Строение атома и атомного ядра

1903 yilda Tomson birinchi bo’lib atom modelini tavsiya qildi. U atomni o’lchami kichik bo’lgan (10-10m)musbat zaryadlangan shar shaklida bo’lib, uning ichida o’lchami juda kichik elektronlar suzib yuradi. Elektronlar soni atom zaryad soniga teng. Shu sababdan narmol sharoitda atomelektr netral. Har xil moddalarning atom zaryadlaridagi elektronlar soni bir-birlaridan faqq qiladi. Tomson modeli asosida vodoroq atomida bo’ladigan jarayonni ko’raylik. Shar markazidan x masofada turgan elektronlar shar ichkarisidagi atom zaryadi F kuch bilan ta’sir etadi.

• 1903 yilda Tomson birinchi bo’lib atom modelini tavsiya qildi. U atomni o’lchami kichik bo’lgan (10-10m)musbat zaryadlangan shar shaklida bo’lib, uning ichida o’lchami juda kichik elektronlar suzib yuradi. Elektronlar soni atom zaryad soniga teng. Shu sababdan narmol sharoitda atomelektr netral. Har xil moddalarning atom zaryadlaridagi elektronlar soni bir-birlaridan faqq qiladi. Tomson modeli asosida vodoroq atomida bo’ladigan jarayonni ko’raylik. Shar markazidan x masofada turgan elektronlar shar ichkarisidagi atom zaryadi F kuch bilan ta’sir etadi.

Jojef Jon Tomson

• Jojef Jon Tomson
• ( 1865-1940)

Atomning Tomson modeli
Atomning radiusi juda kichik: 10 –10 m (yoki 10–9 nm). Masalan, vodorod atomining radiusi 0,053 nm (nanometr) bo’lsa, kumush atomining radiusi 0,144 nm ga teng. Yadro radiusi esa 10– 4 – 10– 5 nm chamasida bo’ladi, ya‘ni atomnikidan taxminan 105 marta (100000) kichikdir. Atom tuzilishi nazariyasi yaratilishida kimyoviy elementlarning optik spektrlarini tekshirish katta ahamiyatga ega bo’ldi.
Elektr zaryadi qiymatini 1909 yilda R. Malliken aniqladi. Protonning massasini esa Ye. Golshteyn aniqlagan edi. Proton massasi vodorod atomi massasiga teng bo’lib chiqdi. Neytron massasi (1,6747 · 10– 27 kg) 1932 yilda J.Chedvik tomonidan aniqlandi.

XIX asrni 2-chi yarmidan keyin elektron borligi, uning hamma moddalar tarkibida bo’lishi atomni ichki tuzilishi to’g’risida bosh qotirishga olib keldi. Ko’pgina tajribalarga tayanib 1903 yil Тomson atom modelini tahlil qildi. Uning modeli buyicha R~10-10m.radiusli sharda (+) zaryadlar tyokis taksimlangan va uning markazida elektron tebranib, muvozanatlashib turadi. Musbat zaryadning summasi manfiy zaryadning summasiga teng bo’ladi