Синтетик ва табиий дори воситалар

Mavzu: Синтетик ва табиий дори воситалар.
Reja:

1. 
   Dori vositalari
   
2. 
   Antibiotiklar
   
3. 
   Vitaminlar
   

Аntibiotiklar - bular asosan mikroorganizmlar tomonidan ishlab chiqariladigan kimyoviy moddalar boʼlib, tirik xujayralar oʼsishini toʼgʼridan-toʼgʼri va tanlab toʼxtatuvchi taʼsirga ega. «Аntibiotik» soʼzi odatda bakteriyalarga qarshi moddalar maʼnosini bildirsada, ular antiviruslik va rak oʼsimtalariga qarshi xossalarga ham ega. Eng koʼp ishlatiladigan antibiotiklar quyidagilardir: penitsillin, sefalosporinlar, streptomitsin, xloramfenikol (levomitsitin), tetratsiklin, novobiotsin, rifamitsin va boshqalar.

Penitsillin - bu tabiiy birikma, uni mogʼor zamburugʼi Penicillium notatum ishlab chiqaradi.

Penitsillin 1928 yili Fleming tomonidan ochilgan. U bakteriyalarga qarshi ishlatiladi. Penitsillinning taʼsir mexanizmiga kelsak, u bakteriyalarning xujayra devorlarini tuzilishini toʼxtatadi, yaʼni toʼqima hosil boʼlishidagi peptid bogʼlarini ingibirlab qoʼyadi, chunki bu bogʼlarni hosil qilishda qatnashayotgan ferment bilan oʼzi birikib oladi. Natijada bakteriyalar oʼsa olmaydi va oʼladi.
Sefalosporinlar guruxiga kiruvchi antibiotiklarga misol qilib sefaleksinni olish mumkin. Bu antibiotikni β-laktamli antibiotik deb ham yuritiladi. Uni asosan fermentativ sintez orqali olish mumkin. Buning uchun atsillovchi gurux sifatida D(-)α-aminofenilsirka kislotasi olinadi, nukleofil agent qilib 7-aminodezatsetoksitsefalosporan kislotasi ishlatiladi, katalizator sifatida D(-)-fenilgilitsil-β-laktamidamidogidrolaza olinadi.

Sefaliksin

Tetratsiklinlar. Tetratsiklin antibiotiklari asosini polifunktsional gidronaftatsen birikmalari tashkil qiladi:

R1H; R1Cl; R1H;

R2H R2H R2OH

-tetrasiklin -хlorotetrasiklin -оksitetrasiklin

Tetratsiklin antibiotiklari biologik transformatsiya metodi orqali Streptomyces rimosus va unga oʼxshash shtammlar ishtirokida biosintez qilib olingan. Tetratsiklin ham penitsillin kabi kuchli antibiotiklik xossaga ega va mikroblarga qarshi ishlatiladi.
Xloramfenikol (levomitsetin). U 1947 yilda birinchi marotaba Streptomyces venezuelae gribidan ajratib olingan. Xloramfenikol oʼzining analogi hisoblangan xloraminoamfenikolning aminoguruxini Streptomyces Sp. ishtirokida mikrobiologik oksidlab ham olinadi.

хloraminoamfenikol	хlorafenikol

Хloramfenikol 1949-50 yillarga kelib sintetik yo’l ,ilan olingan.

		P-nitroasetofenon
п-nitroaselaminofenil gidroxlorid

Xloramfenikol kuchli mikrobiotiklik xossasiga ega boʼlib, koʼplab mikroblarga oʼz taʼsirini oʼtkazadi va zararsizlantiradi.