Sug’orishda yer osti suvlaridan ratsional va ekologik xavfsiz foydalanishning ilmiy asoslari

---

Sug’orishda yer osti suvlaridan ratsional va ekologik xavfsiz 
foydalanishning ilmiy asoslari (kungaboqar misolida) 
Sh.R.Axmedov 
I.N.Tursunov 
[e-mail] 
M.M.Rajabova 
Sh.H.Hakimov 
Z.O’.Amanova 
Buxoro tabiiy resurslarni boshqarish instituti 
Annotatsiya: Yer osti suvlari haroratining pastligi o‘simliklar(kungaboqar 
misolida)ning vegetatsiya davrining cho‘zilib ketishiga olib keladi. Misol uchun, 
o’simliklarning o‘sib rivojlanishi 7-15 kunga kechikadi. Bularning barchasi 
pirovardida qishloq xo‘jaligi ekinining hosildorligi va sifatiga, uning mevalari pishib 
yetish muddatiga ta’sir qiladi. Natijada, aeratsiya zonasining past haroratli suv-havo 
tuproq muhiti, tabiiyki, ozuqa moddalari va o‘g‘itlarning o‘z vaqtida erishini 
ta’minlamaydi. Shuningdek, ularning o‘simlik ildiz tizimlari tomonidan o‘z vaqtida 
to‘liq o‘zlashtirilishiga yo‘l qo‘ymaydi. Bunday sharoitda ozuqa moddalarining bir 
qismi, sovuq suvning tushayotgan oqimlari ta’siri ostida cho‘kib ketadi va yer osti 
suvlari bilan aralashadi. Boshqa tomondan, vegetatsiya davrida 16–18°C gacha 
bo‘lgan sovuq suv-havo tuproq muhiti o’simliklar uchun zararli bo‘lib, o‘sish va 
rivojlanish tezligini sezilarli darajada pasaytiradi va uni turli xil kasalliklarga duchor 
qiladi. Bularning barchasi o’z navbatida qishloq xo‘jaligi ekinining hosildorligi va 
sifatiga, uning mevalari pishib yetish muddatiga salbiy ta’sir qiladi. 
Kalit so’zlar: aeratsiya zonasi, sug‘rorish manbalari; yer osti suvi; harorat; suv 
sarfi rejimi, transpiratsiya koeffisiyenti. 
Scientific basis of rational and ecologically safe use of 
groundwater in irrigation (in the case of sunflower) 
Sh.R.Akhmedov 
I.N.Tursunov 
[e-mail] 
M.M.Rajabova 
Sh.H.Hakimov 
Z.O.Amanova 
Bukhara Institute of Natural Resources Management 
"Science and Education" Scientific Journal / Impact Factor - 3.567 (SJIF) October 2022 / Volume 3 Issue 10
www.openscience.uz / ISSN 2181-0842
88

---