Birlik hajmdagi suyuqlikning harorati 10C ga oshirilganda kengaygan miqdori uchun hajmiy kengayish temperatura koeffisienti deyiladi va quyidagi formula bilan ifodalanadi.
bunda ∆V=V-Vc qizdirilgandan keyingi va boshlang’ich hajmlar farqi; ∆t=t-to- temperaturalar farqi
Birlik hajmdagi suyuqlikning bosimini bir birlikka oshirganda kamaygan miqdori hajmiy siqilish koeffisienti deyiladi va u quyidagi formula bilan hisoblanadi:
bunda Δр=р–р0 - o’zgargan va boshlang’ich bosimlar farqi; ham kabi juda kichik miqdor bo’lib, suv uchun 200C da , (MN-meganyuton 106n≈10at), mineral moylar uchun = 6 ∙ 10-4 m2/MN; shuning uchun ham ko’p hollarda siqilish hisobga olinmaydi.
4.Suyuqliklardagi ishqalanish kuchi. Nyuton qonuni. Qovushqoqlik.
Suyuqlik sirtiga qo’yilgan plastinka F kuch ta‘sirida u tezlik olsa, u bilan yonma–yon turgan zarrachalar ham u tezlikka ega bo’ladi. Ma‘lumki suyuqlikning pastki qatlami harakasiz turadi. Harakat ixtiyoriy qatlamga uning ustida turgan boshqa qatlam zarralari orqali uzatiladi. Bu harakat suyuqlik qatlamlarining deformasiyalanishiga olib keladi. Agar suyuqlik ichida pastki sirti idishning harakasiz devoridan y1 masofada, ustki sirti esa y2 masofada bo’lgan qatlamni ko’z oldimizga keltirsak, yuqorida aytilgan sabablarga asosan uning pastki sirtida tezlik u1, yuqori sirtida esa u2 bo’ladi. Shunday qilib olingan qatlamning qalinligi Δy = y2 – y1 bo’yicha suyuqlik tezligi (u2 – u1) Δu miqdorga o’zgaradi, ya‘ni qatlamning
yuqorigi sirti pastki sirtiga nisbatan siljib qoladi va qatlam 2.1–rasmda ko’rsatilgandek deformasiyalanadi. Siljish burchagini α–deb belgilasak siljish kattaligi bo’ladi. Qatlam qalinligini cheksiz kichraytirib differensial belgilashga o’sak, u holda yuqoridagi nisbat tezlik gradienti ni beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |