Sintaksis (qadimgi yunoncha: σύν-ταξις syntaxis — tuzilma, tartib, birikma)

Sintaksis (qadimgi yunoncha: σύν-ταξις - syntaxis — tuzilma, tartib, birikma):

1) nutq birliklarini shakllantirishning muayyan tillar uchun xos boʻlgan vositalari majmui;

2) grammatikaning soʻzlarni soʻz birikmalari va gaplarga, sodda gaplarni esa qoʻshma gaplarga birikish usullarini oʻrganuvchi, soʻz birikmalari va gaplarning tuzilishi, maʼnosi, oʻzaro taʼsirlashuvi hamda vazifalarini tadqiq etuvchi boʻlimi. "Sintaksis" termini soʻz birikmalari va gaplarni hamda ularning tilda qoʻllanishini qamrab oluvchi grammatik qurilish maʼnosini ifodalash uchun ham ishlatiladi.

HOZIRGI O'ZBEK ADABIY TILI (SINTAKSIS) FANIDAN TEST SAVOLLARI

Qaysi qatorda so’z birikmasi berilgan ?

A) Qilichdan o’tkir, juda muhim
V) Vatan farzandlari, bodom qovoq
S) Hammaga manzur, bilim yurti
D) Toshdan qattiq, vatan farzandlari
Qaysi gapda boshqaruv munosabatli birikma ishtirok etgan ?
A) Paroovoz gudok berdi
V) Osoyishta qish kunlari boshlandi
S) Paykallar qor ostida dam olyapti
D) Tinchlik mustahkamlansin!
Qaysi qatorda sintaktik munosabatni ifodalash yo’llari to’liq ko’rsatilgan ?
A) Turlovchilar, tuslovchilar, yordamchi so’zlar
V) So’z formalari, yordamchi so’zlar, tartib va ohang
S) Kelishik qo’shimchalari, yordamchi so’zlar, tartib va ohang
D) Tartib, ohang, yordamchi so’zlar, bog’lama
Tobe aloqa turlarini aniqlang.
A. Moslashuv, boshqaruv, bitishuv.
V. Predikativ.
S. Atributiv, obyektiv, relyativ.
D. Nopredikativ, relyativ
Kaysi gapda boshqaruv va bitishuv aloqalari mavjud?
A. Terlar tuproq uzra quyilar duv-duv.
V. Yo’lchi Unsinni eshik oldida to’xtatdi.
S. Yerda oltin yaproqlar kabi yotar oy nuri.
D. Tinch va totuv yashamoqdamiz
6.Gaplarning strukturasiga ko’ra turlari berilgan qatorni aniqlang.
A. Tasdiq va inkor gaplar.
V. Bir sostavli va ikki sostavli gaplar.
S. Sodda va qo’shma gaplar.
D. Sodda, qo‘shma, murakkab.
7. Kaysi qatorda tasdiq gap berilgan?
A. Bechora otasining shunga ko’nish fikri ham yo’q emas.
V.Jo’yaklar orasida birorta ham begona o’t ko’rinmaydi.
S. U oG’ziga talqon solgandek jim. Qani gapirsa!
D. Qani endi rad etib ko’rsin-chi!
8. Kaysi qatordagi gapda sostavli fe’l kesim mavjud?
A. Bir oylab kechikkandan sung Otabek qaytib keldi.
V. Anorxon mehmonlarni dehqonlar nomidan tabrikladi.
S. Zarur bo’lsa, qo’nishga farmon beradi.
D. Ko’plar bu shoshilinch savdoni bilmadilar.
9. Qaysi gapda sostavli ot kesim mavjud?
A. Sultonali ertalab Solih Maxdumning hovlisiga qarab ketdi.
V. Shoxida behilar osilib yotar edi.
S. Eski sandiq ustidan dasturxonga o’ralgan patirni oldim.
D. Bu ishonch oltin toG’ hadya qilingan bilan teng edi.
10. Kaysi kesim tarkibida boG’lama mavjud?
A. O’ patirning ikki chetidan tutib turdi.
V. Miryoqub yaqin o’tirib so’zlay boshladi.
S. Usta shogirdiga talabchan bo’ldi.
D. Bugun institutimizda katta anjuman bo’ldi.