Statikaning asosida isbot talab etilmaydigan, aksioma deb ataluvchi boshlang'ich haqiqatlar to‘plami yotadi. Bu aksiomalar tajriba va kuzatishlarning natijasidir. Aksiomalarga asoslanib

holati hamda harakatiga bogiiq boigan moddiy nuqtalar to'plami mexanik sistema deb ataladi. Ta’rifdan ko‘rinadiki, mexanik sistema moddiy nuqtalar orasida o ‘zaro ta'sir mavjud bo‘lishini taqozo qiladi.
3. Absolut (mutlaq) qattiq va deformatsiyalanuvchi jism. Qattiq jismning
ixtiyoriy ikki nuqtasi orasidagi masofa har qanday holatda ham
o ‘zgarmasdan qolsa, bunday jism absolut (mutlaq) qattiq jism deb ataladi.
Tabiatda mutlaq qattiq jism mavjud emas.
4. Kuch. Moddiy jismlarning harakati yoki ichki holatining o'zgarishiga
sabab bo'luvchi, o'zaro bir-birlariga ko'rsatgan ta’sirlaming miqdor o‘lchovi
kuch deb ataladi. Jismlarning o‘zaro mexanik ta ’siri ularni bir-biriga tegib
yoki ma’lum masofada turganida ham mavjud boiishi mumkin.
6. Kuchlar sistemasi. Jismga qo'yilgan bir necha kuchlardan iborat
bo‘lgan (F1,F2…Fn ) to'plam kuchlar
sistemasi deb ataladi.
2-SAVOL
Sirpanib ishqalanish
Tajriba shuni ko'rsatadiki. bir jism ikkinchi jism sirtida sirpanganda,
qarshilik namoyon bo‘ladi, buni sirpanib ishqalanish deb ataladi. Sirpanishga
qarshilik ko'rsatuvchi kuch ishqalanish kuchi deb ataladi. Sirpanib
ishqalanish kuchini hosil qiluvchi bosh sabab, jismlar tegib turgan sirtlarining
g‘adir-budirligi tufayli, qisilgan jismlarning ilashishdir. Ishqalanish
kuchining namoyon bo'lishi va uning qonuniyatlarini quyidagi tajriba
orqali tushuntirish mumkin.
Yumalab ishqalanish
Bir jism ikkinchi jismning sirti b o ‘ylab yumalasa yoki yumalashga
intilganda hosil b o ‘ladigan qarshilik yumalashdagi ishqalanish deb a taladi,
misol tariqasida og'irligi P b o ‘lgan salmoqli g'ildirak gorizontal
tekislikda turadi, g ‘ildirakning o ‘qiga gorizontal Q kuch qo'yilgan
Jismning qo‘zg‘alish oldidan hosil bo‘lgan qarshilik kuchi maksimum
ishqalanish kuchidir. Ishqalanish kuchi faqat jismga sirpantiruvchi kuch
ta ’sir qilgandagina hosil bo'ladi. Bu kuch jismni q o ‘zg‘atish uchun zarur
bo'lgan kuchga kattalik jihatidan teng va unga qarama-qarshi yo'nalgan
ishqalanish kuchi noldan qandaydir aniq qiymatgacha F ga o'zgaradi.
Ko'p sonli tajribalarga tayanib, maksimal ishqalanish kuchi jismning
normal bosimiga yoki normal reaksiyaga to'g'ri proporsional ekanligi
ta ’kidlangan, ya’ni Fmax=/N

Bunda: N-normal bosim, /-proporsionallik koeffitsenti.

Bu ishqalanish koeffitsienti deyiladi.

23-63-103-variant 1-savol