Sog’liqni saqlash iqtisodiyoti qo'llanma

2.2. Sog'liqni saqlashni moliyalashtirish manbalari (Rossiya misolida)

Sog‘liqni saqlash tizimini takomillashtirish va zarur moliyaviy resurslar bilan ta’minlash fuqarolar salomatligini muhofaza qilish sohasidagi davlat siyosatining muhim muammosi bo‘lib qolmoqda. Davlat qonunlar orqali mamlakatning real imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda sog'liqni saqlashni moliyalashtirish manbalarini belgilaydi. JSST ekspertlarining fikriga ko'ra, davlat sog'liqni saqlash xarajatlari YaIMning kamida 6 foizini tashkil qilishi kerak. Ijtimoiy yo‘naltirilgan bozor iqtisodiyotiga ega bo‘lgan qator mamlakatlarda (Shveytsariya, AQSH, Belgiya, Fransiya, Germaniya) bu ko‘rsatkich YaIMning 7–12% oralig‘ida. Mamlakatimizda bu ko‘rsatkich byudjet xarajatlarining 3-4 foizini tashkil etadi va bu yetarli emas, deb hisoblanadi.

Quyidagi asosiy tushunchalarni ko'rib chiqing:
Moliya - pulni shakllantirish va ulardan foydalanish bo'yicha odamlar o'rtasida ob'ektiv rivojlanadigan munosabatlarni ifodalovchi iqtisodiy kategoriya.Bu munosabatlar yalpi ichki mahsulot va milliy daromadni yaratish, taqsimlash, almashish va foydalanish natijasida yuzaga keladigan eng murakkab jarayonlarga asoslanadi.
Moliya tizimi - bu davlatning moliyaviy faoliyati va moliyaviy munosabatlarini tartibga soluvchi qonunlar, qoidalar, me'yoriy hujjatlar yig'indisidir.
Moliya tizimi uchta asosiy bo'g'inni o'z ichiga oladi: davlat moliyasi, uy xo'jaligi moliyasi va korxonalar moliyasi. Tizimga shuningdek, tashkilotlar moliyasi, tarmoqlar, byudjet, kredit va bank, sug‘urta tizimlari hamda fond bozori kiradi.
Moliyalashtirish - jismoniy yoki yuridik shaxsni muayyan maqsadlar uchun qaytarib bo'lmaydigan xarajatlar uchun moliyaviy resurslar bilan ta'minlash: tibbiy, iqtisodiy, maishiy, ma'muriy va boshqalar. "Moliyalash" atamasi fuqarolarga tibbiy yordamning kengaytirilgan takror ishlab chiqarish ehtiyojlarini moliyaviy resurslar bilan ta'minlashni anglatadi. mamlakat.
Sarmoyadorlarning uchta asosiy guruhi sog'liqni saqlashning ishlashi va rivojlanishiga sarmoya kiritmoqda. Bularga bemorlarning o'zlari, davlat va sug'urta kompaniyalari kiradi. Ushbu uchta investitsiya manbalari guruhi sog'liqni saqlashni moliyalashtirishning uchta eng keng tarqalgan tizimiga mos keladi - byudjet, sug'urta va xususiy.
Moliyalashtirish tashkilotning ijtimoiy-iqtisodiy shakliga bog'liq: davlat, sug'urta, xususiy yoki aralash.
Davlat tizimida asosiy moliyalash manbai turli daromad moddalari va daromad solig'idan shakllanadigan byudjetdir. Sug'urta bilan - davlat korxonalari, tashkilotlari va fuqarolarning sug'urta mukofotlari .Xususiy - barcha tibbiy xizmatlar pullik. Aralash bilan - moliyalashtirishning barcha shakllari turli darajada bo'lishi mumkin.
Rossiya Federatsiyasida sog'liqni saqlashni moliyalashtirishning asosiy manbalari:
−barcha darajadagi byudjetlardan mablag'lar;
−majburiy va ixtiyoriy tibbiy sug'urta uchun ajratilgan mablag'lar;
−fuqarolarning sog'lig'ini saqlashga mo'ljallangan maqsadli jamg'arma mablag'lari;
−davlat byudjetdan tashqari maqsadli jamg'armalarining mablag'lari;
−amalga oshirishdan olingan sog'liqni saqlash tashkilotlarining daromadlari
tadbirkorlik faoliyati uchun qonun hujjatlarida belgilangan tartib; −fuqarolar va yuridik shaxslarning ixtiyoriy badallari va xayriyalari; −rossiya Federatsiyasi qonunchiligida taqiqlanmagan boshqa manbalar.
Byudjet- bu ma'lum vaqt (yil, chorak, oy) uchun pul ko'rinishida ifodalangan daromad va xarajatlar summasi.
Byudjetlarning 3 darajasi mavjud: federal, Rossiya Federatsiyasining ta'sis sub'ektlarining byudjeti (hududlar, viloyatlar, tumanlar), mahalliy o'zini o'zi boshqarishning munitsipal organlari (shahar, tuman, qishloq). Har bir darajada byudjetlar tartibga solinadi: byudjet tuzish (rejalashtirish), uni tasdiqlash, ijrosini nazorat qilish (daromadlar, xarajatlar).
Ko'pgina sog'liqni saqlash tashkilotlari byudjet muassasalaridir(davlat (shahar)). Ularni moliyaviy ta’minlash tegishli byudjetlar mablag‘lari hisobidan amalga oshiriladi. Biroq, barcha darajadagi byudjetlardan ajratilgan mablag'lar juda kichikligicha qolmoqda.
turli xil turdagi tibbiy xizmatlarni ko'rsatish uchun turli korxonalar, tashkilotlar, muassasalar, fuqarolardan qo'shimcha daromad manbalariga ( byudjetdan tashqari mablag'lar) ega. Byudjetdan tashqari fondlarga quyidagilar kiradi:

1. 
   Pullik xizmatlar ko'rsatishdan tushadigan mablag'lar - byudjetdan tashqari mablag'larning asosiy manbai bo'lib, tibbiy tovarlar ishlab chiqarish va sotishdan va pullik tibbiy xizmatlardan olingan daromadlarni o'z ichiga oladi. Bozor munosabatlariga o'tish sharoitida ushbu mablag'lar sog'liqni saqlash faoliyatini moliyalashtirishning qo'shimcha manbai sifatida katta ahamiyatga ega.
   
2. 
   Depozit - mulkdorning iltimosiga binoan qaytarish majburiyati bilan byudjet muassasalari tomonidan vaqtincha saqlash uchun olingan mablag'lar. Bularga depozitlar (auksion paytida), muassasalarda statsionar davolanayotgan bemorlarning mablag'lari, xizmat safarida bo'lgan xodimlarning ish haqi va boshqalar kiradi.
   
3. 
   Jismoniy va yuridik shaxslardan, xalqaro tashkilotlardan va xorijiy davlatlar hukumatlaridan tekin tushumlar, shu jumladan ixtiyoriy xayriyalar. Masalan, sog'liqni saqlash muassasalariga berilgan xayriya yordami, ixtiyoriy xayriyalar miqdori.
   
4. 
   Boshqa daromad keltiradigan faoliyatdan olingan mablag'lar - oldingi guruhlarga kiritilmagan mablag'lar (shifoxona yotoqxonasi, pansionat uchun to'lov, pullik tibbiy xizmatlar bilan bog'liq bo'lmagan xizmatlar uchun to'lov va boshqalar).
   

Sog'liqni saqlash muassasalari byudjet mablag'lari bilan bir qatorda qo'shimcha moliyalashtirish manbalaridan ham foydalanish imkoniyatiga ega bo'ldi :
−qimmatli qog'ozlar va binolarni ijaraga berishdan olingan daromadlar;
−ichki moliyaviy resurslarni tejash;
−qimmatli qog'ozlar bilan operatsiyalar;
−turli texnologiyalar, davolash usullari, axborotlarni sotishdan olingan daromadlar;
−jismoniy va yuridik shaxslardan, xalqaro tashkilotlardan tekin olinadigan tushumlar (ixtiyoriy xayriyalar – byudjet muassasalari tomonidan korxonalar, muassasalar va tashkilotlardan olingan mablag‘lar).
Rossiya Federatsiyasi hukumati huzuridagi ixtisoslashtirilgan moliya-kredit muassasasi bo'lgan Rossiya Federatsiyasining Ijtimoiy sug'urta jamg'armasi sog'liqni saqlashni moliyalashtirishda ma'lum rol o'ynaydi. Ijtimoiy sug‘urta jamg‘armasining asosiy vazifalari vaqtincha mehnatga qobiliyatsizlik, homiladorlik va tug‘ish, bola parvarishi, sanatoriy-kurortda davolanish, mehnatkashlar salomatligini muhofaza qilish davlat dasturlarini, “Salomatlik” milliy loyihasini amalga oshirish va boshqa ijtimoiy jihatdan davlat tomonidan kafolatlangan nafaqalar berishdan iborat. muhim dasturlar.

2.3. Majburiy tibbiy sug'urta bo'yicha sog'liqni saqlashni moliyalashtirish

Tibbiy sug‘urta tamoyillariga o‘tish bilan byudjet mablag‘lari moliyalashtirishning yetakchi manbasi bo‘lmay qoldi. 1993 yilda "Rossiya Federatsiyasida tibbiy sug'urta to'g'risida" gi qonunning (1991) kuchga kirishi bilan Rossiyada sog'liqni saqlash tizimini isloh qilish jarayoni boshlandi.
U moliyalashtirish modelini takomillashtirishga qaratildi.Tibbiy sug'urta - bu sog'liqni saqlash sohasida aholini ijtimoiy himoya qilish shakli bo'lib, uning maqsadi fuqarolarga to'plangan mablag'lar hisobidan tibbiy yordam olish va profilaktika tadbirlarini moliyalashtirishni kafolatlashdan iborat. Tibbiy sug'urta tizimida tibbiy yordam har qanday mulk shaklidagi muassasalar tomonidan amalga oshiriladi.
Tibbiy sug'urta ikki turda amalga oshiriladi - majburiy (CMI) va ixtiyoriy (VHI). Tibbiy sug‘urta tamoyillarining joriy etilishi sog‘liqni saqlashning tashkiliy-huquqiy tamoyillari va uni moliyalashtirish manbalarini o‘zgartirdi.