Silindrli dvigatellarda aylanishlar chastotasining katta qiymatlarida uzgich
Energiya to‘planishi boshqariladigan o‘t oldirish tizimi
Download 0.58 Mb. Pdf ko'rish
|
5-мавзу
|
3.4.2. Energiya to‘planishi boshqariladigan o‘t oldirish tizimi
Bu turdagi o‘t oldirish tizimida o‘t oldirish g‘altagida energiya to‘planishini boshqarish hisobiga o‘t oldirish tizimlarining avvalgi avlodlariga mansub bo‘lgan eng asosiy kamchilik- dvigatel tirsakli valining aylanishlar chastotasi ortishi bilan yuqori kuchlanish U 2max ning kamayishini bartaraf qilish mumkin. Energiya to‘planishini boshqarishning asosiy mazmuni shundan iboratki, aylanishlar chastotasi o‘zgarishi bilan o‘t oldirish g‘altagigini birlamchi zanjir tarmog‘iga ulash, ya’ni undan I 1 tokni o‘tish vaqti zarur chegarada boshqariladi. 3.34-расмда to‘rt silindrli dvigatellarga (ВАЗ-2108, ВАЗ-2109) o‘rnatishga mo‘ljallangan o‘t oldirish g‘altagida energiya to‘planishi boshqarilinadigan o‘t oldirish tizimining tarkibiy sxemasi keltirilgan. Bu o‘t oldirish tizimi tarkibiga elektron kommutator 36.3734, datchik-taqsimlagich 40.3706 va 27.3705 belgili o‘t oldirish g‘altagi kiradi. Ushbu tizim elementlarida quvvat yo‘qotilishi 2-3 marta kamaytirilgan bo‘lib, bu o‘lchamlari kichik va ixcham bo‘lgan integral sxemali elektron kommutator ishlab chiqarish imkonini berdi. Xoll datchigi o‘rnatilgan o‘t oldirish tizimining uchqunli razryad energiyasi 50 mJ ga yetkazilgan (boshqa tizimlarda 20-30 mJ) va bu dvigatelni suyultirish darajasi katta bo‘lgan yonilg‘ida ishlatish imkonini berib, uni tejamliligini oshiradi. Ko‘rilayotgan o‘t oldirish tizimining bu afzalliklari o‘t oldirish g‘altagining magnit maydonida energiy to‘planish vaqtini dvigatel aylanishlar chastotasi va tok manbai kuchlanishi o‘zgarishiga bog‘liq ravishda rostlash hisobiga erishiladi. Xoll effektiga asoslangan yarim o‘tkazgichli datchikning ishlash prinsipi yuqorida ko‘rib chiqildi (3.28; 3.29-rasmlarga qarang). Datchik - taqsimlagich 40.3706 ning vali aylanganda datchik "D" ning chiqish joyida to‘g‘ri burchakli signal paydo bo‘ladi va u kommutator I (36.3734) ning kirish joyiga uzatiladi. Signal, elektromagnit energiya to‘planish vaqtini me’yorlash bloki II ning invertori "I" orqali integrator A1.2 ga keladi va undan chiqqan arra tishi shakliga ega bo‘lgan signal - kuchlanish komparatori A1.3 ga uzatiladi va unda tayanch kuchlanish U t2 bilan taqqoslanadi. Agar integratordan chiqqan kuchlanish tayanch kuchlanishdan katta bo‘lsa, komparator A1.3 ning chiqish joyida ( d nuqta) musbat kuchlanishli signal shakllanadi (mantiqiy 1). Integratordan chiqqan kuchlanish tayanch kuchlanishdan kichik bo‘lgan holda komparatorning chiqish joyida kuchlanish bo‘lmaydi (mantiqiy 0). Signal komparator A1.3 dan chiqish bloki IV dagi tranzistor VT ishini boshqaruvchi mos tushish sxemasi I1 ga keladi. Komparator A1.3 mantiqiy 1 holdan mantiqiy 0 holatga o‘tish vaqtida mos tushish sxemasi tranzistor VT ni ochadi va o‘t oldirish g‘altagi O‘OG‘ ning birlamchi chulg‘ami L1 dan I 1 tok o‘ta boshlaydi. Komparator A1.3 dan mos tushish sxemasi I1 ga mantiqiy 1 signal kelishi bilan tranzistor VT yopiladi, tok I 1 zanjiri uziladi va o‘t oldirish g‘altagining ikkilamchi chulg‘ami L2 da yuqori kuchlanish induksiyalanadi. I 1 tok o‘t oldirish g‘altagidan o‘tish vaqtini zarur darajada me’yorlash, datchikning boshqaruvchi signaliga nisbatan chiqish tranzistori VT ulanishini kechiktirish hisobiga amalga oshiriladi. Bu kechiktirish kattaligi kondensator C1 da to‘planishi mumkin bo‘lgan eng katta kuchlanish va tayanch kuchlanishi U t2 orasidagi farq bilan belgilanadi. Dvigatelning aylanishlar chastotasi qanchalik yuqori bo‘lsa, S1 kondensatordagi kuchlanish shuncha kam bo‘ladi va demak, energiyaning to‘plash vaqti kamayadi. Magnitelektr energiya to‘plash vaqtini, tok manbai kuchlanishining o‘zgarishiga mos ravishda, tayanch kuchlanishi U t2 ni o‘zgartirish yo‘li bilan rostlanadi. Birlamchi zanjirdagi tok qiymati kommutatorning V bloki yordamida cheklanadi. 3.34-rasm. O‘t oldirish g‘altagida energiya to‘planishi boshqarilinadigan o‘t oldirish tizimining funksional sxemasi Birlamchi zanjirda tranzistor VT bilan ketma-ket ulangan qarshilik R 4 dagi kuchlanish pasayishi undan o‘tayotgan tok I 1 qiymatiga to‘g‘ri proporsional bo‘ladi. Bu kuchlanish komparator A1.4 ga uzatiladi va tayanch kuchlanish U t3 bilan taqqoslanadi. Agar I 1 tok belgilangan qiymatdan ( 8 - 9 A) yuqori bo‘lsa komparator A1.4 dan mantiqiy signal 1 mos tushish sxemasi I1 ga uzatiladi va I1 tranzistor VT ning emitter-kollektor o‘tish joyi qarshiligini oshiradi va tok I 1 belgilangan qiymatgacha kamayadi. Blok VI, o‘t oldirish kaliti ulangan, ammo dvigatel ishga tushmagan holda chiqish tranzistori VT yopilib turishini ta’minlaydi. Blok III sxemani tok manbai kuchlanishi belgilangan qiymatdan ortib ketishdan saqlaydi. Datchik-taqsimlagich 40.3706 (3.35-rasm) dvigatelga gorizontal holda joylashtiriladi. Datchik-taqsimlagich mufta 1 va val 2 orqali harakatni bevosita dvigatelning gaz taqsimlash validan oladi. Val 2 ning ikkinchi uchiga taqsimlagich yugurdagi 11 o‘rnatilgan. Datchik-taqsimlagich qopqog‘i 10 qobiq 5 ga uchta murvat 12 bilan mahkamlanib, uning yuqori kuchlanishli moslamalari qolgan qismidan to‘siq 9 bilan ajratilgan. Val 2 vtulka 3 va sharsimon vkladish 6 da aylanadi. Salnik 4 moyni qobiqning ichki qismiga o‘tishdan saqlaydi. Sharsimon vkladish qo‘zg‘almas plastina 8 ga o‘rnatirilgan. Vakuum-rostlagich tortqisi mahkamlangan qo‘zg‘aluvchan plastina 7, podshipnikning ichki halqasi bilan burilishi mumkin. Podshipnik tashqi halqasi bilan qo‘zg‘almas plastina 8 ga presslangan. Qo‘zg‘aluvchan plastinaga yarim o‘tkazgichli datchik 13 va uning magniti o‘rnatilgan. Datchikning tirqishida vtulka 15 ga o‘rnatilgan darchali rotor 14 aylanadi. O‘z navbatida vtulka 15, markazdan qochma rostlagich 16 ning yetaklovchi plastinasiga mahkamlab biriktirilgan. Shu tarzda markazdan qochma rostlagich ishlaganda uning yetaklovchi plastinasi, rotorni datchikka nisbatan buraydi, vakuum-rostlagich ishlaganda esa, qo‘zg‘aluvchan plastina datchik bilan birgalikda darchali rotorga nisbatan buraladi. 3.35-rasm. 40.37006 belgili datchik-taqsimlagich. O‘t oldirish g‘altagi 27.3705 tuzilishi bo‘yicha kontaktli tizimlarning g‘altagiga o‘xshashdir, ya’ni uning chulg‘amlari avtotransformator sxemasi bo‘yicha ulangan. Bu g‘altakning o‘ziga xos tomoni - birlamchi chulg‘amining qarshiligi nisbatan kichik bo‘lganligi (0,5 Om) tufayli, tok manbai kuchlanishi 6 V gacha kamayganda ham o‘t oldirish jarayoni me’yorida amalga oshiriladi. G‘altak elektron kommutator ishdan chiqqanda portlashdan himoya qiluvchi moslama bilan ta’minlangan. Download 0.58 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|