Siyosiy-huquqiy muhitni tashkilotlar faoliyatiga ta`siri

Siyosiy-huquqiy muhitni tashkilotlar faoliyatiga ta`siri

GULHAYO ISMOILOVA

REJA:

• Tashqi omillar
• Siyosiy-huquqiy muhit.
• Xalqaro savdo

Birlashgan Millatlar Tashkilotining Jenevadagi (Shveytsariya) vakolatxonalari, bu dunyodagi eng koʻp xalqaro tashkilotlarga mezbonlik qiladigan shahar

TASHQI OMILLAR

Tashkilotga ta`sir qiluvchi barcha ijtimoiy iqtisodiy omillarga tashqi omillar deyiladi.Strategiya tuzishda tashkilotga ta’sir qiluvchi omillarni inobatga olish muhim va bunda iqtisodchi olimlar G.Johnson va K.Scholeslar ma`lum bir modelni taklif qiladilar

Johnson and Scholes modeli:

Johnson and Scholes modeli

• Tashqi ta’sirlarning tabiyatini aniqlash(o’zgaruvchanmi yoki stabilmi?);
• Tashkilotga avval ta’sir qilgan, ta’sir qilayotgan va kelajakda ta’sir qilishi mumkin omillarni aniqlab olish;
• “Tashkilotga yaqin yoki raqobatdosh muhitning kuchli jihatlari”ni aniqlaydigan tizimli tahlil rejasini tuzish;
• Tashkilotning boshqa tashkilotlarga nisbatan pozitsiyasi qanday?
• Tashqi omillar qanday tahdidlar yoki imkoniyatlar yaratadi?

Shunday tashkilotlar borki, ular butun dunyo bo’ylab o’z faoliyatlarini olib boradilar. Ular faoliyat olib borayotgan yoki mahsulotlarini eksport qilayotgan mamlakatning ichki bozoriga moslashuvchan bo’lishlari kerak. Ba’zi hollarda korxonalarga mahalliy omillardan ko’ra global omillar ko’proq zarar yetkazishi mumkin.

Shunday tashkilotlar borki, ular butun dunyo bo’ylab o’z faoliyatlarini olib boradilar. Ular faoliyat olib borayotgan yoki mahsulotlarini eksport qilayotgan mamlakatning ichki bozoriga moslashuvchan bo’lishlari kerak. Ba’zi hollarda korxonalarga mahalliy omillardan ko’ra global omillar ko’proq zarar yetkazishi mumkin.

Siyosiy-huquqiy tizim

Hukumat siyosati iqtisodiy muhit, qonunchilik bazasi, sanoat tuzilmasi va ayrim operatsion masalalarga ta'sir qiladi. Siyosiy beqarorlik - xavfning sababidir. Turli mamlakatlar siyosiy muhitga turlicha yondashadi. Xalqaro huquq va tardibga solishning ba’zi qatlamlari xalqaro savdoga o’z ta’sirini o’tqazadi.

Qonunlar va davlat tomonidan tartibga solish. AQShda faoliyat ko‘rsatuvchi tashkilotlar ichki qonunlarga amal qilgani singari xalqaro bozorlarda ishlovchi firmalar ham ko‘p sonli qonunlar va qonuniy hujjatlarga bo‘ysinishi kеrak. Bu hujjatlar soliq solish, patеntlar, mеhnat munosabatlari, tayyor mahsulotga qo‘yiladigan standartlar, narxning shakllanishi va davlat muassasalariga ma’lumot topshirish masalalarini yoritadi. Misol uchun, Gеrmaniyada noto‘g‘ri raqobat to‘g‘risidagi qonun korxonalarga tovarlarni bozorga siljitish maqsadida mahsulotning idishlariga yopishtiriladigan rag‘batlantiruvchi kuponlar va bеlgilardan foydalanish man etilgan. Amеrika kompaniyalari bunday vositalardan ichki bozolarda juda kеng foydalanadilar, lekin Yevropa bozori uchun ular istе’molchilarni jalb qilishning boshqa usullarini ishlab chiqishga majburdirlar.

Siyosiy-huquqiy tizim

Siyosiy muhit tashkilotlarga turli yollar bilan ta`sir qiladi

Odatda asosiy qonunchilik bazasi mavjudligi
Hukumat biznes yoki sanoat bilan bevosita bog'liq bo'lgan masalalar bo'yicha o'z pozitsiyasini egallashi mumkin
Hukumatning umumiy iqtisodiy siyosatini olib borishi tashkilotlarga tegishli ta’sirlarini o’tqazadi.

Xalqaro savdo

Xalqaro savdo bu turli davlat-milliy xoʻjaliklari oʻrtasidagi tovar va xizmatlarning ayirboshlash jarayonidir. Xalqaro savdo qadimdan mavjud boʻlsada, faqat XIX asrga kelib, yaʼni deyarli barcha rivojlangan mamlakatlar xalqaro savdo aloqalarida ishtirok eta boshlashi bilan jahon bozori shakliga kirdi.Xalqaro savdo tashqi savdo aylanmasi, eksport va import, savdo balansi kabi koʻrsatkichlar bilan tavsiflanadi.Xalqaro savdoda siyosiy muhit alohida ahamiyatga ega. Bunday savdo shartnomalar va bitimlarda mavjud bo'lgan qo'shimcha qonunchilik darajasiga bo'ysunadi va potentsial ravishda yuqori darajadagi siyosiy xavfga duchor bo'ladi. Bu turli yo'llar bilan o'zini namoyon qilishi mumkin, masalan, soliq qonunchiligida, mehnatni tartibga solishda va iqtisodiy siyosat kabilarda. Eng yomoni, ekspropriatsiya(musodara) yoki milliylashtirish tahdidi. Undan tashqari qonunbuzarlik va korruptsiyaga chek qo'yilmaslik, davlat shartnomalari bo'yicha xalqaro tender ishtirokchilarini ko'rib chiqishni ochiq yoki yashirin rad etish kabi qo'shimcha omillardir

Xalqaro savdo

Qadimiy Ipak yoʻli nomi bilan mashhur Xalqaro savdo marshruti
Xalqaro savdo Bu turli mamlakatlar o'rtasida amalga oshirilgan mahsulotlar, tovarlar va xizmatlarning tijorat almashinuvi. Import mamlakatga chetdan kirib keladi va eksport mamlakatni chet elga sotish uchun qoldiradi.
Dunyo miqyosidagi aksariyat iqtisodchilarning fikriga ko'ra, xalqaro savdo xalqlarning boyligini oshirishga yordam beradi. Korxona yoki shaxs boshqa mamlakatdan arzonroq mahsulot yoki xizmat sotib olganda, har ikki xalqda ham turmush darajasi oshadi. Mahsulotlarni xorijiy etkazib beruvchilardan sotib olishning bir necha sabablari bor. Boshqalar qatorida, chunki import qilinadigan variantlar arzonroq yoki ularning sifati yaxshiroq, shuningdek ularning mavjudligi.

E`TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT