Siziqsiz programmalastiriw Jobası Kirisiw 1-§. Programmalastırıw texnologiyaları hám onıń rawajlanıwınıń tiykarǵı basqıshları

2-§. Algoritm hám onıń qásiyetleri

Algoritm - bul máseleni sheshiw ushın atqarılıwı kerek bolǵan háreketler izbe-izligin xarakteristikalaytuǵın qaǵıydalar sisteması . Algoritm - bul baslanǵısh hám aralıq maǵlıwmatlardı mashqalanı sheshiw nátiyjesine aylandırıw procesin birden-bir anıqlaytuǵın retseptlar (qaǵıydalar ) dıń málim bir izbe-izligi.

Informatika páninde algoritm túsinigi fundamental bolıp tabıladı, mısalı, geometriyada noqat, tuwrı sızıq hám tegislik, matematikada jıynaq, fizikada keńislik hám waqıt, ximiyada elementlar. Hár qanday fundamental kontseptsiyada bolǵanı sıyaqlı, algoritmǵa da ulıwma qatań anıqlama beriw múmkin emes. Sol sebepli joqarıda keltirilgen formulalar tek algoritmdı shama menen xarakteristikalaydı.
Algoritmdıń tiykarǵı xarakteristikaları : diskretlik, anıqlıq, nátiyjelililik, ǵalabalıq xarakter.
Diskretlik algoritmdıń atqarılıwın orınlanǵan háreketler izbe-izligine - basqıshlarǵa bóliniwin ańlatadı. Hár bir háreket keyingisine ótiwden aldın atqarıwshı tárepinen atqarılıwı kerek. Algoritmdıń hár bir basqıshındaǵı muǵdarlardıń bahaları aldınǵı basqıshda anıqlanǵan muǵdarlardıń bahalarınan málim qaǵıydalarǵa muwapıq alınadı.
Isenimlilik degende algoritmdıń hár bir qaǵıydası sonshalıq anıq hám bir mánisli bolıwı túsinilediki, hár qanday basqıshda alınǵan muǵdarlardıń bahaları aldınǵı basqıshda hám birdeyde alınǵan muǵdarlardıń bahaları menen birden-bir anıqlanadı. keyin qaysı qádem atqarılıwı málim boladı.
Algoritmdıń natiyjeliligi (yamasa chekliligi) onıń atqarılıwı sheklengen muǵdardaǵı ámellerdi orınlawǵa qısqarıwın hám mudamı qanday da nátiyjege alıp keliwin názerde tutadı. Múmkin bolǵan nátiyjelerden biri mashqalanıń sheshimi joq ekenligin anıqlaw bolıp tabıladı.
Mass belgi degende, máseleni sheshiw algoritmı tek baslanǵısh maǵlıwmatlar kompleksinde parq etiwshi pútkil bir klass máselelerine qollanılıwı ushın ulıwma tárzde islep shıǵılǵanlıǵın ańlatadı. Bul ózgeshelik algoritmdıń tiykarǵı ámeliy ma`nisi esaplanadı.
Algoritmlardı ańlatıwdıń túrli formaları ámeldegi:

• 
  tábiy tilde algoritmdıń awızsha xarakteristikası (awızsha forma );
  
• 
  algoritmdıń qatar boyınsha jazıwı ;
  
• 
  algoritm blok-sxeması ;
  
• 
  qálegen programmalastırıw tilinde jazıw.
  

Algoritmdıń qatar-qatar jazıwı tábiy til jazıwı bolıp tabıladı, biraq birqansha qosımsha qaǵıydalarǵa ámel etedi:

• 
  qádemler (retseptlar) nomerlengen;
  
• 
  qádemler birinshisidan baslap qádem nomerleriniń ósiw tártibinde atqarıladı (eger arnawlı kórsetpeler tabılmasa );
  
• 
  ádetiy qádemler maǵlıwmatlardı oqıw (kirisiw);
  
• 
  formulalar boyınsha maǵlıwmatlardı qayta islew (esaplaw );
  
• 
  nátiyje xabarı (shıǵarıw );
  
• 
  jaǵdaydı tekseriw;
  
• 
  N qádem nomerine ótiw;
  
• 
  esap -kitaplardıń aqırı.
  

Algoritmdıń qatarlı jazıwı algoritmdaǵı anıq emesliklerdiń aldın alıwǵa múmkinshilik beredi, tiykarınan hesh qanday arnawlı bilimlerdi talap etpeydi hám usınıń menen birge mashqalanı sheshiwdi logikalıq tárepten qatań usınıw kónlikpelerin rawajlandırıwdı támiyinleydi ( esap -kitaplar izbe-izligi, algoritmdıń túrli basqıshlarına ótiwdiń múmkin bolǵan variantları hám basqalar ) hám algoritmik tillerdi keyingi úyreniwdi ańsatlastiradi. Biraq, algoritmdı qatarǵa jazıp alıw adam tárepinen júdá qattı qabıl etiledi hám jazıwda júdá kóp itibar talap etedi.

Algoritmik strukturalardıń tiykarǵı túrleri: sızıqlı, tarmaqlanıwshı hám ciklik.
Sızıqlı esaplaw procesi - blokları izbe-iz atqarılatuǵın process (bloklardı orınlaw tártibi tábiy).