- Organik sintezda toza uglerod oksid bilan bir qatorda uning vodorod bilan aralashmasi (sintez gaz) 1:1 dan 2- 2,3:1 hajmiy nisbatda qo'lIaniladi. Uglerod oksidi Co rangsiz qiyin suyultiriladigan gaz (atmosfera bosimida kondensatsiyalanish temperaturasi -192°C). Havo bilan 12,5-74% konsentratsiyada portlovchi aralashmalar hosil qiladi. Uglerod oksid ancha zaharli modda, uning konsentratsiyasi 20 mg/m3 tashkil qiladi. Uglerod oksidi faqat qattiq jismlargagina emas, balki suyuqliklarga ham kam yutiladi. Biroq ba’zi bir tuzlar u bilan kompleks hosil qiladi, shu nuqtayi nazardan uglerod oksidi sorbsiya uchun bir valentli mis tuzlarini suv ammiakli eritmalari qo'lIaniladi.
. - Vodorod sintez gazning ikkinchi komponenti qiyin suyuqlanuvchi gaz (atmosfera bosimida Tkond=-252,8°C). Havo bilan 4,0-75% portlovchi aralashma hosil qiladi. Shu sababli sintez-gaz ishlab chiqarish korxonalarida texnika xavfsizligi qoidalarga qat’iy rioya qilishni talab etadi.
- Sintez-gaz ishlab chiqarish uchun dastlab ko‘mirdan foydalanilgan. Keyinchalik uglevodorodlarni konversiyalash usuli muhim o‘rinni egallaydi. Ushbu jarayonni ikki xil yo'l bilan: katalitik va yuqori tempe raturada amalga oshirish mumkin. Uning xomashyosi sifatida metan yoki tabiiy gaz, shuningdek, neftning suyuq fraksiyalari qo'lIaniladi.
- Ushbu usul asosini tashkil etuvchi asosiy reaksiya uglevodo- rodlarni suv bug'i yordamida A120 3 ga shimdirilgan Ni katalizatori ishtirokida konversiyalashdan iborat:
- СН4+Н20 <н>СО+ЗН2; -ДН°298=-206kDj/mol
- Reaksiya kuchli ekzotermik tarzda sodir bo'ladi va muvozanatni
- o‘ng tomonga siljishi faqat temperaturani ko‘tarilishi hisobiga boradi. Metanning konversiya darajasini ko‘paytirish uchun jarayonni 800-900°C ortiqcha olingan suv bug'i ishtirokida olib boriladi. Atmosfera bosimida ortiqcha olingan suv bug‘i miqdori uncha ko‘p emas (2:1), lekin bosimning ortishi muvozanat holatiga ijobiy ta’sir ko‘rsatmaydi, shu sababli, bunday hollarda bug‘ni metanga hajmiy
- nisbatini taxminan 4:1 bo'lishi lozim.
- Metan konversiyasidan tashqari uglerod oksidi konversiyasi ham
- sodir bo'ladi:
- CO+H20 <->C02+H2; -AH°298=-41,0kDj/mol
- Ushbu reaksiya ekzotermik bo'lib, uning muvozanati temperatura ko‘tarilishi bilan o‘ng tomonga siljiydi (15-rasm, 3 egri chiziq), bunda ortiqcha olingan suv bug'i hisobiga uglerod oksidining hosil bo'lishi ko‘payadi. Uglerod oksidi konversiyasi tez sodir bo'ladi va konversiyalangan gaz tarkibi uning muvozanati orqali aniqlanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
