“sirtqi bo‘lim” fakulteti tt va kt yo‘nalishi 730-20 – guruh talabasi Qodirov Nuriddin ning “

O’rnatilgan tizimlarda xotira
Biz bilamizki o’rnatilgan platformalar, xar biri tezligi, xajmi va
foydalanilishi bilan noyob bo’lgan xotira ierarxiyasiga ega(3.2-rasmga
qarang).Registrlarli va muayyan birlamchi xotira turlariga o’xshab,xotira
protsessorga to’g’ridan to’g’ri ulangan yoki ba’zilari fizik jixatdan
protsessorda joylashgan bo’ladi.
Rasm. 3.2 Xotira ierarxiyasi
Bular, doimiy xotira, tezkor xotira va 1-darajali KESH xotiralardir.Ushbu
ma’ruzada, odatda protsessor tashqarisida joylashgan yoki ikkala holatda

---

protsessor ichida joylashtirilgan va protsessor tashqarisida joylashgan
xotiralar haqida so’z boradi. Bundan tashqari ROM, 2-darajali KESH va
tezkor xotira kabi birlamchi xotiralar va plataga ulanadigan, lekin
to’g’ridan to’g’ri protsessorga ulanmaydigan ikkilamchi/uchlamchi
xotiralar(masalan: CD-ROM, yumshoq disk, qattiq disk va lentalar)
haqidagi axborotlarni ham o’z ichiga oladi.
Birlamchi xotira odatda xotira tizim ostisining bir qismi hisoblanib, uchta
komponentlardan tashkil topgan(rasm 3.3da ko’rsatilgan):
- xotira mikrosxemasi;
- adres shinasi;
-ma’lumotshinasi.
Rasm 3.3 Birlamchi xotira tizim ostisi apparat vositasi
Umuman olganda, xotira integral sxemasi uch bo’limdan tashkil qilingan:
xotira massivi, adres deshifratori va ma’lumot interfeysi. Xotira massivi
aslida ma’lumot bitlarini saqlovchi fizik xotiradir. Protsessor va dasturchi
xotiraga bir o’lchovli massiv sifatida murojaat qilganida, xar bir massiv
yacheykasi baytlar qatorini tashkil etadi va qatordagi bitlar soni
o’zgarishi mumkin. Aslida esa, xar bir yacheykasida 1 bit axborotni
saqlay oladigan(rasm 3.4), yagona qator va ustunlarga ega adreslangan
xotira yacheykalaridan tashkil topgan ikki o’lchamli fizik xotiradir.

---

Xotira ikki o’lchovli massivi ichida xar bir elementlar joylashuvi odatda,
ustun va qatorlar parametrlaridan tashkil topuvchi,