Suyaklar tuzilishiga ko’ra

Q o’llanma ,,Bilimdon study’’ o’quv markazi biologiya fani o’qituvchisi Boboxonov Muzaffar tomonidan tuzib chiqilgan!

S U Y A K L A R ...
________________________________
TUZILISHIGA KO’RA ....
________________________________
1⃣ — NAYSIMON
A) Uzun naysimon ( 12 ta )
———————————————
✓ yelka - 2 ta
✓ bilak - 2 ta
✓ tirsak - 2 ta
✓ boldir - 4 ta
✓ son - 2 ta


B) Kalta naysimon
————————————————
✓ qo’lning kaft
✓ qo’lning barmoq
✓ oyoqning kaft
✓ oyoqning barmoq


2⃣ — G’OVAK
A) Uzun govak ( 27 ta )
——————————————
✓ qovurg’alar - 24 ta
✓ o’mrov - 2 ta
✓ to’sh - 1 ta


B) Kalta g’ovak

✓ umurtqalar - 33-34 ta

✓ kaftusti (bilaguzuk)
✓ tovon
3⃣ — YASSI SUYAKLAR
✓ tepa - 2 ta
✓ ensa - 1 ta
✓ kurak - 2 ta
✓ yuz va chanoq suyaklari.


Chanoq ( nomsiz ) suyagi 2 ta


4⃣ — G’ALVIRSIMON
°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°
✓ yuqori jag’- 1 ta
✓ peshona - 1 ta
✓ ponasimon
✓ g’alvirsimon
_______________________________
JOYLASHISHIGA KO’RA ....
_______________________________
1⃣ — BOSH Suyagi.
23 ta bo’lib,2 ta qismdan iborat....


A) Yuz suyaklari
✓yuqori jag’-2 ta
✓pastki jag’- 1 ta
✓yonoq- 2 ta
————————————————
B) Miya qutisi
—————————————
✓ chakka - 2 ta
✓ tepa - 2 ta
✓ ensa - 1 ta
✓ peshona - 1 ta
✓ asosiy suyak - 1 ta
✓ g’alvirsimon - 1 ta


2⃣ — GAVDA Skeleti
2 qismdan iborat...
°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°
A) Umurtqa pog’onasi ( 33-34 ta)
——————————————————
✓ bo’yin - 7 ta
✓ ko’krak - 12 ta
✓ bel - 5 ta
✓ dumg’aza - 5 ta
✓ dum - 4-5 ta


B) Ko’krak qafasi ( 37 ta )
————————————————
✓ ko’krak umurtqasi - 12 ta
✓ qovurg’alar - 24 ta
✓ to’sh - 1 ta
3⃣ — Qo’l suyaklari.
2 qismga bo’linadi...
°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°
A) Yelka kamari ( 4 ta )
——————————————
✓ kurak - 2 ta
✓ o’mrov - 2 ta


B) Erkin suyaklari
————————————————
✓ yelka -2 ta
✓ bilak - 2 ta
✓ tirsak - 2 ta
✓ kaftusti (bilakuzuk)
✓ kaft suyagi
✓ barmoq


4⃣ — Oyoq suyaklari.
2 guruhga bo’linadi...
A) Kamar suyaklari
——————————————————
✓ chanoq
✓ dumg’aza
✓ dum


B) Erkin suyaklari
————————————————
✓ son - 2 ta
✓ tizza qopqog’i - 2 ta
✓ boldir - 4 ta
✓ tovon
✓ kaft
✓ barmoq

📖 Zoologiya darsligi asosida.

1⃣ — Qorinoyoqli moluskalar.
✔️ Yuragida arterial qoni bor hayvonlar hisoblanadi. Yuragi ikki kamerali.
Qon harakati ⤵️
Yurak qorinchasi -> arteriya -> to’qima va organlar -> qon tomir -> o’pka -> yurak bo’lmasi
2⃣ — 2 pallali moluskalar.
✔️ Qon aylanish sistemasi ochiq. Yuragi kamerali.
Qon harakati ⤵️
Yurak qorinchasi -> arteriya -> to’qima va organlar -> qon tomir -> jabra -> yurak bo’lmasi
3⃣ — Qisqichbaqasimonlar.
✔️ Yuragida O² ga to’yingan qon bo’ladi. Qon aylanish sistemasi ochiq. Mozaik ko’zga ega.
4⃣ — Bosh skeletsizlar.
Yurakka ega emas;
🔵 CO² li qon - qorin aortasida
🔴 O² li qon - orqa aortasida
Qon harakati ⤵️
Qorin aorta -> jabra kapilyarlari -> orqa aorta -> to’qima va organlar kapilyarlari -> qorin aorta
5⃣ — Baliqlar.
✔️ Yuragi ikki kamerali. Yuragida venoz qoni bor hayvonlar hisoblanadi.
➡️ Yuragiga qon 1 ta tomir (vena tomiri) orqali kiradi
⬅️ 1 ta tomir orqali chiqadi.
🔵 CO² li qon - yurak bo’lmasida, yurak qorinchasida, qorin aortasida, yurak venasida bo’ladi.
🔴 O² li qon - orqa aortasida


Qon harakati ⤵️
Yurak qorinchasi -> qorin aorta -> jabra arteriyasi -> kapilyarlar -> orqa aorta -> arteriyalar -> kapilyarlar -> venalar -> yurak bo’lmasi
6⃣ — Suvda va quruqlikda yashovchilar. Sudralib yuruvchilar
▪️ Yuragi uch kamerali.Yurak qorinchasidan katta va kichik qon aylanish doiralari boshlanadi.
✔️ Katta qon aylanish doirasi - chap yurak qorinchasidan,
✔️ Kichik qon aylanish doirasi - o’ng yurak qorinchasidan boshlanadi.
🔵 CO² li qon - yurak o’ng bo’lmasida, o’ng bo’lmaga qon olib keluvchi vena tomirida
🔴 O² li qon - yurak chap bo’lmasida, chap bo’lmaga qon olib keluvchi vena tomirida
▪️ O’pka va teri kapilyarlarida esa O² li qon hosil bo’ladi.
🔄 Aralash qon yurak qorinchasida.
7⃣ — Qushlar.
✔️ Yuragi to’rt kamerali. O’ng aorta ravog’iga ega hayvonlar hisoblanadi.
🔵 CO² li qon - yurak o’ng bo’lmasi va qorinchasida, yurak o’ng bo’lmasiga qon olib keluvchi vena tomirida, o’pka arteriyasida
🔴 O² li qon - yurak chap bo’lmasi va qorinchasida, o’pka venasida, hamda o’ng tomonga yo’naluvchi aortada bo’ladi.
⬅️ Yuragidan chiquvchi qon tomirlari - chap qorinchadan chiquvchi o’ngga yo’nalgan aorta ( O² li qon ), o’ng qorinchadan chiquvchi o’pka arteriyasi ( CO² li qon )
➡️ Yuragiga kiruvchi qon tomirlar - o’ng bo’lmachaga kiruvchi vena tomiri
( CO² li qon ), chap bo’lmaga kiruvchi o’pka venasi ( O² li qon )
8⃣ — Sutemizuvchilar.
✔️ Chap aorta ravog’iga ega hayvonlar hisoblanadi.
🔵 CO² li qon - yurak o’ng bo’lmasi va qorinchasida, o’pka arteriyasida, o’ng bo’lmaga qon olib keluvchi vena tomirida
🔴 O² li qon - yurak chap bo’lmasi va qorinchasida, o’pka venasida, chapga yo’nalgan aortada bo’ladi.
➡️ Yuragiga kiruvchi qon tomirlar - o’ng bo’lmaga kiruvchi vena tomiri ( CO² li qon ), chap bo’lmaga kiruvchi o’pka venasi ( O² li qon )
⬅️ Yuragidan chiquvchi qon tomirlari - chap qorinchadan chiquvchi chapga yo’nalgan aorta tomiri ( O² li qon ), o’ng qorinchadan chiquvchi o’pka arteriyasi ( CO² li qon )

🌐 ODAMLARDA ⤵️