Soliq turlari va soliqni undirish usullari

2. YUridik shaxslarning soliqli va soliqsiz to’lovlari tavsifi. O’zbekiston Respublikasining davlat byudjetiga tulanadigan soliq va yig’imlarning xal kiluvshi qismini yuridik shaxs soliqlar i va boshqa to’lovlari tashkil etadi. YUridik shaxslar Respublika (umumdavlat) byudjetiga kuyidagi soliqlar va yig’imlarni tulaydilar:
YUridik shaxslarning daromadi (foydasi)ga soliq;
Qo’shilgan qiymat solig’i;
Aksiz solig’i;
Er osti boyliklaridan foydalanganlik ushun soliq;
Ekologiya solig’i;
Suv resurslaridan foydalanganlik ushun soliq;
Savdo va umumiy ovqatlanish korxonalarining yalpi daromadidan soliq;
Bojxona boji;
Davlat boji;
Kimmatli qog’ozlarni ruyxatdan o’tkazish yig’imi;
DAN yig’imi;
Jarimalar;
Boshqa to’lovlar; 
YUridik shaxslar mahalliy byudjetlarga kuyidagi soliqlar va yig’imlarni tulaydilar:
Kichik biznesning yagona solig’i;
Mol-mulk solig’i;
(Reklama solig’i, avtotransport vositalarini olib sotganlik ushun soliq - 2003 yildan boshlab bekor kilindi).
Infratuzilmani rivojlantirish solig’i;
Savdo huquqini olish yig’imi;
Alohida tovarlarni sotish ushun litsenziya yig’imi;
Tadbirkorlik faoliyati bilan shug’ullanuvshi yuridik shaxslarni ruyxatdan o’tkazish yig’imi;
Dexkon bozorida bir yo’la yig’im;
Kishlok xujalik tovar ishlab shikaruvshilar ushun yagona yer solig’i;
Nokishlok xujalik tashkilotlari ushun yer solig’i;
Boshqa to’lovlar.
YUridik shaxslar soliq to’lovshi bo’lishi ushun yuridik shaxs makomini olganidan tashkari, albatta biror ruxsat etilgan faoliyatdan daromad olgan bulishlari zarur yoki tovarlar (ish, xizmatlar) sotishdan oborotga ega bulishlari hamda statistika idoralarida, xokimiyatlardan ruyxatdan utgan (kodga ega) bulishlari shart har bir yuridik shaxsga idenfikatsion rakam beriladi.
YUridik shaxs bo’ladi mulkka ega bulishlik, bordiyu soliqdan yoki boshqa sub’ektlardan karzdor bo’ladi kolsa, boshqa shoralar kurilganda yetarli bo’lmasa, ana shu mulklarini sotib (sud karoriga asosan) soliqdan kutilish imkoniyati yaratiladi.
YUridik shaxslar soliqlar ini byudjet daromadlarini shakllantirish va pul muomalasini mustaxkamlashdagi ahamiyati.
Ilgari aytganimizdek, yuridik shaxslarning byudjetlarga tulaydigan soliqlar i to’g’ri va egri soliqlar ga bulinadi.
To’g’ri soliqlar daromad (foyda) soliqlar i va resurslar soliqlar idan tashkil topadi. Egri soliqlar esa qo’shilgan qiymat solig’i, aksiz solig’i, bojxona bojidan iboratdir.
YUridik shaxslar soliqlar i pul muomalasini mustaxkamlashda ham katta ahamiyatga ega. To’g’ri soliqlar yuridik shaxslarning harajatlarga muljallangan mablaglarini kiskartirib muomalaga oz pullarni shiqarishga olib keladi. Egri soliqlar esa tovarlar (ishlar, xizmatlar) tarkibida b