Sport o‘yinlari va uni o‘qitish metodikasi

O’z maydonidagi faol himoya. Bu sistemada jamoa 
harakatlarining zichlanish va taqoqo prinsplari birlashadi, shu bilan 

---

57 
birga qarshi harakatlarning struktira va intensivligi o’yinchining 
shchit va maydonning to’p bo’lgan tomonga, yoki to’psiz tomonga 
nisbatan egallagan pozisiyaga bog’liq ravishda farqlanadi. To’p 
turgan tomonga to’p bilan bolgan o’yinchiga qattiq va doymiy ta’sir 
ko’rsatiladi, qolgan sheriklari to’pni uzatilishgi mumkin bo’lgan 
yo’nalishlarda raqibni zich ta’qib qiladi: markaziy o’yinchi – oldidan 
yoki yonidan, kanot hujumchisi – to’pni olish imkonini bermaslik va 
raqib burilib mo’ljallovchi aloqani yoqotmasdan orqaga o’yib 
olganda, uning orqasidan yugurib ulgurish uchun yo’piq turishda 
(yuzma-yuz) turishi kerak. 
Shaxsiy zonali pressing. Jamoali himoyaning intensivligini 
oshirish uchun aralash shaxsiy-zonali pressingni qo’llab erishish 
mumkin. 
Musobaqa amaliyotida ba’zida bir to’pni o’ynab maqsadga 
erishish uchun o’yinchilarni almashib pressing qilish qo’llaniladi; 
jamoa o’z oldiga maydonning o’rta qismini yaxshi berkitish, 1x2 
tuzog’ini qo’yish vazifasini qo’yib, sof zonali pressing bilan 
boshlaydi; tuzoq ishga tushganda jamoa aralash pressing va hihoyat, 
o’z maydonida faol shaxsiy himoyaga o’tadi. 
Shuni e’tiborga olish kerakki, maydon o’rta qismini to’sish 
uchun 2-2-1 zona pressingini ochiqdan-ochiq juda toraytirib yuborish 
raqibga yon chiziq bo’ylab o’tib himoyani yo’rib kirishiga imkon 
yaratishi mumkin. 
Keyin barcha himoyachilarning tuzoq hosil qilish uchun yo’n 
chiziqlardan biriga harakat qilganda, raqibning to’pni qarama-qarshi 
kanotga uzatishi himoyachilarni qiyin ahvolga solib qo’yishi 
mumkin.
Shiddatli hujumga qarshi himoya. Shiddatli hujum qilishni 
yaxshi egallab olgan jamoaga qarshi o’yinda raqib uchun qulay 
bo’lgan o’yin sur’atini pasaytirishga harakat qilish kerak. Buning 
uchun pozitsion hujumni odatdagidan sekinroq o’tkazish bilan 
o’ynash, qaltis to’p uzatish va tayyorlanmasdan to’pni savatga 
otishdan saqlanish kerak. O’zining orqa zonasini kamida ikki 
o’yinchi kuchi bilan juda ham etiborlik bilan straxovka qilish kerak. 

---

58 
Shchitdab sapchigan to’p uchun kurashda yoki boshqa paytda to’pni 
egallab olgan o’yinchini himoyani yorib o’tish maqsadida birinchi 
to’pni uzatishiga halaqit berishi uchun unga qurmasdan hujum qilish 
kerak. Raqibning ijobiy natijali to’p otgandan so’ng hujumchilar 
vaqti-vaqti bilan maydon bo’ylab ta’qib qilish va yana o’zining 
jarima to’pi otish maydonchasiga qaytib kelish kerak.
Nazorat savollari 
1. «Texnika» haqida tushuncha. O‘yin texnikasi tasnifi.
2. Hujum va himoya texnikasi. Texnikaning vositalari. Taktik 
kombinatsiyalar.
3. Hujumda ijro etiladigan individual taktik harakatlar.
4. Himoyada ijro etiladigan individual taktik harakatlar.
5. Hujum va himoyada ijro etiladigan guruhli taktik harakatlar.
6. «Taktika» haqida tushuncha. O‘yin taktikasi tasnifi. 
7. Hujum va himoyada qo‘llaniladigan jamoali taktik harakatlar. 
Taktik reja haqida tushuncha.
8. To‘pni savatga aniq otishga asosiy omillar.

---