So’z turkumlarining ko’chishi. Yasama so’zlarning leksemalashishi


Eganing bor-yo'qligi, ifodalangan-ifodalanmaganligi ahamiyatsizdir. Uyushgan gaplarni ularga nisbatan asosiy omil ikkita


Download 201.82 Kb.
bet2/3
Sana08.05.2023
Hajmi201.82 Kb.
#1443815
1   2   3
Bog'liq
uyushiq gaplar

Eganing bor-yo'qligi, ifodalangan-ifodalanmaganligi ahamiyatsizdir. Uyushgan gaplarni ularga nisbatan asosiy omil ikkita:


Bitta shakllangan kesimning
Birdan ortiq uyushgan eganing.
Bu bilan uyushgan gaplar egali sodda gaplardan ham (Jahongir, Jamshid, Isroil o'qi), uyushiq kesimli sodda gaplardan ham (egasi yo'q yoki bar bo'lsa bitta, kesimning lug'aviy qismi birdan ortiq, Pm bitta qismi - ( Ular borgan va ko'rgan edilar, coltul [WW] Pm) farqlanadi.
Shakl vazifaviy talqinda uyushiq kesimli sodda gaplarda, demak, ega bitta Pm qismlari umumiy bo'lgan kesimlar birdan ortiq bo'ladi. Aytilganlar asosidagi sodda gap, uyushiq kesimli sodda gap, qo'shma gap, uyushiqli qo'shma gap.
Sodda bo'shlig'i: [W Pm] Uyushiq kesimli sodda gap: [W1-W2]Pm
Qo'shma bo'shliq: WPm-WPm] Uyushgan qismli qo'shma gap [([WPm], [WPm]) [WPm]]
yoki: (WPm] ([WP] [WPm]). 5. Uyushgan gap. (((E+W2) (E2+W2)) Pm]
Uyushgan gaplarga misollar keltiramiz:
1.Otam rais, onam brigadir bo'lgan edi.
2Do'kondorlarning ba'zilari kitob o'qib, ba'zilari tasbeh o'girib ba'zilari esnab o'tirishardi.
3.Lining qo'llari ishda, ko'zi shudgarda, ammo xayoli Zebbxonda edi.
4.Chakkasi tirishib, ko‘zi qizarib ketdi.
.
Uyushgan gandagi umumiy bo'lak Pm ni har bir shakllanmagan W. ga alohida-alohida qo'shish bilan qo'shma gap hosil qilish mumkin:
Qlyoslang: 1.CHakkasi tirishib, ko'zi qizarib ketdi- uyushgan gap.
Chakkasi
tirishib ketdi va ko'zi qizarib ketdi-qo'shma gap.

Ayrim boshqa P uyushgan gaplarda ham nol shaklda bo'lishi mumkin: U baroqqosh, ko'zi chaqchaygan, afti ishshaygan. Gap mazmundan nol shakldagi so'z shaklda sezilib qoldi. Bunga gant o'tgan zamonga yo'l bilan, amin bo'lish mumkin: Ubaroqqo'zi ko'zi chaqchaygan, afti burishgan edi.


Uyushgan gaplar tarkibidagi sodda gaplarning o'zaro umumiyligi (va shu asosda umumiy yig'ilish bo'lagi) turli xil bo'ladi:
Hamma qismlari xususiy (farqlt) bo'lib, faqat [P] qisat umumiy bo'lgan

Download 201.82 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling