Sitoplazmaning asosiy tarkibi

Lizosomalar – ko’p eukariot hujayralarda muhim ahamiyatga ega organoid. Ular asosan fagositoz, pinositozni amalga oshiradi.lizasoma oddiy bir qavat membranaga ega bo’lgan organizm. Ular tarkibida oqsil, nuklein kislotalar, polisaxaridlar va lipidlarni parchalaydigan gidrolitik fermentlar mavjud. Ularda RN past bo’ladi. Hayvon hujayralarida ular dumaloq shaklda bo’lib 0.2-0.5 mkm kattalikda bo’lib, gomogen strukturaga ega bo’lgan, ola – bo’la pufakchalardan iborat.

Morfologiyasi turlicha bo’lgan bo’lakchalarga qarab asosan 4 xil tipda uchraydi:

1. Dastlabki yoki birlamchi lizosomalar – hujayrada oziklarni va xazm bo’lishida qatnashmaydi.

   
   

2. Ikkinchi lizosomalar yoki ovkat xazm qiluvchi vakuola ular lizosomalarni fagosoma yoki pinositoz hujayrasi bilan tuknashi natijasida vujudga keladi.

   
   

3. Qoldik tanacha tashqariga modda chiqaradi.

   
   

4. Sitolizosoma yoki sanitar lizosoma. Ular hujayra tanasi nobud bo’lgan struktura elementlaridan tozalab turish vazifasini bajaradi.

   
   

Lizosomalar barcha tirik organizm hujayralarida uchraydi. O’simlik hujayralarida lizosoma vazifasini yirik vakuolalar bajarishi mumkin. Lizosoma fermentlari donador end turda sintezlanib transportirovka qilinadi. Unda gol’dji kompleksini roli bor.