sifatlar: kuzgi, yozgi, qishki,ertachi, chillaki,ertapishar.
Sifatlar ikki usul bilan yasaladi: affiksatsiya va kompozitsiya usuli.
Affiksatsiya usuli. O'zbek tilida sifat yasovchi affiksal derivatsion qoliplar anchagina. Ularni birma-bir sanab o'tamiz,
[ot + -li = 1) asosdan anglashilgan narsa/predmetga egalik belgisini bildiruvchi sifat; 2) asosdan anglashilgan narsa/predmetga me'yordan ortiq egalik belgisini bildiruvchi sifat;] ( 1) rastnli, do'ppili, masxarali, gavdali; 2) aqlli, gavdali, kuchli), [harakat nomi + -li = narsa/predmetning fe'ldan anglashilgan ish-harakat uchun juda mosligi, bopligini bildiruvchi sifat] {o'tirishli, eyishli, ichishli).
2. [ot +- dor= 1) asosdan anglashilgan narsa-predmetgaegalik belgisini bildiruvchi sifat; 2) asosdan anglashilgannarsaning me'yordan ortiqiigini bildiruvchi sifat] ( \)aloqador,aybdor, manfaatdor; 2)mahsuldor, nasldor, to 'shdor).
3. [ser + ot = asosdan anglashilgan narsaningMe'yordan ortiqiigini bildiruvchi sifat] (sersoqol, sersuv,ser go 'sht, sersomon).
4. [be + ot = asosdan anglashilgan narsaning yo'qekanligini bildiruvchi sifat] (bemajol, bedin, beg 'ubor).
5. [ba + ot = asosdan anglashilgan narsaning me'yordanortiqiigini bildiruvchi sifat] {basavlat, baquvvat, sersavlat).
6. [no + ot = 1) asosdan anglashilgan narsaga egaemaslikni bildiruvchi sifat; 2 asosdan anglashilgan belgigaflarama-qarshi belgini bildiruvchi sifat) ]
• 1) noumid, noinsof, noo 'rin; 2) nomard, noma 'lum. n°niunosib).
Do'stlaringiz bilan baham: |
