Совитиш тизими

Бундай совитиш тизими бўлган двигател юргизиб юборилгандан кейин тезроқ қизийди, совитувчи сувнинг ҳаракат тезлиги двигателнинг сўриқишига боғлиқ, яъни сўриқиш қанча кўп бўлса,сув шунча кўп исиб, тезроқ ҳаракат қилади. Лекин сув нисбатан кам ҳаракат қилганлиги сабабли,совитиш тизимининг сиғими каттароқ бўлади. Натижада двигателнинг вазни ортади ва сув сатҳи камайса, двигател совитилмайди.Термосифон совитиш тизими тракторларнинг юргизиб юбориш двигателларидагина қўлланилади.

• Бундай совитиш тизими бўлган двигател юргизиб юборилгандан кейин тезроқ қизийди, совитувчи сувнинг ҳаракат тезлиги двигателнинг сўриқишига боғлиқ, яъни сўриқиш қанча кўп бўлса,сув шунча кўп исиб, тезроқ ҳаракат қилади. Лекин сув нисбатан кам ҳаракат қилганлиги сабабли,совитиш тизимининг сиғими каттароқ бўлади. Натижада двигателнинг вазни ортади ва сув сатҳи камайса, двигател совитилмайди.Термосифон совитиш тизими тракторларнинг юргизиб юбориш двигателларидагина қўлланилади.
• Суви мажбуран айлантириладиган совитиш тизими (46-расм,б) кўпчилик трактор ва ўзи юрар ҚХМ юритмалари двигателларида қўлланилиб,сув марказдан, қочирма насос билан ҳайдалади. Бу насос радиаторда совиган сувни сўриб олиб, цилиндрларнинг сув ғилофига ҳайдайди,ғилофда исиган сув эса босим билан юқориги қисқа труба орқали радиаторга киради.
• Двигателнинг тирсакли вали қанча тез айланса, насос билан вентилятор ҳам шунча тез ҳаракат этиб,двигател жадал совитилали. Двигател ортиқча совиб кетмаслиги учун радиаторнинг олд томони жалюза ёки парда билан тўсилади ва юқориги қисқа трубага термостат ўрнатилади.

Двигател етарли қизигунча термостат сувни радиаторга ўтказмасдан, трубка орқали насосга қайтаради.

• Двигател етарли қизигунча термостат сувни радиаторга ўтказмасдан, трубка орқали насосга қайтаради.
• Агар радиаторнинг тепасига учи доим очиқ турадиган трубка ўрнатилиб, ундан сув буғлари атмосферага чиқа берса,очиқ совитиш тизими дейилади. Агар совитиш тизими махсус буғ-ҳаво клапани билан атмосферадан ажратиб қўйилса,ёпиқ совитиш тизими дейилади.
• Совитиш тизими элементларининг тузилиши. Радиатор юқориги бак, пастки бак ва ўзакдан иборат бўлиб, сувнинг иссиғини трубкалар девори орқали ҳавога тарқатиб сувни совитади. Ўзак бир неча қатор жез труба ва пластиналардан йиғилади.Трубкалар қирқими юмалоқ ёки чўзиқроқ бўлади. Совиш сиртини ошириш ва трубкалар мустахкамроқ бўлиши учун уларга юпқа жез пластиналар киргизиб кавшарлаб қўйилади.
• Радиаторлар ўзаги бакларга болтлар билан махкамланади ёки кавшарланади. Радиаторнинг сув қуйиладиган бўғзи пробка билан беркитилади. Пастки бакида сув бўшатиб олинадиган крани бор. Юқориги ва пастки қисқа трубалар радиаторни двигател головкасинининг ва блокининг сув ғилофига бириктиради .