Спорт машғулотининг назарий асослари

Спорт мусобақаларининг асосий турлари ва спортчини тайёрлаш вазифаларини ҳал этишга йўналтирилганлиги

Тайёрлов	Назорат	Жамлаш	Саралаш	Асосий, бош, кульминация
Номлари	Вазифаси
Тайёрлов мусобақалар	-Мусобақа беллашуви шароитларига мослашиш; -мусобақа беллашуви шароитида энг мақбул техник усулларни ишлаб чиқиш; -мусобақа беллашувини олиб бориш нинг мақсадга мувофиқ бўлган тактик кўринишларини танлаш; -мусобақа тажрибасига эга бўлиш; -кучли рақобат шароитига мослаб руҳий сифатларни такомиллаштириш
	Мусобақаларнинг бу тури машқ жараёнида муҳим ўрин тутади
Назорат мусобақалари	-жисмоний, техник, тактик, руҳий тайёргарликнинг барча томонларини баҳолаш асосида тайёргарлик даражасини назорат қилиш; -спортчи ёки жамоа мусобақа фаолиятининг кучли ва заиф томон ларини аниқлаш; -тайёргарликни боришига (зарур бўлса) тегишли тузатишлар киритиш
Жамлаш мусоба=алари	-мусобақа фаолиятини андазасини ишлаб чиқиш; -мусобақа фаолиятининг турли кўриниш ларини синаб кўриш; Бу айниқса беллашув олиб бориш тайёргарлиги ва тактикаси (усули) турлича бўлган рақиб билан учрашувда фойдаланиладиган якка кураш ва спорт ўйинларига тааллуқли; -асосий мусобақаларни ўтказиш мўлжалланаётган шароитга имкони борича яқин бўлган ҳолат яратилади.
Саралаш мусобақалари асосий, бош, кульминацион мусобақалар	-асосий мусобақаларда иштирок эттириш учун спортчиларни танлаш. -ғалабага эришиш ёки юқори ўрин эгаллаш

МУСОБАҚА ЎТКАЗИШ УСУЛЛАРИ (Ўйин тизими)
Ҳар хил спорт турлари бўйича мусобақа амалиётида мусобақа ўтказишнинг қуйидаги усуллари қўлланилади:
а) айланма усул	-бунда хар бир спортчи (жамоа) бошқалари билан бирма-бир учрашиб чиққунга қадар мусобақа давом эттирилади;
б) ўйиндан чиқиш	-бунда спортчи (жамоа) биринчилик учун курашда бир ёки икки мағлуби- ятдан кейин (мусобақа шартига бино- ан) беллашувни давом эттиришдан маҳрум этилади.
в) оралиқ	-бунда юқоридаги ҳар иккала усул аралашма холда қўлланилади;
	Мусобақа ўтказишнинг у ёки бу усулини қўллаш ушбу мусобақа хақидаги низом билан белгиланади.

Мусобақа ўтказишнинг у ёки бу усули мусобақа олдига қўйилган вазифа, мусобақа якунланиши лозим бўлган муддат; спортчилар (жамоалар) сони, уларнинг спорт тайёргарлиги, ўқув ишлаб чиқаришда бандлиги ва худудий жойлашганлиги, қатнаш-чилар беллашувини ўтказиш учун зарур бўлган жойлар (майдон) миқдори ҳамда албатта маблағ билан таъминланишига қараб белгиланади.

Спорт мусобақалари педагогик, спорт, методик ва ижтимоий сиёсий вазифаларни ечишга яқиндан ёрдам беради.