Suv haqida … Suv – Yer sharida eng ko‘p tarqalgan muhim kimyoviy birikmalardan biri

Mavzu: Tabiy suvlarning kimyoviy tarkibini shakillanishi
Bir tomchi suv olmosdan qimmatroq!
D.I.Mendeleyev
Biz suvning qadrini quduq qurigandagina bilamiz!
(Benjamen Franklin)

Suv haqida …

Suv – Yer sharida eng ko‘p tarqalgan muhim kimyoviy birikmalardan biri.

Suvning tarkibi

Suvda vodorod atomlari kislorod atomi bilan 104,3o burchak hosil qilib birikkan. Suv molekulalari tabiatda assotsiyatsiyalangan holda mavjud bo‘ladi va (H2O)n tarzida ifodalanadi.
Kislorod atomi
Vodorod atomlari
Suv molekulasi
Suv molekulasi 2 ta atom vodorod
va bitta kislorod atomidan iborat.

Suvning tarkibi

Suvning nisbiy molekular massasi uni tashkil qilgan vodorod va kislorod atomlarining nisbiy atom massalari yig‘indisidan iborat:
Mr (H2O) = 2 x 1 + 1 x 16 = 18
Demak, 1 mol suvning massasi 18 g ga, suvning molyar massasi 18 g/mol ga teng.

Suvning tarkibi

Qadimgi dunyo odamlari suvni hayot uchun zarur bo‘lgan to‘rt unsur (olov, havo, tuproq va suv)dan biri deb hisoblaganlar.

Suvning fizik xossalari

Toza suv rangsiz, ta’msiz, hidsiz, tiniq suyuqlikdir. Hid bilan ta’mni suvda unda erigan qo‘shimchalar beradi. Suv uch xil holatda uchraydi.
Bir xil tarkibga ega bo‘lgan suvning 3 xil agregat holati.

Suyuq
H
2
O
Qattiq
Gaz

Suvning fizik xossalari

Suvning +4oC dagi zichligi 1 kg/dm3. Harorat pasaygan sari suvning zichligi kamayib, muzning zichligi 0,92 kg/dm3 gacha pasayadi. Shuning uchun muz suvning ustida qalqib yuradi.
Н2О
Oddiy modda
Murakkab modda
Metallar

• Aktiv:

Na+H2O= Natriy gidroksid + vodorod

• O‘rtacha aktiv:

Zn+H2O= rux oksid + vodorod

Metallmaslar
C+H2O=uglerod (II) oksid + vodorod
Metall oksidlari
CaO+H2O= kalsiy gidroksid
Fe2O3 + H2O = ?
CuO + H2O = ?
Metallmaslar oksidlari
P2O5+H2O= ortofosfat kislota
SiO2 +H2O= ?

Suvning kimyoviy xossalari

Metallmaslar bilan

2 F2 + 2 H2O = 4 HF + O2

Cl2 + H2O = HCl + HCl+1O

Kimyoviy xossalari

Asosli oksid + suv

K2O + H2O = 2 KOH

CaO + H2O = Ca(OH)2

Kislotali oksid + suv

CO2 + H2O  H2 CO3

SO2 + H2O  H2 SO3

SiO2 + H2O ?

Vazn	Bir kunlik suvning miqdori
	Kam jismoniy faollik	O‘rtacha jismoniy faollik	Yuqori jismoniy faollik
50	1,55 l	2,00 l	2,30 l
60	1,85 l	2,30 l	2,65 l
70	2,20 l	2,55 l	3,00 l
80	2,50 l	2,95 l	3,30 l
90	2,80 l	3,30 l	3,60 l
100	3,10 l	3,60 l	3,90

Mustaqil bajarish uchun topshiriqlar:

• Darslikning 80 - 82 - sahifalaridagi “Suv murakkab modda” mavzusini o‘qing.
• 82 - sahifadagi topshiriqlarga javob yozing.