Стандарты организации. Основные положения

Метрологик келиб чиқиш


А.1. Умумий қоидалар

Мазкур илова метрологик келиб чиқиш тўғрисида қўшимча маълумот беради ва бу маълумот натижаларнинг ҳам халқаро, ҳам миллий даражада кузатилишини таъминлаш учун муҳим концепция ҳисобланади.

А.2. Метрологик келиб чиқишни аниқлаш

А.2.1. Метрологик келиб чиқиш қуйидагиларни ҳисобга олган ҳолда, сўнг уларни таъминлаган ҳолда аниқланади:

a) ўлчанадиган катталикни (ўлчанадиган миқдор) белгилаш;
b) белгиланган ва тегишли эталонларга бориб тақаладиган ҳужжатлаштирилган, узлуксиз калибрлашлар занжири (тегишли эталонлар миллий ва халқаро эталонларни ва ўз эталонларини ўз ичига олади);
c) келишилган усулларга мувофиқ, ўлчовларнинг ноаниқлигини кузатиш занжирининг ҳар бир қадамида ўлчовлар ноаниқлигини баҳолаш;
d) занжирининг ҳар бир қадамини тегишли усуллар, ўлчаш натижалари ва улар билан боғлиқ қайд этилган ўлчаш ноаниқликларига мувофиқ бажариш;
e) занжирдаги бир ёки бир нечта босқични бажарадиган лабораториялар ўзларининг техник компетентлиги далолатини тақдим этиш.
А.2.2. калибрланган асбоб-ускунада бажарилган ўлчовнинг тизимли хатоси (баъзида “хатолик” деб аталади) метрологик келиб чиқишни лаборатория амалга оширган ўлчовларга татбиқ қилиш учун ҳисобга олинади. Ўлчовларнинг метрологик келиб чиқишини аниқлашни татбиқ қилишда ўлчовлардаги тизимли хатоларни ҳисобга олиш имконини берадиган бир неча механизм бор.
А.2.3. Метрологик келиб чиқишни аниқлашни татбиқ қилиш учун баъзида компетент лабораториядан олинган маълумотни ўз ичига олган эталонлардан фойдаланилади. Бу маълумот фақат спецификацияга мувофиқлик тўғрисидаги баёнотни ўз ичига олади (ўлчов натижалари ва улар билан боғлиқ ноаниқликларни ҳисобга олмаган ҳолда). Белгиланган чегаралар ноаниқлик манбаи ҳисобланадиган бу ёндашув:
 мувофиқликни аниқлаш учун тегишли қарор қабул қилиш қоидасидан фойдаланиш;
 кейинчалик ноаниқлик бюджетида тегишли техник тарзда ҳисобга олинадиган белгиланган чегаралар.
Бундай ёндашувнинг техник асослаш шундан иборатки, тасдиқланган спецификацияга мувофиқлик ўлчанадиган қийматлар диапазонини белгилайди. Ҳақиқий қиймат шу диапазон доирасида маълум ҳаққонийлик даражасида бўлади ва бу даража ҳақиқий қийматдан ҳар қандай оғишни ҳам, ўлчов ноаниқлигини ҳам инобатга олади.
Мувозанатни калибрлаш учун OIML R 111 тоифадаги тарозидан фойдаланишга мисол.