«statistika» fanidan mustaqil ish


Shahar do‘konlaridagi chakana savdo hajmining umumiy tendensiyasini aniqlash uchun analitik tekislanish


Download 0.72 Mb.
bet6/8
Sana04.05.2023
Hajmi0.72 Mb.
#1424223
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
3-variant

Shahar do‘konlaridagi chakana savdo hajmining umumiy tendensiyasini aniqlash uchun analitik tekislanish

yillar

Tovar oborot xajmi,taqqoslama baxolarda,(mln,so’m)

t



t*y



2007

458

-7

49

-3206

469,600

2008

463

-6

36

-2778

481,829

2009

467

-5

25

-2335

494,057

2010

503

-4

16

-2012

506,286

2011

554

-3

9

-1662

518,514

2012

568

-2

4

-1136

530,743

2013

520

-1

1

-520

542,971

2014

569

0

0

0

555,200

2015

536

1

1

536

567,429

2016

645

2

4

1290

579,657

2017

610

3

9

1830

591,886

2018

603

4

16

2412

604,114

2019

605

5

25

3025

616,343

2020

609

6

36

3654

628,571

2021

618

7

49

4326

640,800

jami:

8328

0

280

3424

8328




6. Aniqlangan tendensiya kelajakda ham saqlanib qoladi, deya faraz qilib ishlab chiqarilayotgan tovarlarning keyingi 5 yildagi qiymatini hisoblang. Xulosalar qiling.
2007-yil va 2021-yildagi Shahar do‘konlaridagi chakana savdo hajmi va aniqlangan tendensiyasi bo’yicha keying 5 yillik pragnoz.
Shahar do‘konlaridagi chakana savdo hajmi 5 yillik pragnoz

2022

8

653,029

2023

9

665,257

2024

10

677,486

2025

11

689,714

2026

12

701,943

Xulosa: 2022-yilga kelib, Shahar do‘konlaridagi chakana savdo hajmi 653.029 (mln,so’m) ga yetadi 2026-yilga kelib bu ko’rsatkich 701.943 (mln,so’m) ni tashkil qiladi.

3-masala.
Oziq-ovqat konsentratlarini ishlab chiqaruvchi syexda ishlab chiqarilgan mahsulotlar va ishlab chiqarishning mehnat xarajatlari to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar mavjud:

Maxsulot turi

Ishlab chiqarilgan maxsulot,(tonna)

1 tonna maxsulot ishlab chiqarishning mexnat sig’imkorligi, (kishi/soat)

Bazis

Xisobot

Bazis

Xisobot

A

15

21

30

27

B

10

12

50

45

Jadval ma’lumotlari asosida:


1. Har bir mahsulot bo‘yicha ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi va mehnat sig‘imkorligining o‘zgarishini (%da) hisoblang. Qo‘llanilgan indeks turini ko‘rsating.
2. Ishlab chiqarish bo‘yicha mehnat xarajatlarining bazis davriga nisbatan umumiy o‘zgarishini (% va kishi/soatlarda) hisoblang. Shuningdek, mehnat xarajatlarining qancha qismi a) ishlab chiqarishning mehnat sig‘imkorligi va b) ishlab chiqarilgan mahsulot miqdorining o‘zgarishi hisobiga hisobiga ro‘y berganligini aniqlang. Hisoblangan indekslar, mutlaq ko‘rsatkichlar o‘rtasidagi bog‘liqlik va qo‘llanilgan indeks turini ko‘rsating. Xulosalar qiling.
3. Ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi va mahsulot ishlab chiqarish mehnat sig‘imkorligining o‘zgarishini o‘rtacha va individual indekslar yordamida hisoblang. Qo‘llanilgan indeks turini ko‘rsating. Hisoblangan natijalarni izohlang va xulosalar qiling.
1. Har bir mahsulot bo‘yicha ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi va mehnat sig‘imkorligining o‘zgarishini (%da) hisoblang. Qo‘llanilgan indeks turini ko‘rsating.
Har bir mahsulot bo‘yicha ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi va mehnat sig‘imkorligining o‘zgarishini (%da) hisoblas uchun:
Jadval ma’ lumotlari asosida:
Miqdor indeksi bo’yicha: q =
A turdagi ishlab chiqarilgan mahsulot iA.q = yoki 140%ni tashkil qiladi, A mahsulotni ishlab chiqarish 40%ga oshgan.
B turdagi ishlab chiqarilgan mahsulot iB.q = yoki 120%ni tashkil qiladi, B mahsulotni ishlab chiqarish 20%ga oshgan.
Mehnat unumdorligi indeksi: iv =
A turdagi mahsulot ishlab chiqarishga ketgan mehnat sig’imkorligi (kishi/soat)
iA.v = yoki 90%ni tashkil qiladi, A mahsulotni ishlab chiqarishga ketgan mehnat sig’imkorligi 10%ga kamaydi.
B turdagi mahsulot ishlab chiqarishga ketgan mehnat sig’imkorligi (kishi/soat)
IB.v = yoki 90%ni tashkil qiladi, B mahsulotni ishlab chiqarishga ketgan mehnat sig’imkorligi 10%ga kamaydi.
2. Ishlab chiqarish bo‘yicha mehnat xarajatlarining bazis davriga nisbatan umumiy o‘zgarishini (% va kishi/soatlarda) hisoblang. Shuningdek, mehnat xarajatlarining qancha qismi a) ishlab chiqarishning mehnat sig‘imkorligi va b) ishlab chiqarilgan mahsulot miqdorining o‘zgarishi hisobiga hisobiga ro‘y berganligini aniqlang. Hisoblangan indekslar, mutlaq ko‘rsatkichlar o‘rtasidagi bog‘liqlik va qo‘llanilgan indeks turini ko‘rsating. Xulosalar qiling.

Maxsulot turi

Ishlab chiqarilgan maxsulot,(tonna)

1 tonna maxsulot ishlab chiqarishning mexnat sig’imkorligi, (kishi/soat)

Bazis ( )

Xisobot ( )

Bazis ( )

Xisobot ( )

A

15

21

30

27

B

10

12

50

45

Jami:

25

33

80

72

Mexnat indeksi (im) ni ishlab chiqarilgan mahsulot indeksiga (ii.m)ga ko’paytirsak umumiy
Mehnat xarajatlar indeksi (iu.m.x) kelib chiqadi.
ishlab chiqarilgan mahsulot indeksi (ii.m) - Miqdor indeksi hisoblanadi (iq)
Mexnat indeksi (im)- Mehnat unumdorligi (iv)hisoblanadi.
x-kishilar
f-mahsulot miqdori
im* ii.m= iu.m.x

iu.m.x= = yoki 116,5%

im= yoki 90%

ii.m= yoki 129.4%

im* ii.m= iu.m.x
0,9*1,294=1,16
280-123=157
Demak, joriy davr ya’ni hisobot davrda bazis davrga nisbatan mahsulot turlari bo’yicha ishlab chiqarish sarflanadigon mehnat sarfi 10%ga kamytirilgan ishlab chiqarish esa 29.4% oshgan umumiy mehnat xarajatlari esa 16.5%ga oshgan.
Statistkada, deyarli hamma hisobotlar o’z umumiy ifodasini matematik formulalarda topgani tufayli agregat shakildagi indeksni ham quyidagicha formula ko’rinishida yozish mumkin.
Ipq=

4-masala.
Quyidagi jadvalda O‘zbekistonga tashrif buyurgan xorijiy turistlar to‘g‘risidagi statistik ma’lumotlar berilgan

Turistlardan kelib tushgan daromad,(mln,so’m)

Tashrif buyurgan turistlar soni,(kishi)

90-92

150

92-94

120

94-96

155

96-98

210

98-100

168

100-102

189

102-104

202

104-106

195

106-108

183

108-110

174

Jadval ma’lumotlari asosida moda, medina va variasiya ko‘rsatkichlarini hisoblang. Xulosalar qiling.
1)variatsiyako’rsatkichlari
Bu yerda: x – Turistlardan kelib tushgan daromad,(mln,so’m); f – Tashrif buyurgan turistlar soni,(kishi).
Variatsion kenglikni topadigan bo’lsak, R = Xmax–Xmin orqali aniq lanadi. Bu yerda:
Xmax– belgining eng yuqori darajasi;
Xmin – belgining eng kichik darajasi.
Masalamizdagi ma’lumotlardan aniqlaydigan bo’lsak , Xmax=109, Xmin=91 ekan. Demak, R=109-91=18 ga teng bo’ladi.
O’rtacha mutlaq tafovvudni topadigan bo’lsak , u alohida miqdorlar bilan ularning o’rtacha miqdori o’rtasidagi farqlarning to’plamdagi birliklar soni yig’indisiga bo’lgan nisbat natijasidir. Masalamizda f,ya’ni vazn borligi uchun vazinli qatorlar formulasi orqali hisoblanadi, ya’ni = .
Bundan avval esa ni toppish kerak .Masalamizda ma’lumotlar variatsion qator ko’rinishida berilgani uchun . Bu yerda:
x*f – o’zlashtirilayotgan alohida miqdorlar va ularning vaznlar ko’paytmasi;

x

f





90-92

150

91

13650

92-94

120

93

11160

94-96

155

95

14725

96-98

210

97

20370

98-100

168

99

16632

100-102

189

101

19089

102-104

202

103

20806

104-106

195

105

20475

106-108

183

107

19581

108-110

174

109

18966


= 13650+11160+14725+20370+16632+19089+20806+20475+19581+18966=175454
= 150+120+155+210+168+189+202+195+183+174 = 1746
= = 100,489
Endi esa| | ni hisoblay miz va vaznlarga kopaytiramiz.


Download 0.72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling