Sifatli taʼlim berishda innovattsion ta`lim metodlardan foydalanish. Annotatsiya

Sifatli taʼlim berishda innovattsion ta`lim metodlardan foydalanish.
Annotatsiya
Mazkur maqolada taʻlim tizimini tashkil etishning samarali mexanizmlarini joriy etish, oʻsib kelayotgan yosh avlodni maʻnaviy-axloqiy va intellektual rivojlantirishni sifat jihatdan yangi darajaga koʻtarishning eng muhim shartlari shuningdek, oʻquv-tarbiya jarayonida taʻlimning innovatsion shakllari va usullarini qoʻllashga doir ma`lumotlar berilgan. Mamlakatimizda ayni paytda vujudga kelgan shart-sharoitlar taʻlimning shakli, mazmuni va uni amalga oshirish mexanizmlarini qayta koʻrib chiqish va bu jarayonga tegishli oʻzgartirishlar kiritishni taqozo etmoqda.
Uzluksiz taʻlim tizimida innovatsion texnologiyalarning rivojlanib borishi, taʻlimning yangi metodlaridan keng foydalanish, moddiy-texnika bazasini modernizatsiya qilish, axborot kommunikatsiya texnologiyalari imkoniyatlaridan taʻlim jarayonida samarali foydalanish, masofaviy taʻlimni joriy etish, taʻlim tashkilotlarining mintaqaviy va xalqaro miqyosda integratsiyalashuvi, taʻlim sohasidagi xalqaro hamkorlikning hamda taʻlim sifatini boshqarishga xalqaro standartlar talablarini joriy etish tizimni rivojlantirishning istiqbolli yoʻnalishlari yortilgan.
Abstract
In this article, the most important conditions for introducing effective mechanisms for the organization of the educational system, raising the moral, moral and intellectual development of the young generation to a qualitatively new level, as well as information on the use of innovative forms and methods of education in the educational process are given. The current conditions in our country require a review of the form, content, and implementation mechanisms of education and making appropriate changes to this process.
The development of innovative technologies in the continuous education system, wide use of new methods of education, modernization of the material and technical base, effective use of information and communication technologies in the educational process, introduction of distance education, regional and international integration of educational organizations, international cooperation in the field of education and the quality of education introduction of international standards requirements to management, promising directions of system development are highlighted.

Kalit so'zlar: Test o'qitish texnologiyasi, Ta'lim texnologiyalari, Yo'riqnomalar, Modulli ta'lim, Innovatsion texnologiyalar, Ta'lim sifati, Hamkorlik texnologiyalari. An’anaviy ta’lim tizimida o‘quvchi bilimni pedagogik ta’sir ostida oladi, o‘quvchi faoliyati ijodiy xarakterda faol bo‘lmaydi. Har kuni ta’limga asoslangan ta’lim, jumladan, interfaol texnologiyalar yangi pedagogik, innovatsion, malakali
Key words: Test teaching technology, Educational technologies, Guidelines, Modular education, Innovative technologies, Educational quality, Collaboration technologies. In the traditional education system, the student receives knowledge under pedagogical influence, the student's activity is not active in a creative way. Education based on education every day, including interactive technologies, is new pedagogical, innovative, competent

Pedagogika fanlarini o`qitishda innovatsion texnologiyalardan foydalanishning ijtimoiy-pedagogik xususiyatlari ko`rsatilgan. Ta’lim sifatini oshirishda innovatsion texnologiyalardan foydalanishning samarali mezonlari o‘rganilib, muammo bo‘yicha uslubiy tavsiya va uslubiy ko‘rsatmalar ishlab chiqildi. Ta'lim sifatini oshirish uchun innovatsion texnologiyalardan foydalangan holda o'rganish ta'lim mazmunining barcha to'rtta komponentini (bilim, ko'nikma, malaka, ijodiy faoliyat) o'rganishga ijobiy ta'sir qiladi.Ular o'quvchilarga mustaqil ravishda qurish, ifoda etish, yechim topish va muammolarni hal qilish imkoniyatini beradi, bu ya'ni, muayyan mavzular uchun juda muhim bo'lgan vaziyatlar. Tadqiqot fanlarni o‘qitish misolida nazariy bilimlardan metodik asoslangan innovatsion ta’lim texnologiyalaridan foydalanish mumkinligi, nazariy bilimlarni talabalarga to‘liq yetkazish va ulardan olingan bilimlarni amaliyotda mustaqil qo‘llash masalalarini tezkorlik bilan hal qila olishiga asoslandi.

Turli fanlarni o'qitishdagi vaziyat an'anaviy ta'limga qaraganda ancha yuqori samaradorlikni beradi. Interfaol usullardan foydalangan holda o‘qitish o‘quvchilarning bilim qobiliyatlari, ijodiy qobiliyatlari va amaliy ko‘nikmalarini rivojlantirish hamda mustaqil fikrlashni tashkil etishga ta’sir etishi har kuni ayon bo‘lmoqda. Ta'lim sifatini oshirish uchun innovatsion texnologiyalardan foydalangan holda o'rganish ta'lim mazmunining barcha to'rtta komponentini (bilim, ko'nikma, malaka, ijodiy faoliyat) o'rganishga ijobiy ta'sir qiladi. Ular o'quvchilarga mustaqil ravishda qurish, ifodalash, yechimlarni topish va muammolarni, ya'ni muayyan mavzular uchun juda muhim bo'lgan vaziyatlarni hal qilish imkoniyatini beradi. Tadqiqot fanlarni o‘qitish misolida nazariy bilimlardan metodik asoslangan innovatsion ta’lim texnologiyalaridan foydalanish mumkinligi, nazariy bilimlarni talabalarga to‘liq yetkazish va ulardan olingan bilimlarni amaliyotda mustaqil qo‘llash masalalarini tezkorlik bilan hal qila olishiga asoslandi. Innovatsion texnologiyalar qayerda ta'sir qiladi? Qachon va qanday foydalanish kerak? Bugun darslarni tashkil etishda innovatsion texnologiyalardan qay darajada foydalanyapmiz? O‘qituvchi va talabaning innovatsion texnologiyalardan foydalangan holda topshiriqni bajarishga munosabati qanday? Shunday qilib, ushbu tadqiqotning dolzarbligi shundaki: pedagogika fanlarini o'qitishning innovatsion texnologiyalari va vositalarini takomillashtirish uchun shart-sharoitlar yaratish zarurligi; Pedagogika fanlarini o`qitish samaradorligini va talabalarning bilish faolligini oshirish muammosini hal etishning ijtimoiy tartibi mavzuning dolzarbligidan kelib chiqadi.[1; 2.] Ta’limda innovatsion tadqiqotlar metodologiyasi sohasida bugungi kunda R.Mavlonov, N. Muslimov, Yu. Yo‘ldosheva, pedagogik texnologiyalarga asoslangan ta’limga innovatsion yondashuv N. N. Azizxo‘jayev, U. Tolipov, U. Nishaniliyev, B. Ziyamuhamedov va boshqalar F. Y. Izlikev tarbiyasida yondashuvni intensivlashtirish muammolari. M. Ochilov, B. Rahimov. N.Muslimov tadqiqotida kasbiy-pedagogik faoliyatning tuzilishi va uning muhim tarkibiy qismlari batafsil yoritilgan.[5; 6; 7.] Mustaqillik yillarida S.Ochilov, O.Muslimova, M.Ochilov, U.Mahkamov kabi olimlarimiz ijodida innovatsiyaga juda yaqin yondashuv topildi. Pedagogik faoliyat bilan bevosita bog'liq bo'lgan ishlardan tashqari, ijodiy rivojlanish masalalari bo'yicha ishlar innovatsiyalarda katta rol o'ynadi. M.I. asarlarida. Mmutov, V.A. Slastenina va boshqalar.
Ijodkorlik muammolariga katta qiziqish, keng bilim to'plamini tanqid qilish, talabalar va o'qituvchilarning o'qish bo'yicha ijodiy ishlari, ta'lim tizimidagi "portlash" diversifikatsiyasi ta'limni standartlashtirish bilan bog'liq yana bir innovatsion vazifalar blokining dolzarbligini keltirib chiqardi. va uning sifatini oshirish. Keyingi yillarda N. Shodiev, E. Seythalilov, Sh. Qurbonov, O. Tolipov, U. Inoyatov, R. Sh. Axliddinov, L.Golish, S.Volkov, O.Rashidovlar o‘z tadqiqotlarini davlat ta’lim standartlarini ishlab chiqish bilan bog‘laydilar. Ta’lim sifatini oshirishda innovatsion texnologiyalardan foydalanish tizimini asoslash va ilmiy-metodik tavsiyalar ishlab chiqish, ta’lim sifatini oshirishda innovatsion texnologiyalardan foydalanishga oid adabiyotlar bilan tanishish, Innovatsion texnologiyalardan foydalanish muammolarini aniqlash. ta’lim sifatini oshirish, ta’lim sifatini oshirishda innovatsion texnologiyalardan foydalanishning hozirgi holatini aniqlash, ta’lim sifatini oshirishda innovatsion texnologiyalarni qo‘llash omillari va mezonlarini aniqlash va test sinovlarini tashkil etish. o'rganish. Ta’lim sifatini oshirishda innovatsion texnologiyalardan foydalanishning afzalliklarini aniqlashda monitoring, malakaviy va test, test, sotsiometrik, matematik-statistik ishlov berish hamda ilmiy natijalar va dalillarni tahlil qilish usullaridan foydalanildi.Mamlakatimizda yoshlar ta’lim-tarbiyasi, salomatligi va boshqa bir qator sohalarga e’tibor qaratilayotgani va bu kabi sa’y-harakatlarning zamirida kelajak merosxo‘rlarining chinakam kuchli bo‘lishi kafolati mujassam. Rus metodistlari E.F.Bugrimenko va G.A.Zukermana [4.] ular o’yin texnologiyasini 2 turga bo’lib, o’quv jarayonida amalga oshiriladi. Qiziqarli o'yinlar. Trening o'yinlari. Didaktik o'yinlarga qo'yiladigan talablar biroz jiddiyroq. Ular bevosita ta'lim maqsadiga xizmat qiladi. Bu o‘yinlar bolalarning aqliy sakrashida, bilishga, mantiqiy fikrlashga undashda ma’lum afzalliklarga ega. O‘quvchida mehnatsevarlik, topqirlik, topqirlik, zukkolik, zukkolik fazilatlarini shakllantirish va rivojlantirishga bir vaqtning o‘zida hissa qo‘shadi. Bu o'yinlar o'qituvchi tomonidan maxsus ta'lim maqsadlarida tashkil etilgan. Yangi mavhum tushunchalar o'quvchi tasvirni hissiy idrok etishga erishishi kerak. Demak, o`qituvchi darsda didaktik va ko`ngilochar o`yin turlaridan qay darajada foydalanganligini bilishi, norma, joy va vaqtni bilishi kerak. Darsda didaktik o'yin ob'ektlaridan foydalanish o'quv materialini o'rganishdagi qiyinchiliklarni bartaraf etadi. Ko'rish va eshitish bilan bog'liq faoliyat turiga oid ko'rgazmali qurollar, qiziqarli savollar, kulgili topshiriqlar, kutilmagan hodisalar kitobxonning aqliy faoliyati samaradorligini ta'minlaydi. Darsda nafaqat o'yin texnologiyalari, balki ta'limning innovatsion va integrativ usullari, bolaning tafakkurini kengaytirish, bolaga kognitiv va hayotiy hodisalar asosida bilim berish. Ular yangilikka intilishlarini ro‘yobga chiqarish, yil davomida ko‘proq bilim, ko‘nikma va ko‘nikmalarga ega bo‘lish, bolaning ijodiy, talabchan, sezgir, fikrlash qobiliyatlarini rivojlantirish kabi masalalarni hal etishga xizmat qiladi. Innovatsion ta'lim usuli - innovatsion ta'lim usuli bo'lib, innovatsiyalarni joriy etish, noan'anaviy usullar va o'qitish usullarini qo'llash, yangi usul va usullarni joriy etish, "innovatsion" ingliz tilidagi "in" - "yangi" ta'til "-" kiritishni anglatadi. "O'qitishning innovatsion usullari an'anaviy boshqariladigan ta'lim tizimiga nisbatan pedagogik jarayonlar amaliyotida ijobiy natijalar beradi. Buning sababi shundaki, an'anaviy usullar bilan boshqariladigan ta'lim mazmuniga ko'ra, o'quvchilar o'quv jarayonida passiv ishtirok etadilar. O'qituvchining fikrini tinglash. ning ma’ruzasi va aytganlarini eshitib, ma’lumot oluvchi rolini o‘ynaydi.Innovatsion va noan’anaviy ta’lim usulida barcha talabalar faol ishtirok etadilar.Xususan, “aqliy hujum”ni o‘qitishning innovatsion usullari asoslari o‘qituvchi tomonidan berilgan savolga talabalardan biriga javob beradi.“O‘zgartirilgan ta’lim” – shakli o‘zgartiriladigan ma’ruza.O‘qituvchi darsni savol-javob, muhokama orqali talabalar bilan muloqot tarzida olib boradi.” Ileprovizatsiya" - tayyorgarliksiz tavsif. O'qituvchi tomonidan berilgan savollarga yoki topshiriqlarga tayyorgarliksiz, og'izdan og'izga, birdaniga o'quvchilar o'zlaricha javob berishadi. "Multimedia" - "video dasturlari bilan darslar". Muayyan mavzu bo'yicha dasturiy ta'minot, ovozli, vizual, televizor, video qurilmalardan foydalangan holda dars o'tkazish usuli. "Muayyan vaziyatni tahlil qilish yoki holat" - har qanday hayotiy voqea, vaziyat, voqeani tahlil qilib, to'g'ri xulosa chiqarish. "Tanqidiy fikrlash" - Ustavlar o'qituvchi tomonidan berilgan savollarda bir-birini takrorlamasdan, o'z fikrlarini tanqidiy yondashuv bilan ifodalaydi. Amalga oshirishdan maqsad. innovatsion texnologiya – kitobxonning har tomonlama mulohaza yuritishi, uning har bir jihatini ochib berish va undagi turli qobiliyatlarni aniqlash hamda bolaning fikrlash, tafakkuri, nutqini rivojlantirish kabi qobiliyat va fazilatlarini takomillashtirishdir.Bu islohotlarni chuqurlashtirish va olg‘a surishga e’tiborni kuchaytiradi. zamonaviy ta’limda ularning amaliyotga tatbiq etilishiga ishonch hosil qiladi.O‘quvchining darsni o‘tkazib yubormasligi, ta’lim jarayonining o‘quvchi ongida bu maqsadga to‘liq erishishini ta’minlash, ayniqsa, bilimini oshirish, boyitish muhim jihatlardan biridir. , mantiqiy fikrlash va izlanish, har bir masalaga jiddiy yondashish, e’tiborli va e’tiborli bo‘lish.Bundan tashqari, darsda nafaqat tinglovchi ishtirok etayotgan bir paytda o‘quvchiga yuqoridagilarni amalga oshirish uchun qulay va keng qamrovli usul va metodika kerak bo‘ladi. Zamonaviy tomonidan yoki qabul qiluvchi, balki bevosita ishtirokchi, erkin shaxs, mustaqil fikrlovchi, tanqidchi, haqiqiy. Shu maqsadda biz pedagogika darslarida didaktik o‘yinlarni qo‘llashni ko‘rib chiqmoqchimiz. Ma'lumki, shakldagi didaktik o'yinlar, odatda, bolalarning e'tiborini jalb qiladigan, qiziqarli, qiziqarli, tushunarli darajada o'tkaziladigan darslik vazifasini bajaradi. Hatto alohida yordamga muhtoj bolalar, ya'ni bilim darajasi past, ta'lim oladigan, ilmiy nazariyalarni o'rganish qiyin bo'lgan o'quvchilar ham har bir vazifani bajarishga harakat qiladilar, o'yin faoliyatida esa osonroq o'rganish imkoniyati mavjud. Didaktik materiallarni bajarishga qiziqish tufayli vazifalar ortib bormoqda, ular bevosita shu vaziyatdan boshlanadi. Didaktik o'yinlarga ta'limning ko'rinishi, o'qituvchi nutqi va bolalarning harakati kiradi. Natijada idrok, ko'rish, eshitish, teri sezgilarining o'ziga xosligi mavjud. Bu bolada nafaqat sezgilar faoliyati, balki ulardagi fikrlash jarayonining o'sishi va rivojlanishini ta'minlaydi. O'quvchida mantiqiy fikrlash qobiliyatining oshishiga hissa qo'shadi. Didaktik o‘yinlardan foydalanish, shubhasiz, o‘quvchilarning fan asoslarini o‘zlashtirishlarini osonlashtiradi. Shunday ekan, darsni o‘yin darslari asosida tashkil etish, o‘yin texnologiyasini bevosita doimiy asosda darsga olib borish zarur, deb hisoblaymiz.
O‘qish tafakkurini chuqurlashtirish maqsadida o‘zlashtirilishi kerak bo‘lgan bilimlar oson va oson o‘zlashtiriladi. Shunga qaramay, darsda o'yin texnologiyasini qo'llash va o'yin darslarini o'tkazishdan bir qancha maqsadlar mavjud bo'lib, ular bevosita o'qish shaxsini shakllantirish dasturi bo'lib xizmat qiladi.[8] Bular: - didaktik maqsadlar; - tarbiyaviy maqsadlar. Didaktik maqsadlar: - o'yin darslari orqali bilim tizimini mustahkamlash va puxta o'zlashtirish; O'yin seanslarini ishlab chiqishda tajriba almashish; Turli masalalar va muammolarni tashkil etish va hal qilish. Tarbiyaviy maqsadlar: Ijodiy fikrlashga, muammoga yondashishga o`rgatish; o'yin amaliyotini bajarishda ko'rsatmalar berish; Odamlar bilan muloqot qilish jarayonida o'zini tutish qobiliyati, o'zini o'zi boshqarish ko'nikmalarini shakllantirish; Talaba shaxsini shakllantirishda muhim ta'lim vositalarini o'zlashtirish. Ushbu maqsadlarni amalga oshirish uchun o'quv jarayoni bevosita Marokash, qiziqarli multifilm yoki spektakl darajasida tashkil etilishi kerak. O'yin darslarini ishlab chiqish va tashkil etishda quyidagilarga e'tibor berish va o'quv jarayoniga yangi sifatlarni joriy etishni ta'minlash kerak. O'yin mashg'ulotlarini tashkil etish orqali talabaning faol qo'shma yoki shaxsiy faoliyatini shakllantirishni rivojlantirish; O'quvchining o'sishi va rivojlanishidagi o'zgarishlarga erishish, o'yinning turli usullari va variantlarini namoyish etish. O‘yin texnologiyalari o‘quv jarayoniga quyidagi yangi sifatlarni olib keladi deb hisoblab, biz an’analardan voz kechib, yangi asrning yangilik va noan’anaviylik tamoyillariga tayanishni zarur deb bildik. O'quv jarayonini ko'rsatadigan modelni, ya'ni o'quv materiali mazmunining yangi usulini joriy etish; O'yin modelida o'quvchini qaysi faoliyat shakliga olib borishini aniqlang; O'yin to'g'ridan-to'g'ri o'yin orqali, lekin aslida o'quv jarayoniga va o'quvchilarning ta'lim faoliyatini o'zgartirishga yaqinlashadi;
Ta'lim va tarbiya maqsadlarini amalga oshirishning birligini ta'minlash; O'qituvchi tomonidan faoliyatni tashkil etish va boshqarish va talabalar tomonidan amalga oshirish; Ma'lumotlar va bilim tizimlaridan keng foydalanish. O'yin mashg'ulotlari quyidagi vazifalarni bajarishi kerak: o'quvchilarga o'yinda o'zlashtirishlari kerak bo'lgan muayyan o'quv faoliyatining yaxlit ko'rinishini berish; O'quv faoliyatiga kirishda individual va guruhli qarorlar qabul qilishni o'zlashtirish va ijtimoiy tajribaga asoslangan fanni o'zlashtirish; Bilimlarni o'zlashtirish va muammolarni hal qilishda nazariy va amaliy fikrlashni rivojlantirish; Ta'lim faoliyati va bilimlarni o'zlashtirish jarayonini faol rivojlantirish uchun shart-sharoitlarni shakllantirish va yaratish. Darsda didaktik o'yinlarni qo'llash va joriy etish an'anaviy usullardan ta'lim jarayoniga noan'anaviy yondashuvni ifodalovchi bir qator sifatlari bilan farq qiladi. Ya'ni, o'quv jarayonini bevosita qiziqarli o'yinlar asosida tashkil etish, o'quv jarayoni ishtirokchilarining birgalikdagi harakatini ta'minlash, masalaga guruhli yondashuv, faol harakat va o'quvchilarning mantiqiy tafakkurini rivojlantirish tufayli shakllanadi. . Pedagogika darslarida muammoli ta’lim jarayonini tashkil etishning afzalligi. Hozirgi o'rta maktabda samarali o'qitish texnologiyasi muammoli ta'limdir. Uning vazifasi faol kognitiv jarayonni targ'ib qilish va fikrlashning tadqiqot usulini shakllantirishdir. Muammoli ta'lim ijodiy, faol shaxsni tarbiyalash maqsadlariga mos keladi. Muammoli ta'lim ilg'or ta'lim texnologiyasidir. Hozirgi samaradorlik o'rta maktabda ta'lim texnologiyasi muammoli ta'limdir. Uning vazifasi faol kognitiv jarayonni targ'ib qilish va fikrlashning tadqiqot usulini shakllantirishdir. Muammoli ta'limdagi fikrlash jarayoni nazariy va amaliy jihatlarni, masalan, ta'lim fanini ixtiro qilish faoliyatini, ya'ni uning yangi xususiyatlari va munosabatlarini qamrab oladi.

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. Brеslаv G.M. Emоtsiоnаlnеоsоbеnnоstifоrmirоvаniyalichnоsti v dеtstvе: nоrmаiоtklоnеniya. M.: Pеdаgоgikа, 1990. – 140 s.
2. Bugrimenko, E. A., & Cukerman, G. A. (1993). Chtenie bez prinuzhdenija. M.: Tvorcheskaja pedagogika, 96.
3. Burmаnskаya G.V. Kаrаbаnоvа О.А., Lidеrs А.G. Vоzrаstnоpsiхоlоgichеskiе kоnsultirоvаniе: prоblеmpsiхоlоgichеskiеrаzvitiyadеtеy. – M.: Izd-vо MGU, 1990. – 134 s.
4. Gujrati, R., Lawan, L. A., Jain, E., & Tyagi, V. Entrepreneurial Intention of Undergraduates in Nigeria: The Role of Subjective Norm.International Journal of Recent Technology and Engineering, 8(2), 6220-6226. Jain, E., & Yadav, A. (2017). Marketing and Technology: Role of Technology in Modern Marketing. IOSR Journal of Business and Management,
5. Jo'raev R. X., Tolirov O'. Q.,SHarirov SH.S. Uzluksizta`limtizimidao' quvchilarnikasbhunaryo'naltirishningilmiy-redagogikasoslari. Monografiya. -T.: FAN. 2004. 120 b.
6. Muslimov N.A. Bo'lajakkasbta`limio'qituvchilarinikasbiyshakllantirish. Monografiya. - Toshkent: FAN, 2004. 130 b.
7. Muslimov N.A., Mullaxmetov R.G. Kasbtanlashgayo'llash. O'quvqo'llanma. -Toshkent: OO'MTV, 2007. 173 b.
8. Musulmоnоv R., Qаhhоrоvа F. Tаjribа-sinоvishlаrinitаshkiletishningilmiyаmаliyаsоslаri. – T.: Fаn, 2007. – 58 b.
9. Nishonaliev U.N., SHodiev N.SH., Muslimov N.A. Mehnatta`limidan "Kasbgayo'naltirishasoslari" kursibo'yichametodikqo'llanma. -Toshkent, 2004. 12 b.
10. Okumo, O. O., & Asfaw, M. (2020). To study the context of organizational level factors for promotion of gender equality in the State of Gambella Region in Ethiopia. ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal, 10(4), 270-287.