Sotsiolingvistika nima jumayeva muxlisa sotsiolingvistika lot societas — jamiyat va lingvistika

JUMAYEVA MUXLISA

Sotsiolingvistik tilning asosiy maqsadlari ma’lum bir jamiyatni tashkil etadigan odamlar ushbu tilni qanday ishlatishini va ushbu tilda jamiyatning rivojlanishi tilning rivojlanishiga qanday ta’sir qilishini o’rganishdir. Ushbu maqsadlar ikkita tub sotsiologik muammoga – tilni ijtimoiy tabaqalashtirish muammosiga mos keladi va til rivojlanishining ijtimoiy ta’minoti muammosi.

JUMAYEVA MUXLISA

Quyidagi xususiyatlar tilni ijtimoiy tabaqalashtirish muammosining hozirgi rivojlanish bosqichiga xos: 1. O’tmishda keng tarqalganlarni rad etish, jamiyatning ijtimoiy tabaqalanishi bilan bog’liq ravishda tilni tabaqalashtirishga to’g’ridan-to’g’ri qarash: bu qarashga ko’ra, jamiyatning tabaqalanishi to’g’ridan-to’g’ri sinf dialektlari va tillarning shakllanishiga olib keladi. Bu nuqtai nazar ayniqsa A.M.Ivanov va L.P.Yakubinskiyning kitobida aniq ko’rsatilgan: Tilga oid insholar (1932), shuningdek, L.P.Yakubinskiyning Proletariatning tili, Dehqonlarning tili va boshqa asarlarda.

JUMAYEVA MUXLISA

2. Tilning ijtimoiy tabaqalanishi muammosini talqin qilishning rad etilishi va ijtimoiy-lingvistik bog’lanishlarning murakkabligi tan olinishi zamonaviy tilshunoslikda ushbu muammoning rivojlanishining yana bir xususiyati bilan bog’liq: til va jamiyat o’rtasidagi tizimli aloqalarni aniqlashning umumiy tendensiyasi bilan, sotsiologlar ushbu yondashuvning mexanik va priori xususiyatiga ishora qilmoqdalar. Tilning tuzilishi va u xizmat qiladigan jamiyatning tuzilishi to’liq izomorfizmini (ya’ni, xususiyatlarning to’liq korrelyatsiyasi) e’lon qilinadigan muammmolar.

JUMAYEVA MUXLISA

3. Tilning ijtimoiy tabaqalanishi muammosining rivojlanishiga kelsak, zamonaviy sotsiolingvistik til vositalarining o’zgarishi (bu ham ijtimoiy, ham intervalluistik sabablarga ko’ra yuzaga kelishi mumkin) fenomenini ko’rib chiqishdan oldin kengroq xarakterga ega. Nisbatan adabiy til kabi bir xil lisoniy birliklarga tegishli.

JUMAYEVA MUXLISA

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR: 1. Nurmonov A., Yo’ldoshev B. Tilshunoslik va tabiiy fanlar. – Toshkent: Sharq, 2002. 2. Nurmonov A. Lisoniy belgi xususiyatlari haqida. – Andijon, 1992, 3. Nurmonov A. O’zbek tilining paralingvistik vositalari. – Andijon, 1990.

JUMAYEVA MUXLISA

E’TIBORINGIZ UCHUN TASHAKKUR!

JUMAYEVA MUXLISA