Suvni ohak eritmasi bilan yumshatish

erda Q_k-dastlabki suvning karbonatli qattiqligi, mg-ekv/l, K_Mg- dastlabki suvning magniyli qattiqligi, C_CO2 –suvdagi CO₂ gazining konsentratsiyasi , mg-ekv/l, α– SaO ning ortiqcha qushiladigan dozasi, 0,2-0,5 mg-ekv/l oralig‘ida bo‘ladi. 28 – SaO ning ekvivalent og‘irligi.

Aksincha, suvning Q_UMUM bo‘lsa, ularning ayirmasi suvdagi NaHCO₃ ionlarining konsentratsiyasini, ya’ni suvning natriyli ishqoriyligi yuqori ekanligini ko‘rsatadi. Bunday suvlarga ohak qo‘shilishi natijasida hosil bo‘lgan SO₃^2- va ON^- ionlari suv tarkibida Na₂SO₃ va NaON birikmalarining konsentratsiyasini oshiradi:
Na HCO₃ = Na⁺+ NSO₃^-
NSO₃^-+ON^- =N₂O+ SO₃^2-
2Na⁺+ SO₃^2-=Na₂SO₃
Na⁺+OH^- = NaOH
SHuning uchun ham tarkibida NaHCO₃ birikmasi bo‘lgan suvga Sa(ON)₂ qo‘shib, uning ishqoriyligini past darajaga kamaytirib bo‘lmaydi.
Suvni yumshatish koagulyasiya, jarayoni bilan birgalikda olib boriladigan holda, yuqorida ta’kidlanganidek, koagulyant sifatida ishlatiladigan FeSO₄ tuzining Fe(ON)₃ ga aylanishi ishqoriy muhitda sodir bo‘lishi sababli, suvga qo‘shiladigan Sa(ON)₂ning dozasi birmuncha ko‘proq olinadi. Bu holda uning suvga qo‘shiladigan dozasi quyidagi ifodadan aniqlanadi:
D =28(K_k+K_mg+S_SO2+α+D_k) mg/l
Bu erda: D_k – koagulyant dozasi, mg-ekv/l.
Suvni koagulyant hamda ohak eritmalari aralashmasi bilan tozalash natijasida tarkibi quyidagicha o‘zgaradi:
Karbonatli qattiqligi yoki qoldiq ishqoriyligi Q_k=0,7 mg-ekv/l ga tushadi.
Nokarbonatli (karbonatsiz) qattiqligi Q_nk=Q_nk^d+D_k. koagulyant dozasi miqdoriga oshadi.
Umumiy qattiqligi Q_u=Q_nk^d+D_k.+0,7 teng bo‘ladi.
SO₄^2- ionlarining konsentratsiyasi koagulyant dozasi miqdoriga oshadi:
S =S +48,03 D_k. mg/l
Bu erda: 48,03 - SO₄^2- ionining ekvivalent ohirligi.
SiO₃^2- ionlarining konsentratsiyasi kamayishi quyidagi ifodadan topiladi:
S =S 0,6 mg/l
9
.1-rasmda suvni tindirgichda koagulyant hamda ohak eritmasi qo‘shib tozalovchi qurilmaning sxemasi ko‘rsatilgan.
9.1-rasm.Suvni tindirgichda koagulyant hamda ohak eritmasi qo‘shib tozalash sxemasi: 1 – tindirgich; 2 – suv qizdirgich; 3 – ohak aralashtirgich; 4- ohak eritmasini yuboruvchi so‘rg‘ich; 5 – koagulyant eritmasini saqlaydigan bak; 6 – koagulyant eritmasini yuboruvchi dozator; 7 –havo chiqaruvchi asbob; 8 - elektrokontaktli manometr; 9 – suv sarfini ko‘rsatuvchi asbob; 10 – bug‘ sarfini ko‘rsatuvchi asbob (rasxodomer); 11– bug‘ yuborish; 12 - qizdirgichga suv yuborish; 13 –bug‘ yuborish qizdirgichdan bug‘ni chiqarib yuborish; 14 –ohak eritmasini aralashtirichga yuborish; 15 – koagulyant eritmasini bakka yuborish; 16 –ohak eritmasini tindirgichga yuborish; 17 –tindirgichga koagulyant eritmasini yuborish; 18 – tozalangan suvni tindirgichga yuborish; 19 – so‘rg‘ich dozatorga suv yuborish; 20 – ohak eritmasini aralashtiruvchi so‘rg‘ich.


9.2 Suvni ishqoriy eritmasi bilan yumshatish.


Bu usulda suvga natriy gidroksidi (Na_ON) ning 3-4 % li eritmasi qo‘shiladi. NaON eritmasi qo‘shilgan suvdagi Sa²⁺, Mg²⁺ hamda NSO^-₃ ionlarining konsentratsiyasi kamayishi quyidagi reaksiyalar asosida sodir bo‘ladi.
Sa(NSO₃)₂ +2Na₂ON = 2NaNSO₃+ SaSO₃
Mg(HCO₃)₂+ 4Na₂ON = Mg(NO)₃+2Na₂SO₃ + N₂O
Bunday reaksiyalar natijasida hosil bo‘lgan Na₂SO₃ suvning karbonatsiz qattiqligini ham kamaytiradi.
SaSO₄+ Na₂SO₃ = SaSO₃ + Na₂ SO₄
Bu holda suvning karbanatsiz qattiqligi kamayish darajasi hosil bo‘lgan Na₂SO₃ ning ekvivalent miqdoriga bog‘liq.
Bu usul bilan suvni yumshatishda sarflanadigan 100% li NaON ning dozasi quyidagi ifodalar topiladi:
D = 40(K_k + K_mg+ C_CO2 + a + D_k )
Bu erda a- NaON ning ortiqcha olinadigan dozasi, 0,1-0,5 mg-ekv/l oralig‘ida bo‘ladi, 40- NaON ning ekvivalent og‘irligi, D_k- koagulyant dozasi, mg-ekv/l.