Spektroskopiya

SPEKTROSKOPIYA

Reja:

• Spektroskopiya va uning turlari.
• Spektrofotometr haqida tushuncha.
• Infraqizil spektroskopiya
• Atom-absorbsion spektroskopiya.
• Mass – spektroskopiya.

Spektroskopiya va uning turlari

• Zamonaviy fizik-kimyoviy tahlil usullari o‘rtasida spektroskopiya keng tarqalmoqdaki, u mahsulotni muhim xususiyatlari haqida eng todiq ma’lumot olinishini ta’minlaydi. Spektral tahlil turli organik birikmalari, shuningdek, konsentratsiyasi IO-2—IO-6 mol bodgan mineral elementlarni aniqlashda foydalaniladi. Spektroskopiyani shartli ravishda emission va absorbsionga bodish mumkin:
• Emission spektroskopiya moddalarning nurlanish xususiyatlarini tadqiqot qiladi. Energiya chiqarilishi atomlarning dastlabki termik yoki energetik qo’zg’atilishi bilan bogdiq bodib, bunda energiya yutilganda elektronlar asosiy darajadan yana yuqori energetik darajaga o’tishadi.
• Absorbsion spektroskopiya moddalarning yutuvchanlik xususiyatlarini tadqiq qiladi. Bunda tahlil etilayotgan namuna ma’lum chastotalar diapazoniga ega bodgan elektromagnit nurlanish manbayi va spektrofotometr o’rtasida joylashtiriladi. Spektrometr namuna orqali o‘tgan yorugdik intensivligini berilgan todqin uzunligidagi boshlangdch nurlanish manbayi bilan taqqoslab o’lchaydi.

Spektrofotometr

Spektrofotometrlar namunalar yorugiik yutuvchanligini spektral tarkibi bo’yicha tor yorugiik dastalarida (monoxromatik yorugiik) olchash imkonini yaratadi. Spektrofotometrlar oq yoruglikni uzluksiz spektrga ajratish, bu spektrdan monoxromatik (ajratiladigan spektrtasma kengligi 1—20 nm) deb hisoblash mumkin bolgan tor tolqin uzunliklardagi yorugiik dastasini ajratib olish, izolatsiya qilingan yorug’lik dastasini tahlil etilayotgan eritma orqali o’tkazish va bu dasta intensivligini yuqori aniqlik bilan o’lchash imkonini beradi. Eritmada bo‘yalgan modda tomonida yoruglikni yutilishi uni nol eritma yutilishi bilan taqqoslab o‘lchanadi. Fotoelektrik spektrofotometrlarda ikki asosiy asbob mavjud. Bular monoxromatik yorugiik oqimini olish uchun m oljallangan monoxromator va yorugiik intensivligini olchashga mo’ljallangan fotoelektrik fotometr hisoblanadi.

Infraqizil spektroskopiya

• Infraqizil (IQ) spektroskopiya oziq-ovqat mahsulotlarini miqdoriy va sifatiy tahlilini yangi fizikaviy usuli hisoblanadi. Bu usul organik moddalarni tuzilishi va tarkibi haqida yetarlicha to iiq informatsiya olinishiga imkon beradi. 1Q nurlanish sut mahsulotlarini yog‘-kislotali tarkibini tadqiq etishda foydalaniladi, turli oziq-ovqat mahsulotlaridagi pestitsidlarni aniqlashda, oziqaviy bo’yoqlarni tahlil etishda, shuningdek, o‘simlik va hayvon xomashyosi qayta ishlovi texnologik jarayonlarini nazorat qilishda keng qo’llaniladi.

Atom-absorbsion spektroskopiya

• Atom-absorbsion spektroskopiyaning ustunligi shundaki, alangada aniqlanayotgan elementni yaqqol namoyon bo’lgan rezonans chiziqli oddiy spektri olinadi. Bu esa turli elementlar rezonans chiziqlarining bir-birini qoplab ketishi oldini oladi va tadqiq etilayotgan mahsulot komponentlari o’zaro ta ’sirini kamaytiradi. Bundan tashqari, absorbsion tahlilda tahlil sharoitlarini, xususan, alanga haroratini ta’siri kamaytirilgan.
• Oziq-ovqat mahsulotlarining suyuq namunalaridagi elementlar konsentratsiyasini suyuq namunalarda aniqlash uchun C –l 15 atomabsorbsion spektrofotometri keng ishlatiladi. Uning ishi ma’lum element atomlari tomonidan yorugMik yutilishi hodisasiga asoslangan.

Mass-spektroskopiya

• Mass-spektroskopiya organik moddalarni zamonaviy fiziktadqiqot etish usuli hisoblanadi. Mass-spektr yordamida noma’lum moddalar tuzilishini, molekular massasini aniqlash, tadqiq qilinayotgan moddani ma’lum moddaga ko‘ra, identifikatsiya qilish yoki ma’lum moddalar aralashmasining har bir modda uchun xos bodgan cho‘qqilar intensivligi bo‘yicha miqdoriy tahlil qilishni amalga oshirish mumkin.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!