Sonlar o'rtasidagi o'zaro teskari munosabat haqidagi bilimlarni mustahkamlash

Masalalarni yechishga o'rgatish bosqichlari. Maktabgacha
tarbiya yoshidagi bolalarni hisoblash faoliyatiga o'rgatish va
masalalar bilan tanishtirish ularga kichik-kichik hajmda bosqichma-|
bosqich bilimlar berish bilan amalga oshiriladi.
Birinchi bosqichda bolalarga masalalar tuzishni o'rgatish hamc
ularga masalalar mazmunida tevarak-atrofdagi hayotda o'z aksinj
tonishini anglab olishlarida yordam berish zaair.
Ular masala tuzilishini o'rganib, masalaning shart va savollarinl
iqlaydilar, berilgan sonlarning muhim ahamiyatga ega ekanliginj
anglab oladilar. Bundan tashqari, ular masalalar yechishni,
qo'shish va ayirish amallarini ongli tanlash hamda ifodalashni,
masalada aytilgan narsalar bilan bajarilgan amallar qanday
miqdoriy o'zgarishlarga olib kelishini tushunib oladilar.
Bolalar masala savoliga to'liq va to'g'ri javob berishga o'rganib
boradilar. Bu davrda sonli material yo birinchi beshlik bilan
chegaralanadi, yoki ikkinchi beshlik ichida 1 ni qo'shadilar yoki
ayiradilar.
Ikkinchi bosqichda bolalar qo'shish va ayirish amallarini asosan
tanlashgagina o'rgatilib qolmay, balki 1 talab qo'shish va ayirisl:
usullaridan to'g'ri foydalanishga yoki oldin 2 sonini, keyin 3 n|
ayirishni o'rgatib boriladi.
Bolalarning masalada berilgan sonlarni ajratib olishni
o'rganishlari hamda kelib chiqadigan miqdor o'zgarishlarning
ma'nosini tushunib olishlari uchun ko'rsatmali ko'rgazmalar zarur.


Bolalarni masalalar tuzishga o'rgatish. Tarbiyachi birinchi
ihg'ulotda bolalarga masala haqida umumiy tushuncha berib,
a shartlar tuzish va unga savollar qo'yishni o'rgatadi.
Dastlab bir-ikkita masalani tarbiyachining o'zi tuzadi, bunda
fining ko'rsatmasiga binoan bolalar bajargan harakatlarni
td$ fiaydi: ,Akbar stolga 3 ta qalam qo'ydi. Nilufar yana 1 ta qalam ₍
olib kelibdi. Nilufar va Akbar hammasi bo'lib nechta qalam olitj
kelishdi?"
Bolalar Nilufar 1 ta qalam olib kelganini, hammasi bo'lib esd
4 ta qalam bo'lganini, 4 sonining 1 dan ko'pligini tushuntiradilar.
Tarbiyachi: ,,Men masala tuzdim, sizlar esa uni yechdinglar. Endi
biz masala tuzish va uni yechishni o'rganamiz", — deydi. Bolalar
hozirgina yechgan masalani eslaydilar. Tarbiyachi bolalarga masalani
qanday qilib tuzganini tushuntiradi., Awal stol ustiga Akbar nechta
qalam qo'yganini, Nilufar nechta qalam olib kelganini, so'ngra
esa Nilufar bilan Akbar nechta qalam olib kelishganini so'zlab
berdim. Siz Nilufar bilan Akbar 4 ta qalam olib kelishganini
aytdingiz. Masalani yechib, siz savolga to'g'ri javob berdingiz".
Yana bitta xuddi shunday masala tuzadilar. Masala savoliga to'liq
va aniq javob berish kerakligini ta'kidlash muhimdir. Agar bola
biror narsani o'tkazib yuborsa, masalan, faqatgina narsaning
miqdori haqida gapirsa (,,4 ta qalam"), u holda tarbiyachi undan
qanday qalamlar haqida so'z borayotganini so'raydi.
1. Quyidagi shakllarni qog'ozni buklash yo'li bilan hosil qiling.
Chinni gullar va lolalar hammasi bo'lib nechta
Lolalar chinni gullardan nechta kam? Aid Int.
Chinni gullar lolalardan nechta ko'p? ?r>