Soib begmatow saz 6-njy synp üçin derslik

II ÇÄRÝEK
HÄZIRKI ZAMAN SAZY WE ONUŇ 
ESASY AÝRATYNLYKLARY
1-nji tema.
 HÄZIRKI ZAMAN ÖZBEK SAZY
Häzirki zaman özbek sazy diýende,
häzirki günde ýerine ýetirilýän ähli saz
görnüşlerine düşünýäris. Olar žanr taýdan
dürli-dürli bolup, ýönekeý saz nusgalar-
yndan başlap, çylşyrymly eserleri hem öz
içine alýar. Diýmek, bular özbek halk
folklar sazy, mukamlar, däbe öwrülen
kompozitorlyk we zamanabap kompozitor-
lyk döredijiligine degişli saz nusgalarydyr.
Häzirki zaman özbek sazynyň arasynda
kompozitorlyk döredijiligi örän giň ösüp,
halk köpçüligine ýaýrady. Ýagny, dünýä saz medeniýetin-
den ýer alan opera, balet, simfoniýa, oratoriýa, kantata, sazly
drama, sýuita, poema ýaly žanrlarda beýik eserler döredildi.
Gysga döwürde birnäçe kompozitorlar terbiýelenip, ile tanal-
dylar. Olaryň arasynda Muhtar Aşrafiý, Talibjan Sadykow, Sa-
bir Babaýew, Suleýman Ýudakow, Mutal Burhanow, Rustam
Abdullaýew, Mustafo Wafoýew, Saýfi Jalil, Awaz Mansurow
ýalylar, baletleri döreden – Alekseý Kozlowskiý, Ikram Ak-
barow, Ulugbek Musaýew, birnäçe simfoniýa we konsertleriň
awtorlary – Mirsadyk Täjiýew, Tolkun Kurbanow, Mirh-
alil Mahmudow, Raşid Hamroýew, Georgiý Mişel, Nuriddin
Gyýosow, Saýfy Jalil we başgalar. Oratoriýadan başlap tä es-
trada aýdymlarydyr çagalar aýdymlarynda zamanabap talaplara
laýyk edip galam ýöredýän Şermat Ýarmatow, Nadim Narho-
jaýew, Alişer Rasulow, Alişer Ikromow, Dilorom Amanullaýe-
wa, Muhammet Atajonow ýalylary sanap geçmek mümkin.
«Zamanabap saz» düşünjesi diňe köp sesli saz žanrlaryna
degişli bolup, täze nesle laýyk täzeçe ýollar bilen ösüp
Meşhur kompozitor 
we dirižýor 
Muhtar Aşrafiý

---

27
ÖZBEGIMDEN AÝLANAÝYN
(Özbek dilinde)
Sözleri Dildora Azamowanyňky 
Sazy Gülnara Koçkarowanyňky
Qu-cho-g‘ingda yay-rab o‘- sar- man, yur- tim, Ta- ri-xing-dir
bu- yuk, ey o- zod xal- qim. Ja- hon-ga yuz tut-ding, mag‘rur-
san, e- lim, O‘z- be-gim-san, o‘z- li- gim-san, o‘z- be-
gim! O‘- zim ay- la- nay, o‘- zim o‘r- gi- lay,
barýan däbe öwrülen kompozitorlyk döredijiligine hem
degişlidir.
A. Mansurovning “Moziydan sado” poema – fontaziyasini 
tinglab, musiqiy filmni tomosha qiling.
Yurt- bo-shim u- lug‘- la- gan o‘z- be- gim- san- ey.

---

28
Quchog‘ingda yayrab o‘sarman, yurtim,
Tarixingdir buyuk, ey ozod xalqim.
Jahonga yuz tutding, mag‘rursan, elim,
O‘zbegimsan, o‘zligimsan, o‘zbegim!
G a ý t a l a m a :
O‘zim aylanay, o‘zim o‘rgilay,
O‘zbegimsan, o‘zligimsan, o‘zim aylanay.
O‘zim aylanay, o‘zim o‘rgilay,
Yurtboshim ulug‘lagan o‘zbegimsan-ey!
Ajdodlarim ruhi bo‘ldi madadkor,
Asrlar oshsa ham ular mangu yor.
To‘maris, Uvaysiy, Nodirabegim,
Momolarim ulug‘lagan o‘zbegim.
G a ý t a l a m a :
Yurtimda balanddir mening iqbolim,
Madhingni kuylamoq orzu, xayolim.
Senga sodiq, komil ezgu tilagim,
Farzandlaring ulug‘lagan o‘zbegim.
G a ý t a l a m a :
 
Aşakdaky saza 3/4 ölçegde dirižýorlyk edip, notalaryny anyk,
dogry we sap ses bilen aýdyň.