Soyibjon tillaboyev, akbar zamonov

Yakunlarni chiqaramiz!
►
U lam ing hududi bugungi kundagi 0 ‘zbekistondan tashqari QirgMziston, 
Q ozog‘iston, Tojikiston va Turkm aniston yerlarining bir qismini ham o ‘z 
ichiga olgan.
► Buxoro amirligi: 27 ta beklik — 2 mln. aholi.
X iva xonligi: 18 ta beklik, 2 ta noiblik — 800 m ing aholi.
Q o‘qon xonligi: 15 ta beklik — 3 mln. aholi.
Savol va topshiriqlar 
--------------------------------------
1. Xaritadan XIX asr o ‘rtalarida Buxoro amirligi, X iva v a Q o‘qon xonliklari 
hududini chegaralab bering.
2. XIX asr o ‘rtalarida xonliklar aholisi haqida gapirib bering.
3. 
6-betdagi xaritadan foydalanib quyidagi jadvalni toMdiring. Xonliklarga 
tegishli hududlam i ajratib yozing.
Buxoro am irligi
X iva xonligi
Q o‘qon xonligi

---

2-§. X IX A S R 0 ‘R T A L A R ID A 0 ‘Z B E K X O N L IK L A R IN IN G  
M A ’M U R IY B O SH Q A R U V TIZIM I
Buxoro am irligida oliy hukm dor am ir hisoblanib, 
uning hokim iyati avloddan avlodga m eros tarzda o ‘t- 
gan. Am irlikni m a n g ‘it1ar sulolasiga (1756—1920) 
m ansub cheklanm agan hokim iyatga ega boMgan 
hukm dorlar boshqargan.
Buxoro shahri am irlikning m a ’m uriy m arkazi edi. A m irlikda ijro ho­
kim iyati bosh vazir — qo ‘shbegi qoMida boMgan. V iloyat v a tum an hokim - 
lari q o 4shbegi tavsiyasi bilan tayinlangan. M oliya v a xazina ishlari, soliqlar 
to ‘planishi kabi sohalarni devonbegi idora qilgan. D evonbegiga tashqi alo- 
qalarni yuritish ham yuklatilgan. U nga am irlik hujjatlarini yuritishga m as’ul 
m irzahoshi b o ‘ysungan. A m irlikda soliqlarni o ‘z vaqtida yigMsh v a ularni
hisobga olib borishga jav o b g ar kishi mush- 
r if  hisoblangan. Dodhoh lavozim ini egallab 
turgan shaxs xalqning shikoyatlari bilan 
shugMillangan. O liy hukm dor farm onlarini 
parvonachi eMon qilgan. Shariat qoidalari 
v a qonunlar ijrosi, sud ishlarini nazorat qi- 
lishni shayxulislom  bajargan. Shayxulislom - 
ga b o ‘ysungan m uftiy diniy-huquqiy m asala- 
lar bilan m uhtasiblar esa shariat qoidalari- 
ning bajarilishi v a amal qilinishi m asalalari bilan shugMillangan. Buxoro 
am irligida sud boshligM qozikalon, raiskalon hisoblangan. V a q f ishlari va 
m ulklari bilan sadr shugMillangan. A m ir qarorgohi hisoblangan arkda taxt 
vorisi — valiahd tarbiyasi bilan otaliq m ashg‘ul boMgan. To ‘pchiboshi am ir 
q o ‘shinlarining bosh qoMnondoni boMgan. A m irlikning shaharlarida tinch- 
lik v a tartibni saqlashga am ir soqchilari boshligM — mirshabboshi rnas’ul 
hisoblangan. K o ‘kaldosh m am lakat xavfsizligi, am irning yaqinlari, d o ‘stlari 
v a dushm anlari to ‘g ‘risida maMumotlar to ‘plash bilan shug‘ullangan. B u­
xoro am irligida davlat boshqaruvi, m oliya, sud, m irshablik v a harbiy ishlar 
am irning qarindoshlari, o ‘ziga yaqin odam lar tom onidan boshqarilgan. U lar 
o ‘z faoliyatlarini bajarishda katta huquq v a im tiyozlarga ega boMganlar.
X iva xonligi q o ‘n g 'iro tla r sulolasi (1770—1920) 
tom onidan boshqarilib, uning oliy hukm dori xon 
hisoblangan. U cheklanm agan m a’muriy, harbiy ho-