Suvning molekulяr fizikasi mavzuning maqsadi talabalarga Er sharida suvning taqsimlanishi, suvning agregat holatlarining


VI.Suvlash (ho‘llash) va kapillyarlik hodisalari


Download 0.85 Mb.
Pdf ko'rish
bet6/45
Sana21.06.2023
Hajmi0.85 Mb.
#1639714
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   45
Bog'liq
GIDROFIZIKA VA SUV BALANSI TADQIQOTLARI ozgergen

VI.Suvlash (ho‘llash) va kapillyarlik hodisalari. Qattiq jism bilan suv tutashgan muhitda ho‘llash hodisasi kuzatiladi, bu hol to‘liq 
ho‘llash yoki to‘liq ho‘llamaslik bo‘lishi mumkin. Agarda molekulalar orsidagi tortish kuchlari suv bilan qattiq jism molekulalari orasidagi 
tortish kuchlaridan ziyodroq bo‘lsa, bu holda jism suv bilan ho‘llanmaydi.
Qattiq jism sirtiga va suyuqlik sirtiga o‘tqazilgan urinmalar orasidagi burchak chegaraviy burchak deb ataladi. Bu burchak suyuqlik 
ichida hisob qilinadi. Chegaraviy burchakning mavjudligi shunga olib keladiki, idish devorlari yaqinida suyuqlik sirti egrilanadi. Ingichka 
nayda (kapillyarda) yoki ikki devor o‘rtasidagi tor bo‘g‘izda suyuqlikning butun sirti egri bo‘ladi. Agar suyuqlikning sirti egri bo‘lib, idish 
devorlari ho‘llansa, suyuqlik sirti qavariq bo‘ladi. Suyuqlikning bunday egri sirti menisk deb ataladi. Ho‘llash hollari namlikning tuproq 
gruntlarda, qor qatlamida harakatini o‘rganish uchun katta ahamiyatga ega bo‘ladi.
VII. 
Suvning elektr xususiyatlari. Toza suvning elektr o‘tkazuvchanligi juda ham kam. Shuning uchun suvning elektr 
o‘tkazuvchanligi suv havzasining ifloslanganlik ko‘rsatkichi bo‘lib xizmat qilishi mumkin. Suv yaxshi erituvchi modda. Suvning tuzlarni eritish 
qobiliyati temperatura ortishi bilan oshadi, temperatura nasayishi bilan kamayadi. Shu sababga ko‘ra qish va kuz oylarida kuchli minerallashgan 
ko‘llarda suvdagi erigan tuzlar yotqiziqlarga o‘tadi.
VIII. 
Og‘ir suv. Quruqlikdagi tabiiy suvlarda og‘ir suvlarni juda ham kam miqdorda uchratish mumkin, nisbatan taxminan
1: 7000, Og‘ir suv sanoatda qurilmalar yordamida ishlab chiqiladi. Og‘ir suv yadro energetikasida katta ahamiyatga ega, uning tarkibiga 
vodorodning 
2
N og‘ir izotopi kiradi, shuning uchun ham uni D harfi bilan belgilashadi va og‘ir suvning formulasi D
2
O. Og‘ir suv 3,82 
o
S da 
muzaydi va 101,42 
o
S da qaynaydi. Og‘ir suvning maksimal zichligi 11,6 
o
S haroratda kuzatiladi. Og‘ir suvning 20 
o
S haroratdagi zichligi 
1,1056 ga teng, oddiy suvning zichligi esa 0,9982 ga teng, demak og‘ir suvniing zichligi 20
o
S dagi haroratdagi oddiy suv zichligidan 10,1 % 
ga ko‘pdir. Og‘ir suvning yopishqoqligi oddiy suv yopishqoqligidan ko‘p bo‘ladi va ularning nisbati 5 
o
S dan 35
o
S gacha bo‘lgan intervalda 
1,3 dan 1,2 gacha kamayadi. Yuza tortishish kuchi og‘ir suvda oddiy suvga qaraganda kamdir-67,8 10
-3 
nG‘m
2
, oddiy suvniki esa 72,8 10
-
3
nG‘m
2
ga teng bo‘ladi, agarda sharoit bir xil bo‘lsa.

Download 0.85 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   45




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling