Сув манбаини танлаш. Ичимлик сув сифатига куйиладиган талаблар

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI “TIQXMMI” MTUNING QARSHI IRRIGATSIYA VA AGROTEXNOLOGIYALAR INSTITUTI Fan nomi: Tabiiy suvlar sifatini yaxshilash

Mavzu: Suv sifatiga har xil turdagi iste’molchilar qo’yadigan talablar

Amaliy mashg’ulotning mаqsаdi –Suv sifatiga har xil turdagi iste’molchilar qo’yadigan talablari

• Korxonalarni suv sifatiga talablari
• Maxsus korxonalar uchun suvni sifatiga qo’yiladigan talablari
• Chorvachilik uchun foydalanadigan suv sifatiga talablari.
• Suv analizi

1. Korxonalarni suv sifatiga talablari

• Korxonalarda suv xar-xil maqsadlar uchun foydalaniladi.
• 1.Ishlatiladigan agregatlarini sovitish uchun. Masalan, issiklik elektrostantsiyalarini bugʼ turbinalarini kondensatorlarini domna va marten pechlarini xolodilьniklarini sovitish uchun.
• Suv loyqasiz (sovitish moslamasini ifloslamaslik uchun) serovodorod va temir moddalarsiz va qattiqligi 2-7 mg ekv/l dan kam bo’lishi zarur.

2. Bugʼ qozonlarda suv loyqasiz, yumshoq va eritilgan kislorodsiz. Bugʼ qozonlarida suvni umumiy qattiqligi 0,35 – 0.003 mg ekv/l gacha bosimga bogʼliq holda bo’lishi zarur. 3. Ishlab chikarish mahsulotni tozalash uchun –tekstini tozalash, oziq – ovqat 4. Mahsulotni tashish. Masalan, qogʼoz korxonasida. Shu korxonada qogʼozni tashish uchun suv sifatiga yuqori talaьlar qo’yilmaydi.

2. Maxsus korxonalar uchun suvni sifati

Maxsus korxonalar uchun suvni sifati ichimlik suv sifatidan yuqori bo’lishi zarur. Masalan, bugʼ qozonlar uchun suvning tiniqligi 50 sm dan katta bo’lmasligi kerak.

Qurilishda suv beton tayyorlash, betonga suv sepish, shagʼal va shebenni yuvish. Ichimlik suv gidrotexnik beton tayyorlash va betonga suv sepish uchun foydalanadi. Minerallashgan tabiiy suvlar gidrotexnik beton tayyorlash va betonga suv sepish uchun foydalanish mumkin. Beton turiga qarab umumiy tuz miqdori 3500-5000 mg/l, ph<4.

Korxonalarda foydalanadigan suvni sifatiga qo’yiladigan talablar 1-jadvalda keltirilgan

Корхоналарда фойдаланадиган сувни сифатига қѝйиладиган талаблар.

3. Chorvachilik uchun foydalanadigan suv sifatiga talablar.

Chorvachilik fermalari (parranda, qoramol, ot, qoʼy) ishlatayotgan meʼyorlarga binoan ichimlik suv bilan taʼminlanishi zarur.

Ichimlik suv kerak miqdorda bo’lmaganda ruxsat beriladi. Fermalarga suvni mineralizatsiyasi 1 g/l va umumiy qattiqligi 7 mg ekv/l dan katta bo’lgan suvdan foydalaniladi. Bundan tashqari, suvni rangi, hidi, harorati, 8-15 C suvdan foydalanishga ruxsat etiladi.

Miyyoriy hujjatlar ruxsat etilgan ko’rsatkichlar

Iste’molchilar	Quruq qoldiq, mg/l	Xloridlar mg/l	Sul’fatlar mg/l	Umumiy qattiqlik, mg ekv/l
Katta yosh hayvonlar	2400	600	800	18
yosh hayvonlar	1800	400	600	14

4. Suv analizi

Suvni sifati tabiiy manbada va vodoprovodda tozalashdan keyin analiz natijasida aniqlanadi. Shunda suv namunasi haqiqiy o’rtacha suv tarkibini ko’rsatishi kerak.

Namuna bo’yicha quyidagi maʼlumotlar aniqlanadi-suv manbai, namuna olingan joyi, vaqti va suv sifatini ximiyaviy va fizikaviy ko’rsatkichlari.

Turli manbalardagi suvlarnig yaroqligi fizik, ximik, bakteriologik analiz bo’yicha aniqlanadi. Suvni yaroqligi to’gʼrisidagi xulosani sanitariya nazorat organlari beradi. Vodoprovoddan berilayotgan suvning sifati O’zDst950:2000 bilan belgilanadi. Uni tekshirish usuli esa GOST 24481-80, GOST 18963-73 bo’yicha bajariladi.

Suv namunasini olish quyidagicha amalga oshiriladi. Yer usti manbaidan namuna suv olish inshoot quriladigan joyida suvning sathidan 0,5-1,5 m pastdan, yer osti suvlarining namunasi esa suv chiqarish boshlangan vaqtdan kamida 15-20 min. Keyin olinadi. Namuna 2-3 litrli shishaga olinadi.

Suv namunasini olish quyidagicha amalga oshiriladi. Yer usti manbaidan namuna suv olish inshoot quriladigan joyida suvning sathidan 0,5-1,5 m pastdan, yer osti suvlarining namunasi esa suv chiqarish boshlangan vaqtdan kamida 15-20 min. Keyin olinadi. Namuna 2-3 litrli shishaga olinadi.

Bakteriologik analiz uchun olingan namuna 4-5 soatdan kechikmay laboratoriyaga yetkazilishi kerak.

FOYDАLАNILGАN АDАBIYOTLАR ROʼYXАTI

1. Maxmudova I.M., Saloxiddinov A.T. Qishloq va yaylovlarda suv
taʼminoti. – T.: Shinor-ENK, 2013.– 151 b.
2. Maxmudova I.M, Saloxiddinov А.T. Qishloq suv taʼminoti – T.: Xorazm, 2002. –136 b.
3. Maxmudova I.M.,Аxmedova T.А. Tabiiy va okava suvlar sifatini
baxolash va tozalash asoslari OʼQUV QULLАNMА Toshkent 2007 y.
4. Ovodov V.S. Selьskoxozyaystvennoe vodosnobjenie i obvodnenie moskva 1984 g. -480 st.
5. QMvaQ 2.04.02-97 Suv taʼminoti. Tashqi tarmoq va inshootlar. - Toshkent 1997 - 137b.
6. Karambirov N.А. Selьkoxozyaystvennoe vodosnabjenie.– Moskva: Kolos, 1986. – 445b.

E’TIBORINGIZ UCHUN RАXMАT!!!