So‘z birikmasi sintaksisi shamsiyeva manzura bababekovna
Download 10.51 Kb.
|
2-ma\'ruza HOAT 2
- Bu sahifa navigatsiya:
- SB va sintagma Hokim a’zoning ifodalanishiga ko’ra SBning turlari SB da bog’lanish usuli
- SB da hokim va tobe, kengayuvchi va kengaytiruvchi so‘z.
|
SB da bog’lanish omili
shakliy (SH) Fe’lli birikma Ismli birikma ot, sifat, son, olmosh hokim a’zo fe’ldan bo’ladi 1)a’lochi o’quvchilar; 2) barcha imtihonlarni; 3) muvaffaqiyat bilan topshirdilar SB va sintagma Hokim a’zoning ifodalanishiga ko’ra SBning turlari SB da bog’lanish usuli bitishuv moslashuv boshqaruv tartib va ohang ravish +fe’l: o’z-o’zidan gapirmoq; sifat+fe’l: yaxshi so’zlamoq; son+ot: o’nta qalam, sakkiz daftar; ot+ot: kumush qoshiq, chang yo’l; olmosh+ot: hamma odam, qanday kitob. qaratqich yoki bosh kelishik shakli kelishikli boshqaruv, ko’makchili boshqaruv Boshqaruv aloqasida tobe so’zni har xil turkumdagi so’z boshqarishi mumkin: uyga bormoq, mendan katta, tovushdan tez, o’qishda birinchi sizning uyingiz – sizning uy, bizning kitobimiz – bizning kitob SB da hokim va tobe, kengayuvchi va kengaytiruvchi so‘z.SB da ma’nosi muayyanlashtirilayotgan so‘z hokim va uning ma’nosini muayyanlashtiruvchi so‘z tobe a’zo deyiladi (masalan, kitobni o‘qimoq birikmasida kitobni tobe va o‘qimoq hokim a’zo). Bir so‘z bir nechta so‘zni o‘ziga tobe a’zo sifatida biriktirishi mumkin. Lekin SBda bir so‘z faqat bir a’zogagina tobe a’zo sifatida bog‘lanishi mumkin, xolos. Masalan, katta, chiroyli gulchambar birikmasida gulchambar so‘zi ikkita so‘zga hokim. Lekin chiroyli so‘zi bir so‘zgagina tobe. Hokim mavqeda yuzaga chiqayotgan leksema o‘zining hokim, tobe vazifada yuzaga chiqayotgan leksema esa o‘zining tobe valentligini namoyon qiladi. 01 02 03 04 05 shakl va mazmun dialektikasi kitobni o’qimoq kengaytiruvchi Tobe so‘z kengayuvchi Hokim so‘z katta, chiroyli gulchambar katta, chiroyli gulchambar Download 10.51 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|