So‘z brikmasi” mavzusida tayyorlagan taqdimoti Mavzu: So‘z birikmasi reja

Sharof Rashidov nomidagi Samarqand Davlat Universtiteti Filologiya fakulteti 306-guruh talabasi Azimjonova Mohinbonuning “Hozirgi o‘zbek tili” fanidan “So‘z brikmasi” mavzusida tayyorlagan taqdimoti

Mavzu: So‘z birikmasi

REJA:

 

• So’z birikmasi haqida umumiy ma’lumot.
• So’z birikmalarining hokim va tobe so’zning bog’lanish usuliga ko’ra turlari.
• So’z birikmalarining hokim so’zning qaysi so’z turkumiga mansubligiga ko’ra turlari.
• So’z birikmalarining tobe so’zning sintaktik vazifasiga ko’ra turlari.
• So’z birikmalarining

tuzilishiga ko’ra turlari.

Soʻz birikmasi 

Ikki yoki undan ortiq mustaqil soʻzning ma’no va grammatik jihatdan (tobe bog’lanish asosida birikishi natijasida hosil boʻlgan bog’lama so’z birikmasi deyiladi.

Masalan:

Men har tong Toshkentning go’zalligi, fayzi bilan zavqlanaman.

So’z birikmasining freozologik iboralardan farqi
Frazeologik iboralar so‘z kabi til birligi bo‘lib,
so‘z kabi tayyor holda qo‘llanib, bir butun holda lug‘aviy ma’no ifodalaydi va gapda bitta gap bo‘lagi vazifasini bajaradi.
So‘z birikmasi esa nutq birligi bo‘lib, nutq so‘zlanib turgan paytda tuziladi va tarkibidagi qismlar, a’zolar boshqa-boshqa gap bo‘lagi vazifasini bajaradi.

Qiyoslang

• Boshi osmonga yetdi
• Qiziqarli hikoya
• Ko’z tikdi
• kamolot sari intildi

So’z birikmasining gapdan farqi

• So’z birikmasi tushuncha ifodalab, nominative (atash, nomlash) vazifasini bajaradi.

So’z brikmasi

• Gap fikr bildirib, kommunikativ(aloqa qilish) va kognitiv (fikr almashish) vazifalarni bajaradi

Gap

So’z birikmasi o’zaro teng bog’langan so’zlardan ham farq qiladi. Masalan: Maqsad va marom insonning eng buyuk quvvatidir.