Soxibaxon ped texnologiya doc

fiziologik asosi
ta`lim oluvchilar-ning turli
yoshdagi fiziologik xususiyatlarini hisobga olishdan iborat. Bunda o’gil va qiz
bolalar fiziologiyasidagi farqlar aloxida xisobga olinishi lozim. Pedagogik
texnologiya jarayonida fiziologik talablarni hisobga olish sog’lom avlodnivoyaga
etkazishning zaruriy sharti hisoblanadi.
Pedagogik texnologiyaning
gigienik asosi
ta’lim-tarbiya jarayonida
salomatlikni saqlash talablariga rioya qilishdan iborat. Bunda turli zararli va ortiqcha
ta’sirlarni bartaraf qilish, o’quv sharoiti: yoritilganlik, harorat, havoning toza-ligi,
ta`lim oluvchining va o’qituvchining ish o’rni, jihozlar, o’quv nagruzkalarining
me’yorlari, didaktik vositalarning qulayligi, sifati va shu kabilar tibbiyot,

---

15
fiziologiya, ergonomika, ekologiya talablariga, insonparvarlik va xalqparvarlik
g’oyalariga muvofiq bo’lgan ilmiy asoslarda belgilab boriladi.
Bu talab va me’yorlarga rioya qilish pedagogik texnologiyani amaliyotga tatbiq
etish imkoniyatini yaratadi. Bu masalalarni o’rganish bilan maktab gigienasi fani
shug’ullanadi.
Pedagogik texnologiyaning mafkuraviy asosi uning milliy istiqlol g’oyasi va
mafkurasi tamoyillarini o’zida mujassam etishi va ularni amalga oshirishga
yo’naltirilgan bo’lishidan iborat. Bunda barkamol insonni shakllantirishda
mafkuraviy tarbiyaning fidoyi, mustaqil fikrlay oladigan, xulq-atvori bilan
boshqalarga ibrat bo’ladigan, bilimli, ma’rifatli, ijtimoiy faol insonni voyaga
etkazishdan iborat asosiy vazifalarni amalga oshirib borishi har bir pedagogik
texnologiya uchun dolzarb masalalardan hisoblanadi.
Pedagogik texnologiyaning
huquqiy-me’yoriy asosi
ta’lim-tarbiya
jarayonini tashkil qilish va amalga oshirishga doir qonunyy va me’yoriy hujjatlar
bilan belgilanadi. Bular O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi,
„Ta’lim
to’g’risida"gi qonun, Kadrlar tayyorlash milliy dasturi, Davlat ta’lim standartlari,
o’quv reja va dasturlar, O`zbekiston Respublikasi Prezidentining ta’lim-tarbiya
sohasiga tegishli Farmonlari, Vazirlar Mahkamasining qarorlari, Xalq ta’limi
vazirliginingqaror va buyro`qdari, ular asososida tayyorlanib, o’rnatilgan tartibda
tasdiqlangan nizomlar, ustavlar va boshqa me’yoriy hujjatlar hisoblanadi. Pedagogik
texnologiya jarayoni ishtirokchilari ushbu huquqiy-me’yoriy asoslarni tegishli
darajada bilishlari va amalga oshirib borishlari lozim.
Pedagogik texnologiyaning iqtisodiy asosi ta’lim menejmenti xulosalari va
marketing tadbikotlari natijalariga muvofik belgilanadi. Pedagogik texnologiya
ijtimoiy soxadagi faoliyat bulgani sababli uning iqtisodiy samarasi o`ziga xos
tartiblarda aniqlanadi va ta’minot masalalari xal kilib boriladi. Pedagogik
texnologiya iqtisodiy asosining mustaxkam bo`lishi uni amaliyotda davom ettirish
uchun zaruriy shart xisoblanadi.
Pedagogik texnologiyaning tarixiy asosi ta’lim-tarbiya masalalarini turli
tarixiy davrlarda amalga oshirishning shakl va usullari, mazmuni xamda turli
pedagogik nazariyalar xaqidagi ma’lumotlardan iborat bo`lib, ular zamonaviy
pedagogik texnologiyalarning kelib chiqishi uchun zamin xisoblanadi. Hozirgi
pedagogik texnologiyalar turli davrlarda boshlangan ishlar, olib borilgan taxlillar,
chiqarilgan xulosalar, mutafakkirlar bildirgan fikr-muloxazalarning rivojlantirilishi
asosida paydo bo`lib, takomillashib bormoqda. Pedagogik texnologiyaning tarixiy
asosi uning o`ziga xos ildizlarini tashkil qilishini xisobga olgan xolda ularni
bilish va chuqur o`rganish kelgusi rivojlanish yo`llarini belgilashda muxim
axamiyatga ega.

---

16
Yuqorida aytilgan va boshqa asoslar umumlashtirilsa, har bir pedagogik
texnologiyaning o`z nazariy va amalii asoslari kelib chiqadi. Ular aloxida
maqsad, vazifalari, mazmuni, shakl, usul, vositalariga muvofiq belgilanadi.
Pedagogikada, o‘qitish texnologiyalari bilan biiga ta’limiy texnologiyalar ham
o‘rin olgan. Ta’limiy texnologiyalar mazmun-axborot aspektini bildirsa, o‘qitish
texnologiyasi jarayonga aloqador deb hisoblanadi, ya’ni ular orasida hali ham aniq
farqlar beigilanmagan.
Pedagogik texnologiya talabalarning tayyorgarlik darajasiga, ulaming
axborotlar bilan tanishganlik va amaliy tayyorgarligiga moslangan bo'lishi lozim.
Kasbiy ta’lim tizimida o‘qitish texnologiyalari fundamental va amaliy bilimlaming
o‘zlashtirilishini, harakatlaming reflektivligini aks ettiradi va o‘z kasbiy faoliyatini
shakllantiradi.
Pedagogik texnologiya Ta`lim beruvchiva talaba faoliyati bilan belgilanadi.
Faoliyatning bunday turlariga ko‘ra pedagogik texnologiyaning tuzilmasi
aniqlanadi.