Krish - Ovqatga ishlatish uchun asosan sigir sutidan foydalaniladi. Aholi tomonidan isteʼmol qilinadigan sutning 95 %ga yaqinini sigir suti tashkil etadi. Shu munosabat bilan, asosan sutning shu turi haqida so‘z yuritamiz.
- Sut to‘g‘risida, hozirgi kunga qadar to‘plab kelingan katta hajmdagi ilmiy va amaliy bilimlar odamzod uchun bebaho qiymatga ega bo‘lgan shu boylikni munosib ravishda qadrlashga imkon beradi.
- Zamonaviy ilmiy maʼlumotlarga ko‘ra, sutda 200 dan ortiq har xil tarkibiy qismlar bor va qulay tarzda muvozanatlashgan 20 ta aminokislota, 147 tadan ortiq yog‘ kislotalari, sut qandi yaʼni laktoza, turli xil mineral moddalar, mikroelementlar, hozir maʼlum bo‘lgan vitaminlarning barcha turlari, pigmentlar, fosfatidlar, sterinlar, fermentlar, gormonlar va normal hayot faoliyatini saqlab borish uchun organizmga zarur bo‘lgan boshqa moddalar shular jumlasidandir.
Xulosa - Sut va sut mahsulotlari almashtirib bo'lmaydigan oziq-ovqat mahsulotidir. Ular parhezli va tibbiy oziq-ovqat mahsuloti bo'lib, boshqa oziq-ovqat mahsulotlaridan farqli o'laroq, tanada zarur bo'lgan barcha moddalarni maqbul muvozanat holatida o'z ichiga oladi. Sut organizmning normal o'sishini, rivojlanishini va hayotiy faoliyatini ta'minlaydi. Sutning yuqori ozuqaviy, biologik va dorivor xususiyatlari qadimdan qadrlanib kelgan, qadimgi davrlarda sutga "hayot sharbati", "oq qon", "sog'liq manbai" va boshqalar kiradi.Inson tanasida sut va sut mahsulotlarining hazm bo'lishi 95-98% ni tashkil qiladi. Sut mahsulotlarini har qanday dietaga kiritish uning foydaliligi va sifat ko'rsatkichlarini oshiradi, boshqa tarkibiy qismlarni yaxshiroq o'zlashtirishga yordam beradi.Funktsional sut mahsulotlarining yangi turlarini ishlab chiqish bir necha yo'nalishda amalga oshiriladi. Probiyotik, prebiyotik va simbiyotik sut mahsulotlari ishlab chiqarilmoqda, biologik faol moddalar, o'simlik oqsillari, minerallar, vitaminlar, xun tolasi, polifenollar, o'simlik moylari va boshqalar bilan boyitilgan mahsulotlar.Pishirilgan sut yoki qaynatib pishirilgan sut bir sut mahsuloti boʻlib, qaymogʻi olinmagan sutni avval qaynatib, keyin bir meʼyorda isitish orqali tayyorlanadi. Mahsulot sargʻish rangda boʻladi. Xom sutdan farq qilib uzoqroq saqlanadi va achimaydi. Pishirilgan sutdan qizarib ivigan qatiq tayyorlash, uni qandolatchilikda ishlatish mumkin. Pishirilgan sut yogʻliligi 6% yogʻi olinmagan sutdan tayyorlanadi. U 80—85°C haroratda 4 soat yoki 90—95°C haroratda 2-3 soat mobaynida saqlanadi. Sut yana odam va sutemizuvchi hayvonlarning laktatsiya davrida sut bezlarida ishlab chiqariladigan suyuklik; fiziologik jihatdan yangi tugʻilgan naslni oziqlantirishga moʻljallangan murakkab kimyoviy tarkibga va barcha oziq moddalarga ega. Tarkibida suv, oqsil, yogʻ, mineral moddalar, vitaminlar, fermentlar, gormonlar va boshqa moddalar bor. S. tarkibida organizmning normal oʻsishi va rivojlanishi uchun zarur koʻpgina oziq moddalarning maqbul nisbatlarda boʻlishi uni qimmatli oziqovqat mahsulotiga aylantiradi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati 1. Bakay S.M. Biotexnologiya obogaheniya kormov miseialno’m belkom. Kiev. Urojay 1987. 2. Biotexnologiya kormoproizvodstva i pererabotki otxodov. Riga: Zinatie, 1987. 3. Bo’kov V.A. i dr. Mikrobiologicheskoe proizvodstvo biologicheski aktivno’x vehestv i preparatov. – M. Vo’sshaya shkola, 1987. 4. Gavrilova N.N. Lipido’ mikroorganizmov dlya kormovo’x seley. M., VNIISENTI, 1985. 5. Gleleja A.A. i dr. Mikrobno’e fermento’ v narodnom xozyaystva – Vilnyus: Mokslas, 1985. 6. Davronov K. Mikroblar dunyosi. Toshkent: ToshDAU, 2001. 7. Davronov K., Xo’jamshukurov N. Umumiy va texnik mikrobiologiya. Toshkent, ToshDAU, 2004. 8. Udalova E.V. i dr. Enzimaticheskaya konversiya rastitelno so’rya i otxodov selskoxozyaystvennogo proizvodstva. M. VNII sistem upravleniya, ekologicheskix issledovaniy i nauchno-texnicheskoy informasii, 1990. 9. Xazin D.A. Proizvodstvo kormovogo belka i ego ispolzovanie v kormelenii selskoxozyaystvenno’x jivotno’x. M. VNIITEI, 1987. 10. Alekseev V.V, Sinyugin O.A. Texniko-ekonomicheskaya osenka traditsionnoy, atomnoy i alternativnoy energetiki.—Rossiyskiy ximicheskiy jurnal T.41.№6.-M.:1997. 11. Baader V.,Done E.,Brenderfeld M. Biogaz-teoriya i praktika.-M.:1982. 12. Gridnev P.I. Energeticheskie aspekto’ prosessa pererabotki navoza v anaerobno’x usloviyax //Mexanizasiya i avtomatizasiya proizvodstvenno’x prosessov ferm krupnogo rogatogo skota. Sb. nauchno’x trudov VNIIMJ.- Podolsk:1987, S.97-104. 13. Zavarzin G.A. Biogaz i malaya energetika. Priroda,1987,№1.
Do'stlaringiz bilan baham: |
