Suvning qattiqligi uni yumshatishning texnikadagi ahamiyati

Suvningqattiqligivauningxossalari - tarkibidaKalsiy (Ca)+ vaMagniy (mg)+ ionlariboʻlgansuvningxossasi. Suvningqattiqligi 2 xil: nokarbonatqattiqlik — suvdakalsiyvamagniysulfatlarerishidankelibchiqadi; karbonatqattiqlik — suvdakalsiyvamagniybikarbonatlarerishidanhosilboʻladi.
Suvningumumiyqattiqligishuqattikliklaryigʻindisigateng. Umumiyqagtiklik 1 l suvdagikalsiyvamagniyionlariningmilligrammekvivalentlariyigindisi (mgekvGʻl) bilanoʻlchanadi. Qattiqligi 1-1.5 mgekv/ litrbo'lgansuvo'tayumshoq, 1.5-3 mgekv/l dan kamboʻlgansuvyumshoq, 3—6 mgekv/l boʻlgansuvoʻrtacha, 6-10 mgekv/l o'rtachaqattiq, 10 mgekv/l dan ortiqboʻlgansuvesajudaqattiqsuvhisoblanadi. TabiiySuvningqattiqligiturlicha. Daryovakoʻlsuviningqattiqligi 0,1—0,2 mgekv/l (taygava tundra), yerostisuvi, dengizvaokeansuviningqattiqligi 80— 100 mgekv/l Suvningqattiqligitufaylibugʻqozonlaridevorlarigachoʻkmalarchoʻkadi, kiryuvgandasovunkoʻpsarflanadi. Qattiqsuvdasabzavot, goʻshtyaxshipishmaydivah.k.Suvningqattiqligikattaboʻlsa, siydikda tosh paydoboʻladi. Markaziysuvtaʼminotida, asosan, isteʼmolqilinadiganSuvningqattiqligi 7 mgekv/l gachaboʻlishigayoʻlqoʻyiladi. Suvningqattiqligikattaboʻlgandasuvniyumshatishusullariqoʻllanadi.
Suv-vodorodoksid, O- vodorod (11,19%) va kislo-rod (88,81%)dan iboratengsodda kimyoviybirikma. S. rangsiz, hidsizsuyuklik (qalin qatlamdazangorirangli). Mol. m. 18,0160. Yerninggeologiktuzilishitarixivaundaxayotningpaydobulishi, fizikvakimyoviymuhit, iqlim vaobhavoningshakllanishidaSuvmuhimahamiyatgaega. Hechqandaytirik organizm S. siz hayot kechiraolmaydi. Suv qishloqxoʻjaligi vasanoatdagibarchatexnologikjarayonlarningzaruriyqismidir.
Suvtabiatdakengtarqalgan. Yeryuziningqariyb 3/4 qisminitashkilqiladi. Gidrosfera — okeanlar, dengizlar, koʻllar, Suvhavzalari, daryolar, YerostiSuvlari, tuproklarnaminioʻzichigaolganYerningsuvlipusti 1,4 — 1,5 mlrd. km3 nitashkiletadi. AtmosferadaSuvbugʻ, tuman, budut, yomgʻir, qor holatidabuladi. Quruqlikning 10% gayaqinqismi muz bilanqoplangan. Litosferayaagidrosferadagigayaqinmikdorda, yaʼni 1—1,3 mlrd. km3 Suv bor. Yermantiyasidaulkanmikdorda (13—15 mlrd. km3) Suvbor. Barchatirikorganizmlardagi S. YeryuzidagidaryolarSuviningyarmigateng. YerdagihammaSuvbirbiribilanvaatmosfera, litosfera, biosferadagiSuvbilanuzarotaʼsirdaboʻladi (q. Suv aylanshii).
TabiiysharoitdaSuvtarkibidadoimoerigantuzlar, gazlar vaorganikmoddalarboʻladi. UlarmiqdoriSuvninghosilboʻlishigavasharoitigabogʻliq. Suvdagituzkonsentratsiyasi 1 g/kg gachaboʻlsa — chuchuk, 25 g/kg gachasi — tuzli, undanyukrrisi — shurSuvdeyiladi. Yogʻin Si, chuchuk, koʻl va dare Si kam mineralliboʻladi. Okean S. iningshoʻrligi 35 g/kggayaqin, dengiznikikamroq, chuchukSuvda N SO», S Q va M Q ionlari koʻproq. Suvningmineralligioshgan sari S O , S1~, NaQva KQ ionlariningkonsentratsiyasikoʻpayibboradi.
TabiiySuvdaerigangazlar — azot, kislorod, karbonat angidrid, asl gazlar, baʼzan, vodorodsulfid, uglevodlar boʻlishimumkin. Suvdaorganikmoddalarkonsentratsiyasi oz — darelardaoʻrtacha 20 mg/l, YerostiSidayanada oz, okeanSidaesa 4 mg/l.
Vodorodning 2 ta barkarorizotopi (N va 2N) vakislorodning 3 ta izotopi (|6O, O17, |8O) borligitufayli 9 ta turlichaizotopli S maʼlum. YerdagibarchaSuvdatarkibidavodorodningizotopi — tritiy (3N) boʻlgan 13 — 20 kg «oʻtaogʻir» S. bor (q. Ogʻirsuv).
Suvkengtarqalganligivauninginsonlarhayotidagiahamiyatikattaligitufayliqadimdanhayotmanbaigʻisoblanadi. Qad. dunyo faylasuflarifikricha, Suvhayotuchunzarurboʻlgan 4 unsurningbiridir (olov, havo, tuproq qatori). Shu bilanbirgaSuvsovuqlikva namlik eltuvchisi deb ham qaralgan. 18-a. oxirigachaSuvni individual kim-yoviy element deb kelindi. 1781—82 y. lardainglizolimi G. Kaven-dish Sni ilk borvodorodvakislorodaralashmasini elektr uchqunibilanportlatib sintez qilgan. 1783-y. da fransuzolimi A. Lavuazyebutajribanitakrorlab, Suvningvodorodvakisloroddantarkibtopganliginitasdiqladi. 1772 i. fransuzfizigiDelyukSuvningmaksimalzichligi 4°da boʻlishinianiqladi. Suvningmuhimfizikkimyoviyxossalari 1jadvalda berilgan.
Suv — universal erituvchi. Undagazlaryaxshierishsh. Suvelektrolitboʻlganligidankoʻpginakislota, asos vatuzlarnieritadi. Suvningoʻzi ham yaxshieruvchan modda. Vodorodbilankislorodqoʻshilibsuvhosilboʻlishidaissiklikajralibchiqadi. 2 + =2 O reaksiyasi 300° tragacha juda sekin boradi. 550° da portlash yuzberadi.
Suv — nihoyatdabaraqaror birikma. S. molekulalari 1000°dan yuqoritradanihoyatda oz darajadavodorodvakislorodgaajraladi (termikdissotsiatsiya). 2000°da Suvningtermikparchalanishi 1,8%ga, 3092°da 13%ga, 5000°da 100% ga yetadi. Suvultrabinafshanurlar (fotodissotsiatsiya) yokiradioaktivnurlar (radioliz) taʼsirida ham parchalanadi. Suvradioaktivparchalanganda va dan tashkari vodorodperoksid xamdabirqatorerkinradikallarhosilboʻladi. Suvbirikishvaparchalanishreaksiyalarigakirishadi, kimyoviyreaksiyalardaishtiroketadi. Suvoʻzigaxosgʻayrioddiy (anomal) xossalargaega: sirt tarangligiyuqori, qovushoqligi ki-chik, suyuqlanish va qaynash t-rasiyuqori, suyuqholatdagizichligiqattiqholatidagidankatta. q=4°dan yuqoritrada ham, undanpastda ham.
Suvningzichligi 1000 kg/ dan past boʻladi. Bu hodisa S. ning zichlik anomaliyasi deb ataladi. TozaSuvning solishtirmaissikliksigʻimi barchasuyuqvaqattiqmoddalarnikidankatta (4,18 JGʻg); demak, 1 g S. ni G isitish uchunboshqamoddalarniisitishgasarflanadiganissiqlikkanisbatankoʻproqissiklik talab qilinadi. Bu S. ning issiqlik sigʻimianomaliyasi deb ataladi. TozaSuvniehtiyotkorlikbilanastasekinsovitibborilsa, u Sdan past trada ham (—33°ga qadar) muzlamasligimumkin, Bunday «oʻtasovigan» S. barkarorboʻlmaydi; unisilkitilsayokiichigabirorkristalltashlansa, darxrlmuzlabkrladi. Shuningdek, tozaSuvniastasekin «oʻtaisitish» (Q27°ga qadar) ham mumkinligianiklangan. OʻtaisitilganSuv ham barqarorboʻlmaydi; bir oz chayqatilsa, bundaySuvjudakoʻpmikdorda bugʻ hosilqilibqayiaydi. Suvmolekulasi 2 ta vodorodva I ta kislorodatomidantarkibtopib, bogʻlarorasidagi burchak 104,5°. Kislorodatomiatrofidagielektronlarningnosimmetriktaqsimlanishinatijasida elektron bulutimanfiyelektrzaryadiningmarkazikislorodatominingmusbatzaryadimarkazigamoskelmaydi. Natijadasuvmolekulasidagikattaelektrikdipolmomentivujudgakeladi. Bu esasuvningqutblanishxossasini namoyon qiladi.SuvningFizikVaKimyoviyXususiyatlari.-aslidasuvortiqasrlardavomida, odamlar, tasavvurqilaolmadiva u sayyoramizdaqandaytashkiletildi. 19 asrgaqadar, odamlaraslida, suvkimyoviy element hisoblanadi, deb bilmasedi. Bu u edi, deb hisoblaydi - oddiykimyoviy element. Nisbatanyaqinda u suvkashfqilindi - qilinadikimning formula kimyoviy element - O.
Suvkimyoviyxususiyatlarimolekulasio'zuyushmasiusullarinivatashkilmolekulalarkeyingiguruhlar, shuningdek, uningatomlarningfiziktabiatigabog'liq. u turlixilmoddalarbilanaloqadadoimiyekan, suvjudamurakkabtarkibibiryechimhisoblanadi. Bundantashqari, u ajoyib u suyuqliktarqatibmumkin, chunkierituvchivaqattiq, vagazlarsifatidao'zininamoyon.
Ayniqsa, bundayerituvchiyaxshixususiyatlarinamoyon ,dengizsuvideyarlibarchamoddalarnieritishmumkinbuyon. davriytiziminingtaxminanyetmishelementlari, uningtarkibidatopishmumkin. dengizvaokeansuv ham nodirradioaktivelementlartopishmumkin. suvtarkibiengkengtarqalganduchmodda - kloro, natriy, oltingugurt, kaliy, magniy, kaltsiy, stronsiyum, Brom, uglerodvaBorbo'lgan.
Bugungikundatadqiqotchilarsuvommaviytashkilotiko'proqvako'proqmurakkabvanozikmexanizmlarinioshkor. Bu fiziklarvakimyogarma'lumbarchamoddalarengqiyinaloqahisoblanadi. kimyoviytarkibivasuvfarqqilishimumkin, lekin u ba'zisharoitlardatashkiletilgan, chunki u insonorganizmigaboshqachata'sirqiladi.
Suvkimyoviyxususiyatlari, shuningdek, uningmolekulyartuzilishibog'liq. Jumladan, suvmolekulasibirtengyonliuchburchakshaklidatuziladi, uchatomlartashkiltopgan. bazasidaikkiqilib, uningyuqoriqismida, birkislorodatomibo'ladivodorodatomlari. Shundayqilibdeğerlikliaralashma HOH burchagi 104,31 ° ga teng.
Davriyjadvalprintsiplarigazidbo'lgansuvba'zifizikvakimyoviyxususiyatlari, shuningdek, mavjud. Jumladan, suvengyuqorixususiyatlari, tabiiyravishdajudakambo'lishikerakbo'lganlar. Bu muzlashvaqaynashharorati, erishva shunga qarabbug'lanishissiqlikhaqdir.
Suvningfizikxossalari
Suvmolekulasidako’pginasuyuqliklargaxosbo’lganxossalardanchetlashish («anomaliya») hodisasikuzatiladi. VI gruppadagielement­larning vodorodli birikmalaridaqaynashtemperaturasimolekularmassakamayibborishi (H₂T e-»H₂Se-»H₂S-»H₂O )qatorida H₂S gachaortibboradi, lekin H₂O da buxususiyatkutilgangaqaragandaanchakattabo’ladi. Suvdagibundaybug’lanishanomaliyasiningsababi suv molekulasidagi vodorodbog’ning mustahkamligidankelibchiqadi.
Suv­ningtemperaturasi 0 °C dan ortibborishidasuyuqlikzichliginingortibborishiundagianomaliyaningyanabirturigaolibkeladi. Suvningzichligi + 4 ° C da maksimalqiymat (p = 1,0 0 g/sm³) ga egabo’ladi, undanpastdavayuqoridazichlikqiymatikambo’lishisuvningzichlikanomaliyasi deb ataladi.
Bu anomaliyaasosidamuzerigandaundagibo’shliqlarsuvmolekulala­ribilanto’lishivabirvaqtningo’zidamolekulalaroraliqmasofasikama­yibmolekulalarharakatikuchayibborishi (ikkitaqarama-qarshivaziyat) tufayliikkinchivaziyat +4 °C dan keyinzichlikkamayishigaolibkeladi.
Muzstrukturasio’zgarishiko’penergiyani talab etadi, vashusababliuningsuyuqlanishissiqligiyuqori, buesamuzningissiqliksig’imiyuqoribo’lishigaolibkeladi.
Suvningbuanomaliyalarikattaahamiyatgaega, muzningzichligikichikbo’lishitufayli suv havzalariningyuzaqatlamiginamuzlaydi, ostkiqismlaridaesahayotdavometadi. Muzningerishissiqligibilanissiqliksig’iminingkattabo’lishiqorvamuzningsekinerishigaolibkeladi.
Suvjudako’pmoddalarnieritishxususiyatigaega. Ba’zigazlarsuvmolekulalaribilankimyoviybirikmalarhosil (masalan, CO2, NH₃, SO₂,) qiladi. Molekulalarida bog’lanishqutbli yoki ionli bo’lishisabablituzlar, kislotalar vaasoslarningeruvchanligi ham yaxshibo’lib, ularelektrtokiniyaxshio’tkazadi, ya’niionlargayaxshidissotsilanadi, organikmoddalarningfaqatba’zilari — spirtlar, aminlar, quyikarbonkislotalarvaqandmoddalaryaxshieriydi, chunkiularmolekulalaridaqutbligruppalarmavjud.
Qattiqsuv - Ca ⁺⁺ va / yoki Mg ²⁺ yuqorimiqdordabo'lgansuvdir. Ba'zan Mn ²⁺ vaboshqa multivalent kationlarqattiqliko'lchovigakiritilgan. E'tiborbering, suvminerallarnio'zichigaolishimumkin, ammo buta'rifbilanqattiqhisoblanmaydi. Qattiqsuvtabiiyravishdakaltsiykarbonatyokikaltsiyyokikireçtaşıkabimagneziumkarbonatlarorqaliperkolasyontaqdirdapaydobo'ladi.
Suvniqaynatishyoʻlibilanvaqtinchalikqattiqlikyoʻqotiladi.