Sun’iy intellect

f (n) = g(n) + h(n);

f (n) = h(n);

f (n) = g(n);

f (n) = g(n) + h(n)+1.

162. 
     Formal mantiq – ………………. haqidagi fan, ya’ni har biq aniq holatda tajribaga murojaat qilmasdan, faqat qonunlar va fikrlash qoidalarini qo’llash natijasida oldindan o’rnatilgan va chinligi tekshirilgan bilimlardir ………………………………..
     

1. 
   xulosalash qiymatlari qonunlari;
   
2. 
   fikrlash qiymatlari qonunlari;
   
3. 
   faktlarning asoslari qonunlari;
   
4. 
   bo’laklash qiymatlari qonunlari.
   

163. 
     Formal mantiq …………………… iborat:
     

1. 
   an’anaviy mantiq va matematik mantiqdan;
   
2. 
   an’anaviy mantiq va tizimli mantiqdan;
   
3. 
   an’anaviy mantiq va texnik mantiqdan;
   
4. 
   noan’anaviy mantiq va matematik mantiqdan.
   

164. 
     Butunni qism elementlarga ajratishda ularning har birini alohida qaraydigam mantiqiy usul-bu……………….
     

1. 
   tahlil;
   
2. 
   sintez;
   
3. 
   induksiya;
   
4. 
   deduksiy.
   

165. 
     Tahlil natijasida olingan barcha ma’lumotlar birlashmasi-bu……………?
     

1. 
   sintez;
   
2. 
   tahlil;
   
3. 
   induksiya;
   
4. 
   deduksiy.
   

166. 
     Fikrning hususiylikdan umumiylikga, qator faktorlardan qonunga harakat jarayoni-bu…………………..
     

1. 
   induksiya;
   
2. 
   tahlil;
   
3. 
   sintez;
   
4. 
   deduksiy.
   

167. 
     Fikrning umumiylikdan hususiylikga, qonundan alohidalikning namoyon bo’lishiga harakat jarayoni-bu………………
     

1. 
   deduksiy;
   
2. 
   tahlil;
   
3. 
   sintez;
   
4. 
   abstraktlashtirish.
   

168. 
     Fikrning umumiylikdan hususiylikga, qonundan alohidalikning namoyon bo’lishiga harakat jarayoni-bu………………
     

1. 
   deduksiy;
   
2. 
   abstraktlashtirish;
   
3. 
   sintez;
   
4. 
   induksiya.
   

169. 
     Barcha faktorlar majmuidan voz kechish va qandaydir bitta savolga e’tiborni qaratish -bu………………
     

1. 
   abstraktlashtirish;
   
2. 
   tahlil;
   
3. 
   sintez;
   
4. 
   induksiya.
   

170. 
     Biror sharoitda ikkita hodisaning o’xshashligidan boshqa sharoitda ham ushbu hodisalarning o’xshashligi haqida xulosa chiqrish qoidasi-bu………………….
     

1. 
   analogiya;
   
2. 
   abstraktlashtirish;
   
3. 
   sintez;
   
4. 
   induksiya.
   

171. 
     Hodisalar, jarayonlar va obyektlarning o’xshashligi yoki farqliligini qandaydir belgilar asosida o’rnatish -bu………………….
     

1. 
   taqqoslash;
   
2. 
   analogiya;
   
3. 
   sintez;
   
4. 
   abstraktlashtirish.
   

172. 
     Predikatlar mantiqi elementar mulohazani ………………..qismlarga bo’ladi.
     

1. 
   subyekt va predikat;
   
2. 
   tahlil va sintez;
   
3. 
   mavjudlik va umumiylik;
   
4. 
   mavjudlik, umumiylik va kon’yunksiya.
   

173. 
     ……………….–bu mulohazada biror narsa haqida nimadir tasdiqlaydi, …………………– bu subyektni tasdiqlash.
     

1. 
   subyekt; predikat;
   
2. 
   tahlil; sintez;
   
3. 
   mavjudlik; umumiylik;
   
4. 
   induksiya; deduksiya.
   

174. 
     «Zarrux-talaba» mulohazasida «Zarrux» -………….., «talaba» -…………. ..
     

1. 
   subyekt; predikat;
   
2. 
   tahlil; sintez;
   
3. 
   mavjudlik; umumiylik;
   
4. 
   induksiya; deduksiya.
   

175. 
     Agar formula ifodasiga kiruvchi va sohaga oid o’zgaruvchilarning shunday qiymatlari mavjud bo’lib, bu qiymatlarda formula chin qiymat qabul qilsa, u holda predikatlar mantiqining formulasi sohada ………….formula deb aytiladi.
     

1. 
   bajariluvchi;
   
2. 
   bajarilmas;
   
3. 
   umumqiymatli;
   
4. 
   aynan chin.
   

176. 
     Agar ning ifodasiga kiruvchi va sohaga oid hamma o’zgaruvchilarning qiymatlarida formula chin qiymat qabul qilsa, u holda formula sohada ……………… formula deb aytiladi.
     

1. 
   aynan chin;
   
2. 
   aynan yolg’on;
   
3. 
   bajariluvchi;
   
4. 
   umumqiymatli.
   

177. 
     Agar ning ifodasiga kiruvchi va sohaga oid hamma o’zgaruvchilarning qiymatlarida formula yolg’on qiymat qabul qilsa, u holda formula sohada ……………… formula deb aytiladi.
     

1. 
   aynan yolg’on;
   
2. 
   umumqiymatli;
   
3. 
   bajariluvchi;
   
4. 
   aynan chin.
   

178. 
     Agar formula har qanday sohada ……… bo’lsa, u holda ga umumqiymatli formula deb aytiladi.
     

1. 
   aynan chin;
   
2. 
   aynan yolg’on;
   
3. 
   bajariluvchi;
   
4. 
   chin va yolg’on.
   

179. 
     To’g’ri tengkuchlilikni ko’rsating?
     

1. 
   х Р(х)  Р(а₁) ˄ Р(а₂) ˄,…, ˄ Р(а_n);
   
2. 
   Ǝх Р(х)  Р(а₁) ˄ Р(а₂) ˄ ,…, ˄ Р(а_n) ;
   
3. 
   х Р(х)  Ǝх Р(х) Р(а₁)˅Р(а₂)˅,…,˅ Р(а_n) ;
   
4. 
   Ǝх Р(х)  х Р(х) Р(а₁) ˄ Р(а₂) ˄,…, ˄ Р(а_n).
   

180. 
     To’g’ri tengkuchlilikni ko’rsating?
     

1. 
   Ǝх Р(х)  Р(а₁)˅Р(а₂)˅,…,˅ Р(а_n);
   
2. 
   х Р(х)  Ǝх Р(х) Р(а₁)˅Р(а₂)˅,…,˅ Р(а_n) ;
   
3. 
   Ǝх Р(х)  Р(а₁) ˄ Р(а₂) ˄ ,…, ˄ Р(а_n) ;
   
4. 
   Ǝх Р(х)  х Р(х) Р(а₁) ˄ Р(а₂) ˄,…, ˄ Р(а_n).
   

181. 
     Ixtiyoriy M sohada chin formulani ko’rsating?
     

1. 
   х [Р(х)  ];
   
2. 
   х [Р(х)  0];
   
3. 
   х [Р(х) ˄ ];
   
4. 
   х [Р(х) ˄ 0];
   

182. 
     Ixtiyoriy M sohada yolg’on formulani ko’rsating?
     

1. 
   х [Р(х) ˄ ];
   
2. 
   х [Р(х) 1];
   
3. 
   х [Р(х)  ];
   
4. 
   х [Р(х) ˄1]; .
   

183. 
     Qandaydir tasdiqlarni qabul qilishga olib keladigan (majbur qiladigan) argument(fakt)lar ketma-ketligi-bu ………………deyiladi.
     

1. 
   fikrlash;
   
2. 
   tahlil;
   
3. 
   teskari induksiya;
   
4. 
   teskari deduksiya;
   

184. 
     Klassik mantiqda deduktiv xulosalash ……………kelib chiqishi deb qaraladi.
     

1. 
   umumiylikdan xususiylikning;
   
2. 
   tahlildan sintezning;
   
3. 
   xususiylikdan umumiylikning;
   
4. 
   sababdan oqibatning;
   

185. 
     Kuzatilayotgan hodisa va faktorlarni tushuntiruvchi gipotezalarni shakllantirish jarayoni – bu ………………..
     

1. 
   abduksiya;
   
2. 
   induksiya;
   
3. 
   deduksiya;
   
4. 
   tahlil.
   

186. 
     Abduktiv xulosalashda ……. berilgan bo’ladi, xususiy holat -……… aniqlash talab etiladi.
     

1. 
   qoida va natijalar; sababni;
   
2. 
   induksiya va fikrlashlar; deduksiyani;
   
3. 
   deduksiya va fikrlashlar; induksiyani;
   
4. 
   qoida va natijalar; oqibatni.
   

187. 
     Quyidagi qoida mavjud: «Ushbu auditoriyadagi барча talabalar bakalavriatlar»; Kuzatish natijasi quyidagicha: «Bu talabalar bakalavriatlar»; U holda abduksiya bo’yicha keltirrrilgan to’g’ri xulosani toping?
     

1. 
   «Bu bakalavriatlar ushbu auditoriyadan chiqqan»;
   
2. 
   «Bu bakalavriatlar ushbu auditoriyadan chiqmaqan»;
   
3. 
   «Bu talabalar ushbu auditoriyadan chiqqan»;
   
4. 
   «Bu talabalar ushbu auditoriyadan chiqmaqan».
   

188. 
     Induktiv xulosalash mavjud …………………hosil qilishga imkoniyat yaratadi.
     

1. 
   xususiy tasdiqlardan umumiy xulosalar;
   
2. 
   xususiy tasdiqlardan kuzatuvlarni;
   
3. 
   umumiy tasdiqlardan xususiy xulosalar;
   
4. 
   umumiy tasdiqlardan oqibatlar.
   

189. 
     Agar xulosa faktlarning……………………o’rganish asosida chiqarilsa, u holda induksiya to’liqmas deyiladi.
     

1. 
   ba’zi birlarini;
   
2. 
   barchasini;
   
3. 
   chinligini;
   
4. 
   yolg’onligini.
   

190. 
     Teskari deduksiya –bu ………………….
     

1. 
   induksiya;
   
2. 
   abduksiya;
   
3. 
   fikrlash;
   
4. 
   to’liq deduksiya.
   

191. 
     Agentning ta’rifi ………..1996 yilda …………..lingvistika bo’yicha o’tkazilgan xalqaro konferensiyada qabul qilingan.
     

a) 1996; Tokiyada;
b) 1994; Tokiyada;
c) 1990; Turinda;
d) 1995; Moskvada.

191. 
     Agent - bu apparatli yoki …………tarkibiy qismlardan iborat bo’lib, u sohib yoki ……………….. tomonidan qo’yilgan maqsadga erishish uchun harakat qilish qobiliyatiga egadir.
     

a) dasturiy; foydalanuvchi;
b) dasturiy; ekspert;
c) mantiqiy; foydalanuvchi;
d) mantiqiy; ekspert.

191. 
     Intellektual agent -bu axborotlarni yig’ish va qayta ishlash jarayonida hamda ……………yo’nalshida axborotlar fazosi ichida avtonom harakat qiluvchi …………..harakatini modellashtirishdir.
     

a) maqsadli; inson;
b) dasturiy; ekspert;
c) mantiqiy; foydalanuvchi;
d) mantiqiy; ekspert.

191. 
     Avtonomlik, faollik, kirishimlilik, reaktivlik, maqsadga yo’naltirilganlik kabi tushunchalar intellektual agentlarning ……………… hisoblanadi.
     

a) xususiyatlari;
b) dasturlari;
c) sinflari;
d) qismlari.

191. 
     Ishontirish, intilish, xayrixohlik, al’truizm kabi tushunchalar intellektual agentlarning ……………… hisoblanadi.
     

a) xususiyatlari;
b) paradigmalari;
c) sinflari;
d) tizmlari.

191. 
     Agentlar arxitekturasi ……………..…va ……….……….. sinflarga ajratiladi.
     

a) intellektual agent arxitekturasi; reaktivli arxitektura;
b) paradigmali agent arxitekturasi; reaktivli arxitektura;
c) tizimli agent arxitekturasi; subagentli arxitektura;
d) expertli agent arxitekturasi; kognitivli arxitektura.

191. 
     Avtonom agentlar, maxsus assistentlar, intellektual agentlar, sotsial agentlar kabilar agentlarning sinflari hisoblanadi.
     

a) sinflari;
b) paradigmalari;
c) xususiyatlari;
d) tizmlari.

191. 
     lokalli agentlar, tarmoqli agentlar, mobilli agentlar, interfeysli agentlar, transliyatsiya qiluvchi agentlar, marshrutlovchi agentlar kabilar agentlarning …………… hisoblanadi.
     

a) sinflari;
b) bilimlari;
c) xususiyatlari;
d) tizmlari.

191. 
     Ratsional agent - bu …………… harakat qiladigan ………...
     

a) to'g'ri; kishi;
b) diskret; robot;
c) xususiy; exspert;
d) yashirin; stanok.

191. 
     Ratsionallik - bu kutilgan …………… oshirish, mukammallik esa haqiqiy ish ……………………..oshirish hisoblanadi.
     

a) ko'rsatkichni; samaradorligini;
b) bilimni; tezlikni;
c) umumiylikni; xususiylikni;
d) yashirinlikni; xayrixoxlikni.

191. 
     Muammoli muhitni tasniflashning nechta variantlari mavjud?
     

a) 6;
b) 5;
c) 4;
d) 7.

191. 
     Muammoli muhit diskret yoki uzluksiz bo’lishi mumkinmi?.
     

a) xa;
b) yo’q;
c) faqat diskret;
d) faqat uzluksiz.

191. 
     Agar muhitning keyingi holati hozirgi holat va agent tomonidan bajariladigan harakatlar bilan to'liq aniqlansa, unda bunday muhit………….., aks holda ……………….. deb ataladi.
     

a) deterministik; stoxastik;
b) stoxastik; deterministik;
c) epizodik; dinamik;
d) deterministik; epizodik.

191. 
     Agar agent sensori unga har qanday vaqtda muhitning holati to'g'risida …………… ma'lumot olish huquqini beradigan bo'lsa, unda bunday muammoli muhit ………….. kuzatiladigan deb nomlanadi.
     

a) to'liq; to'liq;
b) stoxastik; deterministik;
c) epizodik; ketna-ket;
d) deterministik; epizodik.

191. 
     Oddiy refleksli agentlar - idrok etishning barcha tarixiy aktlarini …………etib, idrok etishning ……….aktlari asosida harakatni tanlaydilar.
     

a) inkor; joriy;
b) birlashtirib; kelajakdagi;
c) joriy; ketna-ket;
d) inkor; epizodik.

191. 
     Modelga asoslangan refleksli agent …………holat asosida harakat qiladi va hozirgi idrok oldingi ichki holat bilan……….., hozirgi holatning yangilangan tavsifini beradi.
     

a) ichki; birlashtirilib;
b) birlashtirilgan; ko’paytirilib;
c) joriy; inkori olinib;
d) tashqi; birlashtirilib.

191. 
     Holatni yoki holatlar ketma-ketligini agentning qoniqish darajasiga mos keladigan haqiqiy son bilan ifodalanishi ……………………...deb ataladi.
     

a) foydalilik funksiyasiga asoslangan;
b) maqsadga yo’naltirilgan;
c) modelga asoslangan;
d) refleksli agent.

191. 
     Joriy bilimlar asosida harakat qiladigan va agentlik funksiyasi “shart-harakat” sxemasiga asoslangan agentlar …………………… deb ataladi.
     

a) oddiy agentlar;
b) maqsadga yo’naltirilgan;
c) modelga asoslangan;
d) refleksli agent.

191. 
     O’rganuvchi, samaradorlik, tanqidchi, muammolar generatori kabi komponentlar qaysi agentlar turiga xos?
     

a) o’rganuvchi agentlarga;
b) maqsadga yo’naltirilgan agentlarga;
c) modelga asoslangan agentlarga;
d) refleksli agentlarga.

191. 
     Intellektual agentlar tarkibiga kiruvchi va quyi pog’onadagi qayta ishlash va bajarish funksiyalarini amalga oshiradigan agentlar – by ……………….
     

a) subagentlar;
b) maqsadga yo’naltirilgan agentlar;
c) modelga asoslangan agentlar;
d) refleksli agentlar.

191. 
     Bilimlarga asoslangan ixtiyoriy agentning asosiy komponenti uning ……………. hisoblanadi.
     

a) bilimlar bazasi;
b) ma’lumotlar bazasi;
c) exspertlar bilan aloqasi;
d) agentlar bilan aloqasi.

191. 
     Foydalanuvchiga mo’ljallangan, personal, robotlar, boshqaruvchi, kuzatuvchi, axborotlarni oluvchi kabi agentlar qaysi turdagi agentlarga xos?
     

a) kompyuter sohasidagi intellektual agentlar;
b) ma’lumotlar bazasiga asoslangan agentlar ;
c) subagentlarga;
d) maqsadga yo’naltirilgan agentlar.

191. 
     Tashqi muhit haqidagi ichki tasvirlashlarning rivojlanish darajasi va munosabat uslubi kabi alomatlardan foydalanish qaysi agentlarga xos?
     

a) dasturli agentlarga;
b) ma’lumotlar bazasiga asoslangan agentlarga;
c) subagentlarga;
d) maqsadga yo’naltirilgan agentlarga.

191. 
     Intellektual, reaktivli, kognitivli, mobilli kabi agentlar qaysi agentlarga xos?
     

a) dasturli agentlarga;
b) foydalilikga asoslangan agentlarga;
c) subagentlarga;
d) maqsadga yo’naltirilgan agentlarga.

191. 
     Ko'pagentli tizim - bu …………… erishish uchun bir nechta ……….. hamkorlik qiladigan ………….. tizim.
     

a) maqsadga; agentlar; dasturiy;
b) modelga; expertlar; dasturiy;
c) foydaga; subagentlar; exspert;
d) maqsadga; foydalanuvchilar; texnik.

191. 
     Asosan stimul-reaktiv aloqalar darajasida ishlaydigan, juda kam individuallikka va tashqi muhitga, ya’ni agentlar hamjamiyatiga kuchli bog'langan agentlar qaysi agentlar turiga xos?
     

a) reaktiv agentlarga;
b) kognitiv agentlarga;
c) subagentlarga;
d) mobil agentlarga.

191. 
     Tashqi muhitni ichki tasvirlashning rivolanganligi hisobiga va fikrlash qobiliyatlari imkoniyatlarining mavjudligi tufayli turli xil vaziyatlarni saqlashi va tahlil qilishlari, o’zlarining xatti-harakatlariga mumkin bo'lgan reaksiyalarni oldindan bilishlari, bundan keyingi harakatlar uchun foydali bo'lgan xulosalar chiqarishlari va natijada o'z xatti-harakatlarini rejalashtirishlari qaysi agentlar turiga xos?
     

a) kognitiv agentlarga;
b) foydalilikga asoslangan agentlarga;
c) subagentlarga;
d) reaktiv agentlarga.

191. 
     Qaysi agent platformasi sanoat sohasida, rejalashtirish, logistika, mobil tarmoqlar, Web va agentlar texnologiyalarini tadqiq qilishda ishlatiladi?
     

a) JADE;
b) Aglobe;
c) Jeyson;
d) MASON.

191. 
     Qaysi agent platformasi muhandislik tizimlarini modellashtirish uchun ishlatiladi?
     

a) Aglobe;
b) JADE;
c) Jeyson;
d) FIPA.

191. 
     QQaysi agent platformasi tadqiqot loyihalarida foydalaniladi?
     

a) Jeyson;
b) JADE;
c) Aglobe;
d) COBRA.

191. 
     Ko’pagentli tizimlarni yaratish va ulardan foydalanish nuqtai-nazaridan qaysi texnologiyalar ancha samarali hisoblanadi?
     

a) DCOM, Java RMI, COBRA;
b) DCOM, Java RMI, JADE;
c) Aglobe, Java RMI, COBRA;
d) Jeyson, COBRA, Aglobe.

191. 
     Kim tomonidan va nechanchi yilda neyron tarmoqlardan biri yaratilgan?
     

а) Marvin Minskiy tomonidan 1951 yilda;
b) Marvin Minskiy tomonidan 1961 yilda;
с) Nyuell tomonidan 1951 yilda;
d) Nyuell tomonidan 1961 yilda.

191. 
     Noravshan to’plamlar nazariyasi bo’yicha ilmiy ishlarning boshlanishi ……… tomonidan ………. yilda chop etilgan ilmiy maqolasi bilan bog’liq.
     

а) L. Zade ; 1965;
b) Xomblad; 1975;
с) Ostergal; 1982;
d) Kosko; 1970.

191. 
     "Fuzzy" tushunchasi ……………………………kabi ma’nolarni bildiradi.
     

а) noravshan, noqat’iy, notiniq;
b) noravshan, noaniq, tiniq;
с) ravshan, noto’liq, notiniq;
d) to’liqmas, qat’iy, notiniq.

191. 
     Noravshan to’plamlar nazariyasini amaliy masalalarni echishga qaysi olimlar qo’llagan?
     

а) Xomblad, Ostergal, Mamdani, Assilyani;
b) Xomblad, Post, Mamdani, Moyzil;
с) Lukashevich, Moyzil, Ostergal, Mamdani;
d) Ostergal, Moyzil, Post, Assilyani.

191. 
     Qaysi olim tomonidan ixtiyoriy matematik tizim noravshan mantiqga asoslangan tizimga approksimatsiya qilinishi haqidagi teorema isbot qilindi?
     

а) Kosko;
b) Xomblad;
с) Lukashevich;
d) Ostergal.

191. 
     Elementning to’plamga ko’proq yoki kamroq darajada tegishliligi haqidagi tushunchani kim kiritgan?
     

а) Zade;
b) Kosko;
с) Lukashevich;
d) Ostergal.

191. 
     n-o’rinli mantiqga asoslangan noravshan to’plamlar nazariyani yaratgan olimlarni ko’rsating?
     

а) Post, Lukashevich, Moyzil;
b) Xomblad, Mamdani, Zade;
с) Ostergal, Kosko, Lukashevich;
d) Ostergal, Assilyani, Post.

191. 
     lingvistik o’zgaruvchi tushunchasini kiritgan olimni ko’rsating?
     

а) Zade;
b) Xomblad;
с) Kosko;
d) Post.

191. 
     Noaniqlikning turlarini to’g’ri ko’rsating ?
     

а) noma’lumlik, noishonchlilik, nobirqiymatlilik;
b) noma’lumlik, nochiziqlilik, birqiymatlilik;
с) noma’lumlik, notavakkallik, mantiqlilik;
d) nodaxtlilik, notarmoqlilik, nobirqiymatlilik.

191. 
     Fizik noaniqlikning turlarini to’g’ri ko’rsating ?
     

а) tavakkallik, noaniqlik;
b) noma’lumlik, nochiziqlilik;
с) noma’lumlik, notavakkallik;
d) notarmoqlilik, nobirqiymatlilik.

191. 
     So’zlar qiymatlarining va frazalar ma’nosining noaniqligi-bu…………….
     

а) lingvistik noaniqlik;
b) mantiqiy noaniqlik;
с) grafikli noaniqlik;
d) statistik noaniqlik.

191. 
     Bilimlarning to’liq nabori uchun hosil qilingan xulosalashning haqiqiyligi yangi dalillarning qo’shilishi bilan o’zgarmasa -bu……..………….
     

а) monotonlik;
b) noaniqlik;
с) to’liqlilik;
d) qarama-qarshilik.

191. 
     Ma’lum xossalar bilan berilgan formulalar to’plami uchun boshlang’ich aksiomalar tizimi va xulosalash qoidalari ushbu to’plamga kiritilgan barcha formulalar uchun xulosalashni ta’minlasa -bu…..…..………….
     

а) to’liqlilik;
b) monotonlik;
с) noaniqlik;
d) qarama-qarshilik.

191. 
     Noravshan bilimlar orasida ………………… mavjud bo’lmaydi.
     

а) qat’iy chegara;
b) noto’g’rilik;
с) noaniqlik;
d) nobirqiymatlilik.

191. 
     Matematika va haqiqiy olamda uchraydigan noaniqliklarning yaqinlashishi, insoniyatning fikrlash va anglash jarayonlarini yaxshi tushunish niyati amalga oshishi-bu …………………….nazariyasi.
     

а) noravshan to’plamlar;
b) mulohazalar algebrasi;
с) predikatlar mantiqi;
d) algebra.

191. 
     Noravshan o’zgaruvchi tushunchasini strukturasi to’g’ri ko’rsatilgan javobni ko’rsating?
     

а) ⟨α, U, G⟩;
b) ⟨α, T(U), G⟩;
с) ⟨A(α), U, G⟩;
d) ⟨A(α),T(U), G⟩.

191. 
     Noravshan baholash, model, usul va protseduralardan foydalanilish zarurligi qanday faktorlar bilan belgilanadi?
     

а) c) va d) javoblar to’g’ri;
b) ayrim muommalarni yechishda parametr va hodisalarni aniq baholashlar talab qilinganda;
с) murakkab obyekt va hodisalarning aniq, deterministik matematik modelini qurish imkoni bo’lmaganda;
d) obyekt va hodisalar to`g`risida aniq va to`liq axborotlarni olish imkoniyati yo`q bo’lganda.

191. 
     Noravshan modellar ning muhim xususiyatlarini ko’rsating?
     

а) b) va c) javoblar to’g’ri;
b) insonning bilim va tajribalariga asoslangan bo`lib, ular aniq, qat’iy, deterministik modellarga nisbatan egiluvchan;
с) real olamga ko`proq o`xshash;
d) obyekt va hodisalar to`g`risida aniq va to`liq axborotlar bilan ishlashga mo’ljallangan.

191. 
     Noravshan yechish usullari qanday o’zgaruvchilardan foydalanishga asoslanadi?
     

а) noravshan va lingvistik;
b) faqat sonli;
с) faqat mantiqiy;
d) faqat predikatli.

191. 
     Lingvistik o’zgaruvchining strukturasini tavsivlash uchun quyidagi qanday qoidalardan foydalaniladi?
     

а) Sintaktikli va semantikli qoidalardan;
b) Grafikli va semantikli qoidalardan;
с) Chiziqli va sintaktikli qoidalardan;
d) Statistik li va ehtimolli qoidalardan.

191. 
     Lingvistik o’zgaruvchi tushunchasining strukturasito’g’ri keltirilgan javobni ko’rsating?
     

а) ⟨A, T (A), U, V, M⟩;
b) ⟨A, T (M), U, V, M⟩;
с) ⟨A, T (V), U, V, M⟩;
d) ⟨A, T (U), U, V, M⟩.

191. 
     Lingvistik o’zgaruvchi tushunchasining strukturasi to’g’ri keltirilgan javobni ko’rsating?
     

а) ⟨A, T (A), U, V, M⟩;
b) ⟨A, T (M), U, V, M⟩;
с) ⟨A, T (V), U, V, M⟩;
d) ⟨A, T (U), U, V, M⟩.

191. 
     «Timsol» soʻzi ... soʻzdan olingan va ... kabi tushunchalarni bidiradi.
     

1. 
   inglizcha “Pattern recognition”; “timsol”, “model”, “bogʻliqlik”, “uslub”;
   
2. 
   nemischa “Pattern recognition”; “timsol”, “funksiy”, “bolakli”, “uslub” ;
   
3. 
   fransuzcha “Pattern recognitio”; “timsol”, “qoida”, “uzlukli”, “algoritm” ;
   
4. 
   grekcha“Pattern recognit”; “timsol”, “formula”, “uzluksiz”, “qoida”.
   

191. 
     Timsollarni anglashning asosiy vazifasi – bu obyektlarning bir-biriga ... oʻrganishda ishlatiladigan, ya’ni ularning ... aniqlaydigan qaror qabul qiluvchi qoidalarni topishdan iborat.
     

1. 
   mosligini; oʻxshashligini;
   
2. 
   mos emasligini; moslik qoidalarini;
   
3. 
   toʻliqligini; kattaligini;
   
4. 
   qarashliligini; kichikligini.
   

191. 
     Obyektlarni anglash uchun ... foydalaniladi.
     

1. 
   muhim belgilardan;
   
2. 
   barcha belgilardan;
   
3. 
   bir xil belgilardan;
   
4. 
   yopiluvchi belgilardan.
   

191. 
     Sinf – bu ... xususiyatga ega boʻlgan ... toʻplamidir.
     

1. 
   umumiy; obyektlar;
   
2. 
   diametr; toʻrtburchaklar;
   
3. 
   harorat; raqamlar;
   
4. 
   ogʻrlik; harflar.
   

191. 
     Obyektlar haqida empirik ma’lumotlar ........... yordamida aniqlanadi.
     

1. 
   tajriba;
   
2. 
   ekspert;
   
3. 
   foydalanuvchi;
   
4. 
   kompyuter.
   

191. 
     Obyektlar haqidagi ma’lumotlarni oʻrganish ...........topishga asoslanadi.
     

1. 
   obyektlarni belgilariga asosan oʻrganish, ya’ni obyektlar uchun xos boʻlgan asosiy belgilarni;
   
2. 
   obyektlar uchun xos boʻlmagan asosiy belgilarni;
   
3. 
   obyektlar uchun chegaraviysharti boʻlgan asosiy belgilarni;
   
4. 
   obyektlar uchun boshlangʻichsharti boʻlmagan asosiy belgilarni.
   

191. 
     Oʻqituvchi yordamida oʻrganishda ................ soni va obyektlarning qaysi sinfga qarashliligi oldindan berilgan boʻladi.
     

1. 
   sinflar, obyektlar, belgilar;
   
2. 
   belgilar, qoidalar, sinflar;
   
3. 
   obyektlar, etalonlar, qoidalar;
   
4. 
   sinflar, qoidalar, masofalar.
   

191. 
     Oʻqituvchisiz oʻrganishda ……....... soni oldindan berilgan va obyektlarning qaysi sinfga qarashliligi oldindan berilmagan boʻladi.
     

1. 
   obyektlar, belgilar;
   
2. 
   belgilar, qoidalar;
   
3. 
   obyektlar, qoidalar;
   
4. 
   qoidalar, masofalar.
   

191. 
     Qaror qabul qiluvchi qoidani qurish .............. aniqlashga asoslanadi.
     

1. 
   oʻqituvchi yoki oʻqituvchisiz oʻrganish jarayonida obyektlarga xos boʻlgan asosiy belgilar tizimini;
   
2. 
   oʻqituvchi yordamida oʻrganish jarayonida idrok etishni;
   
3. 
   oʻqituvchisiz oʻrganish jarayonida etalon tanlovni;
   
4. 
   oʻzini-oʻzi oʻrganish jarayonida etalon tanlovni.
   

191. 
     Obyektlarni anglash etalon tanlovdagi .............. aniqlashga asoslanadi.
     

1. 
   obyektlarni oʻrganish jarayonida hosil qilingan qaror qabul qiluvchi qoida yordamida yangi obyektlarning qaysi sinflarga qarashli ekanligini;
   
2. 
   toʻliq boʻlmagan muhim belgilarini;
   
3. 
   toʻliq boʻlgan etalon tanlovdagi oʻxshash sinflarni;
   
4. 
   toʻliq boʻlgan obyektlarini.
   

191. 
     Obyektlarni anglashni oʻrgatish nazariyasi usullarining keng qoʻllanilishi qanday xususiyatlarga asoslanadi?
     

1. 
   oʻrganiluvchi obyektlarning murakkabligi, ya’ni ularning koʻplab sohalarga egaligi, obyektlar haqida toʻliq ma’lumotlarning yetishmasligi;
   
2. 
   oʻrganiluvchi obyektlarning oddiyligi, ya’ni ularning koʻplab sohalarga ega emasligi, obyektlar haqida toʻliq ma’lumotlarning yetishmasligi;
   
3. 
   oʻrganiluvchi obyektlarning murakkabligi, ya’ni ularning koʻplab sohalarga egaligi, obyektlar haqida toʻliq ma’lumotlarning mavjudligi;
   
4. 
   oʻrganiluvchi obyektlarning oddiyligi, ya’ni ularning koʻplab sohalarga egaligi, obyektlar haqida toʻliq ma’lumotlarning mavjudligi.
   

191. 
     Obyektlarni anglashni oʻrgatishning asosiy muammosi - bu qaror qabul qiluvchi qoidani ... aniqlashdan iborat.
     

1. 
   qurish va bu qoida yordamida obyektlarni talab etilgan ishonchlilik bilan oldindan ma’lum boʻlgan sinflarga qarashliligini;
   
2. 
   qurish va bu qoida yordamida sinflarni talab etilgan ishonchlilik bilan oldindan ma’lum boʻlgan obyektlarga qarashliligini;
   
3. 
   qurmasdan, obyektlarni talab etilgan ishonchlilik bilan oldindan ma’lum boʻlgan sinflarga qarashliligini;
   
4. 
   qurish va bu qoida yordamida sinflarni talab etilgan ishonchlilik bilan oldindan ma’lum boʻlgan sinflarga qarashliligini.
   

191. 
     Timsollarni anglovchi tizimlar yaratish qaysi davrdan boshlangan?
     

1. 
   XX asrning 50 - yillaridan boshlab;
   
2. 
   XIX asrning 30 - yillaridan boshlab;
   
3. 
   XIX asrning 80 - yillaridan boshlab;
   
4. 
   XX asrning 10 - yillaridan boshlab.
   

191. 
     Timsollarni anglovchi tizimlarni yaratishda eng asosiy masalalardan biri – bu .................... xossalarini aniqlashdan iborat.
     

1. 
   obyektlarning;
   
2. 
   etalonlarning;
   
3. 
   qaror qabul qiluvchi qoidalarning;
   
4. 
   toʻplamlarning.
   

191. 
     Belgilarning turlari qaysi javobda toʻgri keltirilgam?
     

1. 
   Determinalli, mantiqli, strukturali, ehtimolli, nominalli;
   
2. 
   Strukturali, ehtimolli, chiziqli, etalonli, boʻsagʻali;
   
3. 
   Determinalli, boʻlakli , boʻsagʻali, skeletli, mantiqli;
   
4. 
   Strukturali, skeletli, chiziqli, determinalli.
   

191. 
     Determinalli belgilar ….………….. qiymatlarga ega boʻladi.
     

1. 
   aniq va sonli;
   
2. 
   chin;
   
3. 
   ehtimolli;
   
4. 
   simvolli.
   

191. 
     Etimolli belgilar …............... qiymatlarga ega boʻladi.
     

1. 
   tavakkali;
   
2. 
   yolgʻon;
   
3. 
   chin;
   
4. 
   aniq.
   

191. 
     Mantiqiy belgilar …............. qiymatlarga ega boʻladi.
     

1. 
   chin yoki yolgʻon;
   
2. 
   tavakkali;
   
3. 
   simvolli;
   
4. 
   uzluksiz.
   

191. 
     Strukturali belgilar …............. koʻrinishidagi obyektlarda uchraydi.
     

1. 
   simvol va tasvir;
   
2. 
   faqat simvol va raqam;
   
3. 
   faqat tasvir va harf;
   
4. 
   faqat harf va raqam.
   

191. 
     Timsollarni anglovchi tizimlarni yaratishda …............. roʻyxatini toʻliq aniqlash kerak.
     

1. 
   obyektlarni xarakterlovchi belgilar;
   
2. 
   belgilarni xarakterlovchi obyektlar;
   
3. 
   sinflarni xarakterlovchi obyektlar;
   
4. 
   qaror qabul qiluvchi qoidalar.
   

191. 
     Sinflashtirish – bu ... asosida sinflarga boʻlish.
     

1. 
   obyektlarnibelgilar;
   
2. 
   obyektlarni etalon tanlov;
   
3. 
   etalon tanlovni erkin tanlov;
   
4. 
   harflarni erkin tanlov.
   

191. 
     Timsollarni anglovchi tizimlarni turlarga boʻlishda nechta tamoyillarga asoslanadi ?
     

1. 
   4;
   
2. 
   2;
   
3. 
   6;
   
4. 
   1.
   

191. 
     Timsollarni anglovchi tizimlarni turlarga boʻlishning 1- tamoyilda …............. ekanligi e’tiborga olinadi.
     

1. 
   belgilarning fizik tabiati bir xilda yoki koʻp xilda;
   
2. 
   obyektlarning fizik tabiati bir xilda yoki koʻp xilda;
   
3. 
   sinflarning fizik tabiati bir xilda yoki koʻp xilda;
   
4. 
   tizimning fizik tabiati bir xilda yoki koʻp xilda.
   

191. 
     Timsollarni anglovchi oddiy tizimlar obyektlardagi …............. fizik tabiati boʻyicha bir xildaligi bilan xarakterlanadi.
     

1. 
   belgilarning;
   
2. 
   qoidalarning;
   
3. 
   uzilishlarning;
   
4. 
   toʻliqlikning.
   

191. 
     Timsollarni anglovchi murakkab tizimlar obyektlardagi …............. fizik tabiati boʻyicha koʻpxildaligi bilan xarakterlanadi.
     

1. 
   belgilarning;
   
2. 
   qoidalarning;
   
3. 
   uzliksizlikning;
   
4. 
   toʻliqlikning.
   

191. 
     Timsollarni anglovchi bir pogʻonali tizimlarda ….. haqidagi ma’lumotlar oʻrganilayotgan obyektlardan toʻgʻridan-toʻgʻri oʻlchash natijasida olinadi.
     

1. 
   belgilar;
   
2. 
   qaror qabul qiluvchi qoidalar;
   
3. 
   chiziqli qoidalar;
   
4. 
   mantiqli qoidalar.
   

191. 
     Timsollarni anglovchi koʻp pogʻonali tizimlarda …............. haqidagi ma’lumotlar oʻrganilayotgan obyektlardan nisbiy oʻlchash natijasida olinadi.
     

1. 
   belgilar;
   
2. 
   sinflar;
   
3. 
   tizimlar;
   
4. 
   bilimlar.
   

191. 
     Oʻzini-oʻzi oʻqituvchi tizimlarda …............. roʻyxati berilgan boʻladi.
     

1. 
   obyektlar toʻplami va belgilar;
   
2. 
   sinflar toʻplami va obyektlar;
   
3. 
   qoidalar toʻplami va sinflar;
   
4. 
   obyektlar toʻplami va sinflar.
   

191. 
     Timsollarni anglovchi tizimlarni turlarga boʻlishning 4- tamoyilda …............. haqidagi ma’lumotlarning xarakterlarini oʻrganish e’tiborga olinadi.
     

1. 
   obyektlarni anglashda belgilar;
   
2. 
   belgilarni sinflashda obyektlar;
   
3. 
   qoidalarni boʻlaklashda obyektlar;
   
4. 
   tizimlarni oʻrganishda qoidalar.
   

191. 
     Evristik qoidalar ……………………….. shakllantirilgan qoidalardir.
     

а) ekspert tomonidan;
b) bilimlar injeneri tomonidan;
с) aksiomalar yordamida;
d) matematik usullar yordamida.

191. 
     Qandaydir B hodisaning sodir etilganligi aniq bo`lganda biror A hodisaning ro`y berish ehtimoli-bu ………………….. ehtimollikdir.
     

а) shartli ;
b) apriorli;
с) aposteriorli;
d) shartsiz.

191. 
     111000 raqamlar birikmasidan tasodifiy ravishda yoki 1, yoki 0 tanlansin. Shartli ehtimollik tenglamasini qo`llagan holda 0 raqmi, keyin esa 1 raqami kelishi ehtimolini hisoblang?
     

а) 3/8
b) 1/2
с) 3/4
d) 2/3

191. 
     223333 raqamlar birikmasidan tasodifiy ravishda yoki 3, yoki 2 tanlansin. Shartli ehtimollik tenglamasini qo`llagan holda 2 raqmi, keyin esa 3 raqami kelishi ehtimolini hisoblang?
     

а) 1/6
b) 1/4
с) 1/3
d) 2/3

191. 
     {\displaystyle P(A\mid B)}{\displaystyle P(B\mid A)} Gipotezalar haqiqiyligining shartsiz ehtimoli-bu……………. ehtimoldir.
     

а) apriorli;
b) aposteriorli; 
с) Bayesli;
d) shartli.

191. 
     {\displaystyle P(A\mid B)}{\displaystyle P(B\mid A)} Hodisalarning sodir etilganlik dalilining shartsiz ehtimoli-bu……………. ehtimoldir.
     

а) aposteriorli;
b) shartli; 
с) Bayesli;
d) apriorli.

191. 
     {\displaystyle P(A\mid B)}{\displaystyle P(B\mid A)} Ob-havoni bashoratlash masalasini echishda sizda quyidagi ehtimolliklar mavjud:
     

Р(А) = yomg’r yoqish ehtimoli = 40%;
Р(В) = bulut bo’lish ehtimoli = 60%;
Р(В/А) = yomg’ir yoqqanda bulut bo’lganlik ehtimoli = 90%.
Bayes formulasidan foydalanib joriy vaqtda yomg’ir yog’ish ehtimolini toping?
а) 60%;
b) 11%; 
с) 110%;
d) 90%.

191. 
     Neyronli to’rlar bo’yicha birinchi tadqiqotlar nechanchi yilda va qaysi olimlar tomonidan olib borilgan?
     

а) 1943 yilda Makkolok va У. Pitts tomonidan;
b) 1962 yilda Makkolok va Xomblad tomonidan;
с) 1962 yilda У. Pitts va Ostergal tomonidan;
d) 1982 yilda va Ostergal va Xomblad tomonidan.

191. 
     “Perseptron” neyronli to’ri nechanchi yilda va qaysi olim tomonidan yaratilgan?
     

а) 1962 yilda Rozenblatt tomonidan;
b) 1964 yilda Makkolok tomonidan;
с) 1982 yilda У. Pitts tomonidan;
d) 1970 yilda Xomblad tomonidan.

191. 
     Дж. Xopfild tomonidan neyronli to’rlar nechanchi yilda yaratilgan?
     

а) 1982 yilda;
b) 1964 yilda;
с) 1982 yilda;
d) 1970 yilda.

191. 
     “Neyronli to’rlar modellari va ularni o’rganish algoritmlari” nomli maqola nechanchi yilda va qaysi olim tomonidan chop etilgan?
     

а) 1986 yilda Дж. Hinton tomonidan;
b) 1964 yilda Makkolok tomonidan;
с) 1984 yilda У. Pitts tomonidan;
d) 1986 yilda Xomblad tomonidan.

191. 
     Hozirgi vaqtda Rossiyada neyrotexnologiyalar sohasida uchta kuchli ilmiy maktab qaysi olimlar raxbarligida shakllangan?
     

а) A.I.Galushkin, A.V.Chechkin va A.N.Gorbanlar tomonidan;
b) A.V.Chechkin, A.Xomblad va A.N.Gorbanlar tomonidan;
с) У. Pitts, D.Makkolok va Ivanovlar tomonidan;
d) S.Xomblad, D.Andreev va A.Brovkinlar tomonidan.

191. 
     Inson miyasi nechta neyronlardan va ular o’rtasidagi aloqalar nechtadan iborat?
     

а) 10¹⁰-10¹¹ neyronlardan va 10²² gacha aloqalardan iborat;
b) 10¹⁵-10¹⁷ neyronlardan va 10²⁴ gacha aloqalardan iborat;
с) 10¹⁷-10²⁰ neyronlardan va 10²⁵ gacha aloqalardan iborat;
d) 10¹⁸-10²⁰ neyronlardan va 10²⁷ gacha aloqalardan iborat.

191. 
     Sun’iy neyronlardan neyroto’rlarni qurish va qo’llashda ularni dasturiy ifodalsh uchun………….., fizik ifodalash uchun esa - ………… yaratiladi.
     

а) neyropaketlar; neyrokompyuterlar;
b) neyropaketlar; sinapslar;
с) neyronlar; neyrokompyuterlar;
d) driggerlar; neyronlar.

191. 
     Elektr faolliklikka ega boʻlgan va organizmni operativ boshqaradigan tirik organizmlar nerv hujayralarining alohida turi –bu ………… hisoblanadi.
     

а) neyron;
b) sinaps;
с) akson;
d) soma.

191. 
     Neyron tarkibiga nimalar kiradi? dan iborat : soma (tan), dendritlar - kirish axborotlarni va akson - chiqish axborotlarni uzatadigan oʻsimtalardan iborat boʻladi..
     

а) dendritlar, akson, soma;
b) neyropaketlar; neyrokompyuterlar, sinaps;
с) dendritlar, akson, neyrokompyuterlar;
d) driggerlar, akson, soma.

191. 
     Neyroto’rli hisoblashlarning afzalligi to’g’ri ko’rsatilgan javobni ko’rsating?
     

а) b) va d) javoblar to’g’ri.
b) Masalalarni matematik usullar yoradamida formallashtirish va uni yechish uchun matematik apparati mavjud boʻlmaganda;
с) Masalalarni matematik usullar yordamida formallashtirish mumkin boʻlganda;
d) Formallashtiriladigan masalani yechishning matematik apparati juda katta resurs(vaqt, texnika, energiya va boshqa)larni talab qilganda.

191. 
     Neyroto’r texnologiyasini qoʻllashning bosqichlarini to’g’ri ko’rsating ?
     

а) b) va d) javoblar to’g’ri.
b) Muammoni aniq ta’riflash;
с) Boshlangʻich ma’lumotlarni aniqlash va tayyorlash, tizimga ma’lumotlarni kiritish, testdan oʻtkazish;
d) Boshlangʻich ma’lumotlarni aniqlash va almashtirish.

191. 
     Neyrotizimlarning eng muhim elementlari to’g’ri ko’rsatilgan javobni ko’rasting?
     

а) Adaptivli summator, signalni chiziqsiz o’zgartirtkich, shoxlash nuqtasi;
b) Chiziqli aloqa-sinaps, kirish signallari;
с) Soma, chiqish signallari;
d) Sinaps, drigger.

191. 
     Taktlar sonining ishlashi oldindan chegaralangan bo’lsa-bu……………to’r.
     

а) qatlamli;
b) chiziqli;
с) dinamik;
d) bo’lakli.

191. 
     Nazariy jihatdan ……………. sonini cheksiz ko’paytirish natijasida hammavaqt berilgan o’rgatuvchi tanlovda neyroto’rlarni to’liq o’rgatishga erishish mumkin.
     

а) neyronlar va to’rlar;
b) sinapslar va to’rlar;
с) somalar va sinapslar;
d) driggerlar va sinapslar.

191. 
     Neyron to’rlar yordamida asosan qanday tipdagi masalalar echiladi ?
     

а) Sinflash, klasterlash, approksimatsiyalash, avtoassotsiatsiya;
b) Differensiallash, klasterlash, integrallash, avtoassotsiatsiya;
с) Bo’laklash, ketma-ket izlash, to’plamlarni qo’shish;
d) To’plamlarni ko’paytisrish, mantiqiy amallar bajarish, sinflash.

191. 
     Neyron to’rlarni obyektlarni anglab olishga oʻrgatuvchi usullarning turlarini to’g’ri ko’rsating ?
     

а) Tashqi muhit bilan aloqa, topologik va vaznlarni oʻzgartirish, kirishga qoʻyiladigan talablar, stoxastik va determinallilik asosida;
b) Differensiallash, klasterlash, integrallash, avtoassotsiatsiya asosida;
с) Bo’laklash, ketma-ket izlash, to’plamlarni qo’shish asosida;
d) To’plamlarni ko’paytisrish, mantiqiy amallar bajarish, sinflash asosida.

191. 
     Neyron to’rlarni obyektlarni anglab olishga tashqi muhit bilan aloqa asosida oʻrgatishning turlari to’gri ko’rsatilgan javobni aniqlang ?
     

а) Supervizorli, supervizorsiz va tasdiqlash bilan o’rgatish;
b) Differensiallash, klasterlash va integrallash bilan o’rgatish;
с) Supervizorli, ketma-ket izlash, to’plamlarni qo’shish bilan o’rgatish;
d) To’plamlarni ko’paytisrish, mantiqiy amallar bilan o’rgatish.

191. 
     Neyron to’rlarni obyektlarni anglab olishga topologik va vaznlarni oʻzgartirish asosida oʻrgatishning turlari to’gri ko’rsatilgan javobni aniqlang ?
     

а) Faqat topologik oʻzgarishlarni, faqat vaznlarning oʻzgarishlarini, topologik va vaznlarning oʻzgarishlarini hisobga olib oʻrgatish;
b) Faqat topologik oʻzgarishlarni hisobga olib oʻrgatish;
с) Supervizorli, vaznlarning oʻzgarishlarini hisobga olib oʻrgatish;
d) Faqat vaznlarning oʻzgarishlarini hisobga olib oʻrgatish.

191. 
     Neyron to’rlarni obyektlarni anglab olishga stoxastik va determinalli oʻrgatishning turlari to’gri ko’rsatilgan javobni aniqlang ?
     

а) Oʻxshashliklarga va buyruq-asoslarga asoslangan oʻrgatish;
b) topologik oʻzgarishlar va oʻxshashliklarga asoslangan oʻrgatish ;
с) Supervizorli va vaznlarning oʻzgarishlariga asoslangan oʻrgatish;
d) Buyruq-asoslarga va topologik oʻzgarishlarga asoslangan oʻrgatish.

191. 
     Toʻgʻri bogʻlanishli neyronli to’rlarda odatda uch turdagi qanday neyronlar qatlamlari mavjud bo’ladi ?
     

а) Kiruvchi, yashirin va chiquvchi neyronli qatlamlar;
b) Topologik , oʻxshashlik va chiquvchi neyronli qatlamlar;
с) Supervizorli, vaznli va sinapsli neyronli qatlamlar;
d) Buyruq-asosli, topologik va kiruvchi neyronli qatlamlar.

191. 
     Kirishlarda axborotni uzatish usuliga koʻra neyron to’rlar qanday turlarga bo’linadi ?
     

а) kirishga, chiqishga va kirish neyronlarining kuchiga qarab signallarni uzatuvchi neyron to’rlarga bo’linadi;
b) Topologik, oʻxshashlik va chiquvchi signallarni uzatuvchi neyron to’rlarga bo’linadi;
с) Supervizorli, vaznli va sinapsli signallarni uzatuvchi neyron to’rlarga bo’linadi;
d) Buyruq-asosli, topologik va kiruvchi signallarni uzatuvchi neyron to’rlarga bo’linadi.

191. 
     Chiqishlarda axborotni uzatish usuliga koʻra neyron to’rlar qanday turlarga bo’linadi ?
     

а) chiqish neyronlariga va chiqish neyronlarining kuchiga qarab signallarni qabul qiluvchi neyronli to’rlarga bo’linadi;
b) Topologik, oʻxshashlik va chiquvchi signallarni uzatuvchi neyron to’rlarga bo’linadi;
с) Supervizorli, vaznli va sinapsli signallarni uzatuvchi neyron to’rlarga bo’linadi;
d) Buyruq-asosli, topologik va kiruvchi signallarni uzatuvchi neyron to’rlarga bo’linadi.

191. 
     Oʻrgatishni tashkil etishga koʻra neyron to’rlar qanday turlarga boʻlinadi?
     

а) Oʻqituvchili va oʻqituvchisiz o’rgatadigan neyronli to’rlarga bo’linadi;
b) Topologikli va chiquvchi signallarsiz neyron to’rlarga bo’linadi;
с) Supervizorli va vaznli neyron to’rlarga bo’linadi;
d) Buyruq-asosli va topologikli neyron to’rlarga bo’linadi.

191. 
     Har bir neyronning chiqishi barcha boshqa neyronlar kirishlari bilan, uning kirishlari esa qolgan neyronlar chiqishlari bilan bogʻlangan bo’lsa–bu …………. . neyron tarmoq deyiladi.
     

а) toʻliq bogʻlangan;
b) topologikli;
с) supervizorli;
d) toʻliq bogʻlanmagan.

191. 
     Neyron guruhlarining tegishli alohida qatlam va darajalarda joylashgan tarmogʻi–bu …………. . neyron tarmoq bo’ladi.
     

а) iyerarxikli;
b) topologikli;
с) supervizorli;
d) toʻliq bogʻlangan.

191. 
     Bogʻlanish yoʻnalishlari boʻyicha teskari aloqasiz to’r-bu ............. neyron tarmoq bo’ladi.
     

а) norekurrent;
b) topologikli;
с) supervizorli;
d) toʻliq bogʻlangan.

191. 
     Bogʻlanish yoʻnalishlari boʻyicha teskari aloqalai to’r-bu ............. neyron tarmoq bo’ladi.
     

а) rekurrent;
b) to’liq va topologikli;
с) supervizorli;
d) toʻliq bogʻlangan.

191. 
     Agar rekurrent neyron to’rda oʻzining bir qatlamdagi neyronlar oʻrtasida tormozlaydigan aloqalari boʻlsa, u holda bunday to’rni ............ tormozlanishli neyron to’r deb ataydi.
     

а) lateralli;
b) to’liq va topologikli;
с) rekurrent;
d) toʻliq bogʻlangan.

191. 
     Bir nechta hisoblanuvchi neyronlar qatlamlaridan iborat boʻlgan to’rlar-bu …………..neyron to’lar bo’ladi.
     

а) koʻp qatlamli;
b) to’liq va topologikli;
с) rekurrent;
d) lateralli va toʻliq bogʻlangan.

191. 
     Perseptron nechta qatlamli bo’lishi mumkin ?
     

а) ko’pqatlamli;
b) faqat bir qatlamli;
c) faqat ikki qatlamli;
d) faqat nol qatlamli.

191. 
     Insonda assotsiatsiya paydo bo’lishi uchun u obyekt haqida qanday axborotlarni olishi mumkin bo’ladi?
     

1. 
   to’liq bo’lmagan ba’zi axborotlarni;
   
2. 
   to’liq bo’lgan axborotlarni;
   
3. 
   bir qiymatli axborotlarni;
   
4. 
   ko’p qiymatli axborotlarni.
   

191. 
     ………………………-bu noto’liq va qisman noishonchli axborotlar asosida “oldindan tanish bo’lgan” obyekt haqida etarli to’liq tavsifni tiklashga imkoniyat yaratadi.
     

1. 
   Assotsiativli xotira;
   
2. 
   Noassotsiativli xotira;
   
3. 
   Noishonchli xotira;
   
4. 
   Birqiymatli xotira.
   

191. 
     Xopfild neyronli to’rlari ………….……va………………hisoblanadi.
     

1. 
   bir qatlamli; teskari aloqali;
   
2. 
   bir qatlamli; to’g‘ri aloqali;
   
3. 
   ko‘p qatlamli; teskari aloqali;
   
4. 
   ko‘p qatlamli; to’g‘ri aloqali.
   

191. 
     Xopfild neyronli to’rlari ………….…xotirali hisoblanadi.
     

1. 
   Assotsiativ;
   
2. 
   Noassotsiativ;
   
3. 
   Noishonchli;
   
4. 
   Birqiymatli.
   

191. 
     Xemming neyron to’rlarining goyasi ……………. obyektdan boshqa barcha …………. obyektlargacha bo’lgan Xemming …………….topishdan iborat.
     

1. 
   testlanayotgan; etalon; masofasini;
   
2. 
   testlanayotgan; etalon; radiusini;
   
3. 
   testlanayotgan; etalon; diametrini;
   
4. 
   testlanayotgan; etalon; darajasini.
   

191. 
     Xemming masofasi deb ikkita binar qiymat qabul qiluvchi vektorlarning …………farqlar soniga aytiladi.
     

1. 
   bitlardagi;
   
2. 
   baytlardagi;
   
3. 
   eng katta;
   
4. 
   eng kichik.
   

191. 
     Xemming neyron to’rining kirishdagi ………. obyektgacha ………. masofaga ega bo’lgan etalon obyektni tanlashi kerak va natijada to’rda ushbu etalon obyektga mos keluvchi ………….chiqish faollashadi.
     

1. 
   noma’lum; minimal; bitta;
   
2. 
   noma’lum; maxsimal; bitta;
   
3. 
   noma’lum; minimal; ikkita;
   
4. 
   noma’lum; minimal; uchta.
   

191. 
     Ikkiyo’nalishli assotsiativli xotira (IAX) ………qatlamlamli bo‘lib, ikkinchi qatlam ………..signallari birinchi qatlam ………. signallariga teskari aloqa bo’yicha qo’shiladi.
     

1. 
   ikki; chiqish; kirish;
   
2. 
   bir; chiqish; kirish;
   
3. 
   ikki; kirish; kirish;
   
4. 
   ikki; kirish; chiqish.
   

191. 
     Koxonen to’rlari sinflash masalasini ……………… echadigan to’rlar hisoblanadi.
     

1. 
   o’qituvchisiz;
   
2. 
   o’qituvchili;
   
3. 
   etalon tanlovli;
   
4. 
   chiziqli;
   

191. 
     Kirish va chiqishlarda ishlatiladigan signallarga qarab neyron toʻrlar …............. turlarga boʻlinadi.
     

1. 
   analogli va binar;
   
2. 
   raqamli va tasodifiy;
   
3. 
   analogsiz va uzluksiz;
   
4. 
   analogli va uzluksiz.
   

191. 
     Vaqtni modellashtirish boʻyicha neyron toʻrlar …............. vaqtli turlarga boʻlinadi.
     

1. 
   uzluksiz va diskret;
   
2. 
   uzilikli va tasodifiy;
   
3. 
   analogsiz va uzluksiz;
   
4. 
   analogli va uzlukli.
   

191. 
     Bir qatlamli neyron to’r - bu ................... turdagi to’rdir.
     

1. 
   sodda, iyerarxik, norekurrent;
   
2. 
   sodda va toʻgʻri aloqasiz, teskari aloqali;
   
3. 
   teskari aloqasiz, toʻgʻri aloqali va iyerarxik;
   
4. 
   toʻgʻri aloqasiz, toʻgʻri aloqali va sodda.
   

191. 
     DENDRAL qanday vazifani bajargan?
     

1. 
   murakkab organik molekulalar strukturalarini tanish uchun qo’llaniladigan ekspert tizim;
   
2. 
   idrok etuvchi, dinamik muhitda murakkab rejalarni amalga oshiruvchi ekspert tizim;
   
3. 
   mehanik integrallashgan robotlarni boshqaruvchi ekspert tizim;
   
4. 
   robotlarni ishlab chiqarishga mo’ljallangan ekspert tizim.
   

191. 
     MYCIN qanday vazifani bajargan?
     

1. 
   ichak kasalliklariga tashxis qo`yuvchi ekspert tizim;
   
2. 
   murakkab rejalarni amalga oshiruvchi ekspert tizim;
   
3. 
   iqtisodiy masalalarni boshqaruvchi ekspert tizim;
   
4. 
   bank operatsiyalariga mo’ljallangan ekspert tizim.
   

191. 
     PROSPECTOR qanday vazifani bajargan?
     

1. 
   foydali qazilmalarni topishda maslahat beruvchi ekspert tizim;
   
2. 
   loyihalashni amalga oshiruvchi ekspert tizim;
   
3. 
   biznes masalalarni boshqaruvchi ekspert tizim;
   
4. 
   bank operatsiyalariga mo’ljallangan ekspert tizim.
   

191. 
     Prolog, FRL, KRL, GUS - nima?
     

1. 
   mantiqiy dasturlash tillari;
   
2. 
   loyihalashni amalga oshiruvchi ekspert tizimlar;
   
3. 
   biznes masalalarni boshqaruvchi muloqat tizimlar;
   
4. 
   bank operatsiyalariga mo’ljallangan dasturlar.
   

191. 
     Ekspert tizimlar yo’nalishdagi masalalarga ………………. kabilar kiradi.
     

1. 
   b) va d) javoblar to’g’ri;
   
2. 
   inson-ekspertga qiyin tyulgan tadqiqotlar;
   
3. 
   operatorga va foydalanuvchiga qiyin tyulgan tadqiqotlar;
   
4. 
   bilimlarga va masalani echish uchun xulosalash proseduralariga asoslangan dasturlar yaratish.
   

191. 
     Foydalanuvchilar tomonidan ekspert tizimlarga qiziqish asosan qanday factorlar bilan belgilanadi?
     

1. 
   Barcha javoblar to’g’ri;
   
2. 
   Foydalanuvchi dasturlashni bilmasa ham, o’zining tajribasi va bilimidan foydalanib masalani mustaqil ishlab chiqadi;
   
3. 
   Qachonki masalalarning echimi mavjud bo’lmasa yoki echish algoritmi nomalum bo’lsa;
   
4. 
   Natijalar inson-ekspert natijalaridan qolishmasa, ba’zi hollarda inson-ekspert imkoniyatlaridan yuqoriroq natijalarga erishsa.
   

191. 
     Еkspеrt tizim nimа?
     

a)Blimlаrgа аsоslаngаn аmаliy mulоqоt tizimi;
b) Amаliy matematik paket;
c) Mа’lumоtlаr bаzаsini bоshqаrish tizimi;
d) Faqat formulalarga аsоslаngаn tizim.

191. 
     Bilimlаr bаzаsi nimа?
     

a) Prеdmеt sоhа vа mаsаlаni qаndаy yеchish hаqidаgi fоrmаllаshtirilgаn bilimlаr;
b) Prеdmеt sоhа hаqidаgi fоrmаllаshtirilgаn bilimlаr;
c) Prеdmеt sоhа hаqidаgi mа’lumоtlаr bаzаsi;
d) Prеdmеt sоhаning lug’аti.

191. 
     Еkspеrt tizimlarning asosiy xususiyatlari ifodalovchi javoblarni ko’rsating?
     

a) b) va c) javoblar to’g’ri;
b) bilimlar doim to`planib va yangilanib boriladi;
c) bashorat qilish qobiliyatiga ega va o`quv qo`llanma sifatida foydalanilishi mumkin.
d) faqat bashorat qilish qobiliyatiga ega.

191. 
     Еkspеrt tizimning muhimligini ifodalovchi to’g’ri javovlarni ko’rsating?
     

a) b) va d) javoblar to’g’ri;
b) Yеchimi iqtisоdiy sаmаrа оlib kеlаdigаn аmаliy mаsаlаlаr ko’lаmini
оshirаdi;
c)Siklli echimlar bo’ladi;
d) Yuqоri sifаt vа uzоq muddаtlilikgа еrishish.

191. 
     Bilimlar injeneri o`zgartiradigan bilimlar–bu……………….bilimlar hisoblanadi.
     

а) izohlanuvchi;
b) izohlanmaydigan;
с) texnologik;
d) yordamchi.

191. 
     Predmet sohasi va qo`yilgan masalalarni yechishda ma’lumotlarni shakllantirish usullari haqidagi bilimlar-bu ……………… hisoblanadi.
     

а) predmetli bilimlar;
b) izohlanmaydigan;
с) izohlanuvchi;
d) yordamchi.

191. 
     Joriy holatga mos keluvchi bilimlarni izohlash usullarini tanlash uchun qo`llaniluvchi bilimlar-bu ……………… hisoblanadi.
     

а) yechuvchi bilimlar ;
b) predmetli bilimlar;
с) izohlanuvchi;
d) yordamchi.

191. 
     Bilimlar tizimini yaratishda va tushuntirishlarni bajarishda qo`llaniladigan bilimlar-bu ……………… hisoblanadi.
     

а) qo`llab - quvvatlovchi ;
b) predmetli bilimlar;
с) izohlanuvchi;
d) yechuvchi bilimlar.

191. 
     Bilimning yaratilgan vaqti, bilimlar muallifi va boshqalar haqidagi ma’lumotlarni saqlaydigan bilimlar-bu ……………… hisoblanadi
     

а) texnologik bilimlar ;
b) predmetli bilimlar;
с) qo`llab - quvvatlovchi;
d) yechuvchi bilimlar.

191. 
     Bilimlarning mazmunli tasvirlanishi, bilimlarni kiritish sabablari, bilimlarning belgilanishi haqidagi bilimlarni saqlaydigan, bilimlardan foydalanish usullari va olinadigan samarani tasvirlaydigan bilimlar-bu ……………… hisoblanadi
     

а) semantik bilimlar ;
b) texnologik bilimlar;
с) predmetli bilimlar;
d) yechuvchi bilimlar.

191. 
     Ekspertiza sohasidagi qoidalarni qo`llashning maqsadga muvofiqligini asoslash uchun ishlatiladigan bilimlar-bu ……………… hisoblanadi
     

а) metabilimlar ;
b) semantik bilimlar;
с) predmetli bilimlar;
d) texnologik bilimlar.

191. 
     Ekspert tizimda joriy vaqtdagi yechilayotgan masalada boshlang`ich va oraliq ma’lumotlarni saqlashga mo`ljallangan komponent-bu ……………… hisoblanadi
     

а) ishchi xotira;
b) bilimlar bazasi;
с) tushuntiruvchi komponent;
d) muloqotli komponent.

191. 
     Ekspert tizimda ishchi xotiradagi boshlang`ich ma’lumotlar va bilimlar bazasidagi bilimlardan foydalanib, shunday qoidalar ketma-ketligini shakllantiradigan, ularni boshlang`ich ma’lumotlarga qo`llab masalaning yechimiga olib keladigan komponent-bu ……………… hisoblanadi
     

а) yechuvchi (bilimlar injeneri);
b) ishchi xotira;
с) tushuntiruvchi komponent;
d) muloqotli komponent.

191. 
     Foydalanuvchi – ekspert tomonidan amalga oshiriluvchi bilimlar bilan ekspert tizimni to`ldirish jarayonini avtomatlashtiradigan komponent-bu …………… hisoblanadi.
     

а) bilimlarni hosil qilish;
b) ishchi xotira;
с) yechuvchi (bilimlar injeneri);
d) muloqotli komponent.

191. 
     Statik ekspert tizim nechta asosiy komponentalardan iborat?
     

а) 6;
b) 5;
с) 7;
d) 9.

191. 
     Dinamik ekspert tizim nechta asosiy komponentalardan iborat?
     

а) 8;
b) 6;
с) 7;
d) 9.

191. 
     Dinamik ekspert tizimlarga statik ekspert tizimlardagi komponentalarga qo’shimcha ravishda nechta komponentalar qo’siladi?
     

а) 2;
b) 3;
с) 4;
d) 6.

191. 
     Ekspert tizimni yaratishda yechimini kutayotgan masalalarni aniqlash, ekspert tizimni ishlab chiqishning maqsadi, expertlar va foydalanuvchi tiplarini aniqlash………………..bosqichida bajariladi.
     

а) idenfikatsiyalash;
b) formallashtirish;
с) bajarish;
d) testdan o’tkazish.

191. 
     Ekspert tizimni yaratishda muammo sohasining tarkibiy tahlilini o`tkazish, qo`llaniluvchi tushunchalar va ularning o`zaro aloqasi aniqlash, masalaning yechilish usulini belgilash.………………..bosqichida bajariladi.
     

а) kontseptuallashtirish ;
b) formallashtirish;
с) idenfikatsiyalash;
d) testdan o’tkazish.

191. 
     Ekspert tizimni yaratishda asosiy tushunchalarni shakllantirish, texnik vositalarni tanlash, bilimlarni namoyish etish va izohlash usullarini aniqlash, tizimning ishini modellashtirish..………………..bosqichida bajariladi.
     

а) formallashtirish;
b) kontseptuallashtirish;
с) idenfikatsiyalash;
d) testdan o’tkazish.

191. 
     Ekspert tizimni yaratishda ekspert tomonidan bilimlar bazasini to`ldirishni amalga oshirish..………………..bosqichida bajariladi.
     

а) bajarish;
b) kontseptuallashtirish;
с) idenfikatsiyalash;
d) formallashtirish.

191. 
     Ekspert tizimlar bajaradigan vazifasi bo`yicha …………. ekspert tizimlarga bo’linadi.
     

а) umumiy vazifani bajaruvchi va maxsuslashtirilgan;
b) umumiy vazifani bajaruvchi va kontseptuallashtirilgan;
с) maxsuslashtirilgan va idenfikatsiyalashtirilgan;
d) formallashtirilgan va maxsuslashtirilgan.

191. 
     Ekspert tizimlar tashqi muhitga bog`liqlik darajasiga qarab …………. ekspert tizimlarga bo’linadi.
     

а) statik va dinamik;
b) umumiy vazifani bajaruvchi va kontseptuallashtirilgan;
с) umumiy vazifani bajaruvchi va idenfikatsiyalashtirilgan;
d) formallashtirilgan va maxsuslashtirilgan.

191. 
     Ekspert tizimlar foydalanish turiga qarab ……….………. ekspert tizimlarga bo’linadi.
     

а) izolyatsiyalangan, boshqa tizimga kirish-chiqishga mo`ljallangan va gibrid;
b) statik , dinamik va kontseptuallashtirilgan;
с) izolyatsiyalangan , umumiy vazifani bajaruvchi va gibrid;
d) formallashtirilgan, maxsuslashtirilgan va dinamik.

191. 
     Ekspert tizimlar yechiladigan masalaning murakkabligiga qarab …………. ekspert tizimlarga bo’linadi.
     

а) oddiy, o`rta va murakkab;
b) statik , dinamik va kontseptuallashtirilgan;
с) oddiy, umumiy vazifani bajaruvchi va gibrid;
d) izolyatsiyalangan, maxsuslashtirilgan va statik.

191. 
     Ekspert tizimlar qurish jarayoniga qarab …………. ekspert tizimlarga bo’linadi.
     

а) tadqiqiy va taqdimotli namunaviy hamda ishlab chiqarishga va tijoratga mo`ljallangan namunaviy;
b) statik va umumiy vazifani bajaruvchi hamda dinamik va kontseptuallashtirilgan;
с) oddiy va o`rta hamda gibrid va murakkab;
d) izolyatsiyalangan va oddiy hamda maxsuslashtirilgan va statik.

191. 
     Sil kasalligiga tashxis qo`yuvchi ekspert tizim-bu.......................
     

а) PUFF;
b MACSYMA ;
с) POMME;
d) AIRPLANE.

191. 
     Mevali bog`larga qarashga maslahat beruvchi ekspert tizim-bu.................
     

а) POMME;
b) MODIS ;
с) PUFF;
d) AIRPLANE.

191. 
     Energetik tizimlarda ishdan chiqish holatlarini aniqlash va tuzatish uchun ekspert tizim-bu.................
     

а) MIDAS;
b) ACES;
с) PUFF;
d) AIRPLANE.

191. 
     Xaritada o`zgarish kiritish bo`yicha kartografik ishlarni amalga oshish uchun ekspert tizim-bu.................
     

а) ACES;
b) MIDAS;
с) ACES;
d) AIRPLANE.

191. 
     Analitikka tutuvchi signalni jo`natgan radar turini aniqlashga yordam beruvchi ekspert tizim-bu.................
     

а) ASTA;
b) ACES;
с) DART;
d) HANNIBAL.

191. 
     Raqibning radioalmashish razvedkasi sohasida vaziyatni baholashni amalga oshiruvchi ekspert tizim-bu.................
     

а) HANNIBAL;
b) ACES;
с) DART;
d) ASTA.

191. 
     Katta EHM dagi katta razryadli MVS operatsion tizimlarni boshqaruvchi ekspert tizim-bu.................
     

а) YES/MVS;
b) HANNIBAL;
с) DART;
d) ASTA.

191. 
     Telefon tarmog`idagi nosozliklarni aniqlaydigan va uni sozlash va tiklash chora-tadbirlari bo`yicha tavsiyalar beruvchi ekspert tizim-bu.................
     

а) ACE;
b) YES/MVS;
с) DART;
d) HANNIBAL.

191. 
     Samolyot yerga qo`nishida uchuvchiga yordam beruvchi ekspert tizim-bu............................
     

а) AIRPLANE;
b) SAMOLYOT;
с) YES/MVS;
d) DART.

191. 
     Baku neftni qayta ishlash zavodida ishlab chiqarishni rejalashtiradigan ekspert tizim-bu............................