“sirtqi bo‘lim” fakulteti tt va kt yo‘nalishi 730-20 – guruh talabasi Qodirov Nuriddin ning “

Dasturlanuvchi mantiqiy kontrollerlar
Dasturlanuvchi mantiqiy kontroller logicheskiy kontroller real vaqtda
RVOTsiz ishlashnita’minlaydi. DMK dasturlari o’rnatilgan tizimlar
uchun oddiy tillarda yozilgan va oddiy kompilyatorlar qo’llash yordamida
bajariladigan dasturlardan ishonchliroq. Markaziy protsessor, uning
registrlari va buyruqlar tizimi foydalanuvchi uchun erishib bo’lmaydigan
bo’lib qoladi.
DMK asosida tizimlarni ikki asosiy variantlar mumkin.
Birinchisida DMKda passiv(o’zini aloxida protsessori bo’lmagan)
kiritish-chiqarish modullarini o’rnatish mumkin bo’lgan maxsus
kengaytirish raz’emlar ko’zda tutilgan. Bunday variant katta xisoblash
quvvat xajmini va kirish-chiqishlarni bir joyda jamlash kerak bo’lganda
afzallikroqdir.
Rasm 4.1 SHina orqali ulanadigan kengaytirilish modulli DMK
Ikkinchi variantdaDMKda o’z chiqishlari umuman yo’q yoki ularning
soni miqdorlangan . Kirish-chiqishlarni qo’shimcha soni maxsus sanoat

---

tarmoq orqali kiritish-chiqarish modullarini ulash bilan ta’minlanadi. Bu
variant boshqaruv tizimini masshtabini egiluvchanlig bilan o’zgartirish va
ishlab chiqaruvchilarga yechish yo’llarini tanlash imkonini beradi.
Rasm 4.2 Tarmoqli kengaytirilish modulli DMK
DMK dasturlash xususiyatlari
Odatda DMK sanoat kontrolleri sifatida qo’llaniladi. DMKda dasturlash
maxsus IEC1131-3, IEC61131-3, IEC-61499 va b. dasturlash tillari
yordamida olib boriladi. Ular tizimli dasturlanishni dasturlovchidan
ajratadi va ishlashni baland ishonchlilikga erishishga olib keladi.
DMKni tadbiq etish
DMKni ikki varianti mavjud .
1. SoftPLC
Apparat baza sifatida oddiy sanoat kompьyuter olinadi va RVOT yoki
industrial ilovalar uchun DOSbilan ta’minlanadi (Intel protsessori
bazasidagi kompьyuterlar uchun). SHu sanoat kompьyuterda maxsus
dastur ishga tushuriladi–bir yoki bir necha xisoblash modellarini
ishlatuvchi DMK virtual mashinasi. Natijada SoftPLC nomlanuvchi
egiluvchan variant paydo bo’ladi. So’ngi foydalanuvchi dasturiy
ta’minotni xarakteristikalarini keng chegarada o’zgartirish mumkin. Bu
variantni kamchiligi tizim komponentlarini baland narxlari.

---

2. Maxsuslashtirilgan DMK
Bu yerda apparat baza sifatida oddiy sanoat kompьyuter emas balki
maxsuslashtirilgan kontroller qo’llaniladi. Barcha kerakli dasturiy
ta’minot zavodda DXQ da o’rnatiladi. Oddiy DMK foydalanuvchi uchun
yopilganSoftPLC sifatida tadbiq etish mumkin yoki DMK dasturlash
tillarida qo’llaniladigan xisoblash modellarini apparat qo’llanadigan
maxsus xisoblash mashinadek.
Maxsuslashtirilgan DMK bazasidagi tizimni afzalligi – kichik narx,
qo’llash osonligi va baland ishonchliligi. Maxsuslashtirilgan kontrollerni
apparat qismini kengaytira olmasligi va oxirgi foydalanovchi tomonidan
tizimli dasturlashga o’zgartirish kiritish mumkin emasligi kamchiliklari
bo’lib qoladi.
DMK tsikli va qo’llanish soxalari
DMK ishlash asosida dasturni tsiklik bajarilishi yotadi.