O’zbekistonning bank tizimi ikki pogonadan iborat: - Birinchi pogona - Markaziy bank ;
- Ikkinchi pogona - tijorat, xususiy, sanoat va boshka banklar. O’zbekistonda xozirgi sharoitda 32ta tijorat banklar, 3ta shaxsiy (xususiy) bank, agro bank, paxta bank, sanoat-kurilish banki, savdogarbank va boshka turdagi banklar faoliyat kursatmokdalar. SHuningdek, chet el banklarining vakopatxonalari ishlamokda. Iqtisodiyotning eng muxim masalalaridan biri - bu pul muomalasidir. Pul muomalasi - pulning tuxtovsiz xarakati bulib, tovarlar va xizmatlar doiraviy aylanishiga xizmat kiluvchi muomala vositasi va tulov vazifasini bajarishidir.
Pul uzining tulovga kobillik darajasiga kura tubandagi shakllardagi pul mablaglaridan iborat:
Maxsus Tashqilotlardagi jamgarmalar, (jamgarish)
investitsiyaning maxsus kurinishlari
Omonat va tez fursatda kaytib olish kuzda tutilgan
jamgarmalar ;
Banknotlar, muomaladagi tangalar, joriy xisoblardagi pul
mablaglari ;
Bank krediti - ob’ekti pul kapitalidir. Bank krediti oʻzining muddati, maqsadli berilishi va boshka qoida-imtiyozlari asosida tijorat kreditidan farq qiladi. Bank krediti kapital jamgarish, axoli va firmalar pul mablagʼlarini kapitalga aylantirish kabi bir qator vazifalarni bajaradi. - Tijorat krediti - bir korxonaning ikkinchi korxonaga sotilgan tovar uchun muddati kechiktirilgan toʻlov kurinishida amalga oshadi. Tijorat kreditining muxim vositasi vekseldir. Tijorat kreditining maksadi tovarlar savdo – sotilishi tezlashtirish asosida ulardan keladigan foydani uzaytirishdir . Tovar baxosiga va veksel summasiga oʻrnatilayotgan foiz xar doim bank foizidan kam boʻladi. Bozor Iqtisodiyotining tarakkiysi kup mamlakatlarda bank va tijorat kreditlarining bir-birlariga qoʻshilib ketayotganligini kursatmokda.
- Xozirgi paytda koʻp mamlakatlarda iste’mol krediti mavjud. Kreditning yana bir shakli – davlat kreditidir. Bunda karz oluvchi davlat yoki maxalliy xokimiyat Tashkilotlari xisoblanadi. Ular qimmatli Qogozlar bozorida moliya-kredit Tashkilotlari orqali zayomlar chikarib, pul mablaglarini toʻplashni bajaradi, safarbar kiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |