Soyibjon tillaboyev, akbar zamonov

Yodda tuting!
Chorizm istilosi ko‘pgina sabablar bilan bir qatorda, av-—  
valam bor, o ‘sha paytda mavjud boMgan siyosiy bosh- 
boshdoqlik, hukmron kuchlarning uzoqni ko‘ra olm asligi, 
m a’naviy za iflig i oqibatida 
1
*
0
‘y berganini tarixiy m isollar 
isbotlab turibdi.
H
1K
C
A
K
M
A
T.IIA
R
H
H
T-
EH
fM
 1M
A
C
 K
V
*I
Savol va topshiriqlar
T ! (^o'"qonXonligining bosib olinishiga nim alar sabab boMgan?
2. Q o‘qon xonligini bosib olish uchun jang k o ‘proq qayerlarda boMdi?
3. F arg‘ona viloyati qachon va qayerda tashkil qilindi?
4. MagMubiyat sabablarini sanab bering.
5. Q uyidagi jadvalni toMdiring.
I l l B 0 ‘ L I M
Hudud nomi
Bosib olingan yil
Bosib olgan shaxs
Jang tafsiloti
■
43

---

R O SSIY A IM P E R IY A S IN IN G T U R K IST O N D A G I 
M U ST A M L A K A C H IL IK SIY O SA T I 
13-§. T U R K IST O N G E N E R A L -G U B E R N A T O R L IG IN IN G  
SIY O SIY -M A ’M U R IY B O SH Q A R U V TIZIM I
Bosib olingan hududlarda im periya hukm ronligini o ‘m atish, mustahkam
o ‘m ashib olish, istilo qilingan joylam i qoMdan chiqar- 
m aslik uchun, eng a w a lo , m ustam lakachilar o ‘zla- 
riga m os boshqaruv tartiblarini ishlab chiqishi va uni 
oMkada jo riy qilishi kerak edi. M ustam lakachilik si- 
yosatining toMiq am alga oshirilishida boshqaruv tar- 
tiblari asosiy tayanch hisoblangan. Boshqaruv tartiblari istilochilik yurishlari 
bilan birga turli k o ‘rinishlarda tashkil qilinib, tajriba-sinovlardan o ‘tkazilgan 
holda o ‘zgartirib borilgan.
Rossiya im periyasining 0 ‘rta Osiyoda olib borgan bosqinchilik siyosa- 
tining davom ettirilishi natijasida m ustam lakaga aylantirilgan hududlar 
kengayib borgan. Bosib olingan hududlam i boshqarish tartiblari va uning 
qanday boMishi kerakligi m asalasi ju d a k o ‘p ham da uzoq vaqt im periya 
hukmron doiralarida turli soha vakillari ishtirokida m uhokam a qilingan. 
Ushbu m asalani hal qilishda ehtiyotkorlik bilan uzoqni k o ‘zlab ish k o ‘rish, 
hech nim ada tavakkal qilm aslik tam oyiliga tayangan holda ish olib borilgan. 
Turkiston general-gubem atori S. M. Duxovskoy (1898—1901): «Turkiston 
oMkasi boshqa oMkalarga nisbatan tarixiy o ‘tm ishi, etnografik xususiyatlarini 
hisobga olgan holda alohida e ’tibor berilishini talab qiladi», — degan edi.
Podsho hukum ati Toshkentni bosib olgandan so ‘ng, 1865-yil 6-avgust- 
da A leksandr II «Turkiston viloyatini idora qilish to ‘g ‘risidagi M uvaqqat 
Nizom »ni tasdiqlaydi. B oshqam v harbiy zobitlar qoMiga o ‘tadi. U shbu nizom- 
da boshqam v tizimi «harbiy-xalq boshqamvi» nom i bilan gubem ator qoMida 
harbiy va fuqarolik ishlari m ujassamlashtiriladi. Viloyat boMimlarga boMinib, 
ulam ing boshliqlari bir vaqtning o ‘zida harbiy kom endant ham hisoblangan. 
BoMitn boshliqlariga m ahalliy aholi ustidan nazorat qiluvchi mustamlakachi 
hukum at vakillaridan tayinlanadigan boshqam vchilar b o ‘ysungan.
1908—1910-yillarda Turkiston oMkasini podsho topshirig‘i bilan taftish 
qilgan senator K. Palen ta ’kidlaganidek, « o ‘lkada eng kichik aham iyatga ega 
boMgan boshqam v ham harbiy boshliqlar q o ‘lida» boMgan. M ahalliy aholi
44